Myanmar bỏ phiếu trong chỉ trích: Chính quyền quân sự và vai trò của Trung Quốc
- Trương Đình
- •
Trong bối cảnh nội chiến kéo dài và những nghi ngờ sâu sắc về tính công bằng của bầu cử, cử tri Myanmar đã bắt đầu đi bỏ phiếu trong cuộc tổng tuyển cử vào Chủ nhật (28/12). Đây là cuộc bầu cử đầu tiên được tổ chức kể từ cuộc đảo chính quân sự năm 2021, khi quân đội lật đổ chính phủ dân sự được bầu trước đó.
Các tổ chức quốc tế đã lên án cuộc bầu cử do chính quyền quân sự dẫn dắt là một “cuộc bầu cử giả tạo”.
Các điểm bỏ phiếu mở cửa từ 6 giờ sáng và đóng cửa lúc 4 giờ chiều theo giờ địa phương. Theo Ủy ban Bầu cử Liên bang, trên toàn quốc có tổng cộng 21.517 điểm bỏ phiếu được thiết lập. Cuộc bầu cử diễn ra vào Chủ nhật là giai đoạn đầu tiên trong ba giai đoạn của tổng tuyển cử Myanmar; hai giai đoạn còn lại dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 1.
Ủy ban bầu cử do quân đội hậu thuẫn cho biết hơn 50.000 máy bỏ phiếu điện tử sẽ được sử dụng nhằm đẩy nhanh quá trình kiểm phiếu, nhưng không cho biết thời điểm công bố kết quả.
Kể từ khi nắm quyền, chính quyền quân sự Myanmar liên tục tuyên bố rằng việc tổ chức bầu cử sẽ mở ra cơ hội để đất nước “tái khởi động” về chính trị và kinh tế. Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu, nhiều quốc gia phương Tây cùng các tổ chức nhân quyền đã mạnh mẽ chỉ trích cuộc bầu cử này, cho rằng đây là một tiến trình không tự do, không công bằng và thiếu độ tin cậy, khi các đảng phái đối lập với quân đội đều không được phép tham gia tranh cử.
Một cuộc bầu cử giả tạo?
Gần 5 năm trước, quân đội Myanmar tiến hành đảo chính, lật đổ chính phủ Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (NLD) – lực lượng đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2020 – và bắt giữ nhiều nhà lãnh đạo đất nước, trong đó có bà Aung San Suu Kyi. Đảng do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo cũng bị giải thể. Việc chính quyền dân sự bị lật đổ đã đẩy Myanmar vào một cuộc nội chiến tàn khốc.
Theo BBC, các nhà quan sát cho rằng, với sự hậu thuẫn của chính phủ Trung Quốc, chính quyền quân sự Myanmar đang tìm cách thoát khỏi thế bế tắc mang tính hủy diệt này bằng cách hợp thức hóa quyền lực của mình thông qua bầu cử.
Reuters dẫn nhận định của các nhà phân tích cho rằng nỗ lực của chính quyền quân sự nhằm thiết lập một chính quyền ổn định trong bối cảnh chiến tranh sẽ không thể thành công; bất kỳ chính phủ nào do quân đội kiểm soát, dù khoác lên mình vỏ bọc dân sự, cũng khó có thể nhận được sự công nhận rộng rãi của cộng đồng quốc tế.
Trong cuộc tổng tuyển cử do chính quyền quân sự Myanmar kiểm soát lần này, chỉ có sáu chính đảng được phép tham gia tranh cử ở cấp quốc gia; trong khi 51 đảng phái khác cùng các ứng cử viên độc lập chỉ được phép tham gia ở cấp khu vực hoặc bang. Nhiều đảng từng tham gia hai kỳ bầu cử trước đó đã bị giải thể, còn các lực lượng vũ trang chống chính quyền quân sự thì từ chối tham gia bầu cử.
Hiện đã có hàng trăm người bị bắt giữ vì vi phạm một đạo luật mới, trong đó hình sự hóa các hành vi cản trở, gây rối hoặc chỉ trích cuộc bầu cử.
Kể từ khi quân đội nắm quyền gần năm năm trước, một làn sóng lớn người dân đã rời bỏ đất nước bị chiến tranh tàn phá này, trong đó có nhiều nam giới trong độ tuổi nhập ngũ. Ngay cả những người trẻ vẫn ở lại Myanmar cũng không mặn mà với việc đi bỏ phiếu, và các tổ chức nhân quyền quốc tế đã lên án cuộc bầu cử lần này là một trò lừa bịp.
Trước thềm cuộc tổng tuyển cử tại Myanmar, Nghị viện châu Âu đã ra tuyên bố gọi đây là một “cuộc bầu cử giả tạo”. Nghị viện châu Âu cho biết cuộc đảo chính quân sự tại Myanmar đã vấp phải sự phản kháng của một liên minh kháng chiến đa sắc tộc, và chính quyền quân sự đã đáp trả bằng các biện pháp đàn áp tàn bạo, dẫn đến tình trạng vi phạm nhân quyền trên diện rộng.
Tuyên bố cũng nêu rõ rằng chính quyền quân sự Myanmar đã dung túng cho sự gia tăng của các hoạt động phi pháp, bao gồm các trung tâm lừa đảo và hoạt động trồng cây thuốc phiện. Với sự hậu thuẫn của các quốc gia cung cấp vũ khí chủ chốt là Trung Quốc và Nga, chính quyền quân sự Myanmar – hiện chỉ kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ cả nước – vẫn đang tiến hành chuẩn bị cho cuộc tổng tuyển cử.
Nhiều tổ chức quốc tế, trong đó có Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về tình hình nhân quyền tại Myanmar, đã gọi cuộc bầu cử này là một “trò lừa bịp”. Các chuyên gia nhận định rằng đây thực chất là nỗ lực của quân đội nhằm tìm kiếm tính chính danh trên trường quốc tế.
Báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về Myanmar, ông Tom Andrews, phát biểu vào Chủ nhật rằng cuộc bầu cử này không phải là lối thoát cho cuộc khủng hoảng tại Myanmar và cần phải bị phản đối một cách mạnh mẽ.
Tổng tuyển cử được tổ chức theo ba giai đoạn
Theo Reuters, cuộc bầu cử lần này tại Myanmar được tổ chức thành ba giai đoạn. Giai đoạn thứ nhất diễn ra vào Chủ nhật (28/12), bao phủ 102 thị trấn; giai đoạn thứ hai dự kiến tổ chức vào ngày 11/1/2026, bao phủ 100 thị trấn; và giai đoạn thứ ba sẽ diễn ra vào ngày 25/1, bao phủ 63 thị trấn. Tổng cộng, cuộc bầu cử chỉ được tiến hành tại 265 trong số 330 thị trấn trên toàn quốc. Lãnh đạo chính quyền quân sự, Thống tướng Min Aung Hlaing, thừa nhận rằng cuộc bầu cử lần này không thể được tổ chức trên toàn bộ lãnh thổ Myanmar.
Do chính quyền quân sự vẫn đang giao tranh với các lực lượng sắc tộc và các nhóm vũ trang ủng hộ dân chủ tại nhiều khu vực biên giới miền núi cũng như vùng đồng bằng trung tâm, một số địa phương sẽ không tiến hành bỏ phiếu. Một năm trước, các lực lượng chống chính quyền quân sự từng giáng cho quân đội một loạt thất bại, làm dấy lên hy vọng trong phe đối lập rằng giới tướng lĩnh có thể bị lật đổ, chấm dứt sự thống trị của họ đối với đời sống chính trị và kinh tế Myanmar.
Tuy nhiên, trong năm nay, chính quyền quân sự đã dựa vào một đạo luật nghĩa vụ quân sự mới để huy động hàng chục nghìn binh sĩ, đồng thời nhận được sự hỗ trợ về vũ khí hiện đại từ Trung Quốc, qua đó giành lại quyền kiểm soát đối với một số khu vực lãnh thổ.
Lý Ngọc theo Epoch Times
Xem thêm
Từ khóa Myanmar Bầu cử Myanmar
