The Times: TGĐ WHO Tedros có thể phải đối mặt với cáo buộc diệt chủng

Hiện quân Chính phủ Ethiopia đang giao tranh ác liệt với phe nổi dậy ở tỉnh Tigray, miền bắc nước này, tính đến nay đã hơn một tháng. Ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không chỉ bị nghi ngờ đã hỗ trợ quân nổi dậy lật đổ Chính phủ Ethiopia, mới đây, một nhà kinh tế học người Mỹ thậm chí còn cáo buộc ông này tội “diệt chủng” lên Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Ông Tedros bị tình nghi đã ra lệnh cho lực lượng an ninh bắt giữ, tra tấn và giết hại công dân Ethiopia. Nếu tòa án ICC thụ lý vụ việc, thì ông Tedros sẽ trở thành quan chức cấp cao đầu tiên của LHQ bị truy tố.

Ngày 14/12, theo một báo cáo trên tờ The Times, ông David Steinman, một nhà kinh tế học người Mỹ từng được đề cử giải Nobel Hòa bình, tiết lộ rằng ông Tedros từng là lãnh tụ của “Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray” (TPLF) có bối cảnh cộng sản. Tổ chức này cũng được Chính phủ Hoa Kỳ liệt kê là tổ chức khủng bố toàn cầu và được đưa vào “Kho dữ liệu về khủng bố toàn cầu” của Đại học Maryland. Tổ chức này theo đuổi quyền thống trị khủng bố, ngoài việc săn lùng và giết hại bừa bãi những người bất đồng chính kiến, họ còn chiếm giữ khoảng 34% đất đai của người Oromo, tộc người lớn nhất Ethiopia.

Ông Steinman tiết lộ rằng ông Tedros là một thành viên quan trọng của TPLF. Ông ta đã tham gia vào việc đe dọa các ứng cử viên và những người ủng hộ phe đối lập, bao gồm việc bắt giữ tùy tiện và giam giữ trước khi xét xử dài hạn. Ông Tedros là “người ra quyết định quan trọng cho việc giết hại, giam giữ tùy tiện và tra tấn quân đội Ethiopia”. Ông Steinman đề cập rằng ông Tedros cũng đã giám sát việc tàn sát bộ tộc người Amhara, Oromo, Somali và Konso ở Ethiopia.

Ông Steinman trích dẫn một báo cáo năm 2016 của Hoa Kỳ về việc giám sát nhân quyền ở Ai Cập, nói rằng chính quyền địa phương đã không duy trì sự kiểm soát của lực lượng an ninh, khiến cảnh sát ngoại ô và dân quân đôi khi hoạt động đơn lẻ.

Ngoài ra, ông Tedros cũng bổ nhiệm ông Robert Mugabe, nhà độc tài khét tiếng người Zimbabwe, vào tháng 10/2017 làm “đại sứ thiện chí”, giúp chống lại các bệnh không lây nhiễm ở châu Phi. Tuy nhiên, cuộc đàn áp nhân quyền của ông Mugabe tiếp tục dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống y tế Zimbabwe. Do đó, quyết định của ông Tedros đã gây ra phản ứng dữ dội từ các chuyên gia y tế và các tổ chức nhân quyền. Cuối cùng ông Tedros phải từ bỏ việc quyết định đề bạt ông Mugabe.

Ông Tedros là một chính trị gia người Tigray. Trước đây, ông này là thành viên của liên minh cầm quyền Ethiopia “Mặt trận Dân chủ Cách mạng Nhân dân Ethiopia” (EPRDF). Ông từng là Bộ trưởng Bộ Y tế và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của chính phủ Ethiopia cũ. Tuy nhiên, sau khi Thủ tướng đương nhiệm Abiy Ahmed, người đoạt giải Nobel Hòa bình năm ngoái, nhậm chức vào năm 2018, EPRDF cũng tan rã và tách thành Đảng Thịnh vượng cầm quyền hiện tại và “Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray” (TPLF). Ông Tedros cũng đã gia nhập TPLF.

Kể từ cuộc nổi dậy của TPLF, các nhà chức trách Ethiopia đã đặt nghi vấn về những nỗ lực của ông Tedros, trong việc hỗ trợ TPLF lật đổ chính phủ. Về vấn đề này, ông Tedros phủ nhận các cáo buộc nêu trên và cũng tuyên bố rằng ông là người ủng hộ hòa bình.

Ông Tedros bị quê hương buộc tội gây xung đột dân sự

Ngày 19/11, ông Berhanu Jula, Tham mưu trưởng Quân đội Chính phủ Ethiopia, đã chỉ trích ông Tedros là nhân vật gây cản trở trong việc dẹp loạn của chính phủ. Ông Jula nói thẳng rằng ông Tedros cùng một nhóm với những kẻ nổi dậy.

Ông Jula chỉ ra rằng ông Tedros lên án các hành động quân sự của lực lượng Chính phủ Ethiopia ở nước ngoài. Ngoài việc tìm kiếm biện pháp ngoại giao của các quốc gia khác, nhằm ngăn chặn hành động của lực lượng chính phủ, ông Tedros còn giúp TPLF có được sự ủng hộ của quốc tế và hỗ trợ quân sự. Ông Jula nói, có thể nói rằng ông Tedros đã cố gắng hết sức để làm mọi thứ cho TPLF, và ông này đang ở cùng nhóm với những kẻ nổi loạn.

Một quan chức cấp cao giấu tên của Ethiopia nói với “Anadolu Agency”, hãng truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ rằng, trong những ngày đầu quân chính phủ trấn áp phiến quân ở tỉnh Tigray, ông Tedros đã bắt đầu vận động Liên hợp quốc, nhằm gây áp lực với Ethiopia, yêu cầu lực lượng Chính phủ Ethiopia phải ngừng các hoạt động quân sự. Thậm chí, ông Tedros còn tìm kiếm sự hỗ trợ quân sự từ Ai Cập cho TPLF. Gần đây, ông này còn liên tục đến thăm các nước Đông Phi, nhằm gây áp lực buộc các nước này cung cấp hỗ trợ ngoại giao và hỗ trợ quân sự cho TPLF.

Vị quan chức cấp cao của Ethiopia này thậm chí còn nhấn mạnh rằng, Chính phủ đã biết ông Tedros đang làm gì. Ông ấy vẫn đang vận động các nước Đông Phi bêu xấu Chính phủ Ethiopia. Tuy nhiên, các nước Đông Phi từ chối yêu cầu của ông Tedros với lý do đây là “vấn đề nội bộ của nước khác”. Thậm chí các nước này còn thông báo cho Chính phủ Ethiopia về mọi động thái của ông ta.

Vương Quân, theo The Times

Xem thêm: