Thương vụ bán cảng kênh đào Panama khiến ông Tập tức giận, Ngoại trưởng Rubio nói gì?

Tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành đã bán quyền điều hành cảng chiến lược của Kênh đào Panama cho một tập đoàn do một công ty Hoa Kỳ thành lập, điều này khiến lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình vô cùng tức giận. Đáp lại, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rubio đã trả lời vào tuần này và nhắc lại rằng ảnh hưởng của ĐCSTQ đã lan rộng khắp kênh đào, và Hoa Kỳ không thể để tình trạng này tiếp diễn.

• Vì sao ông Tập Cận Bình bất hòa với tỷ phú Lý Gia Thành?

Sau khi ông Trump nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ, Kênh đào Panama đã trở thành trọng tâm trong cuộc đấu tranh giành ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Ông Trump đã nhiều lần tuyên bố rằng Bắc Kinh thực sự đang vận hành kênh đào và Hoa Kỳ sẽ lấy lại nó. Vào ngày 4/3, tập đoàn Cheung Kong Hutchison Holdings của Hồng Kông, do gia đình Lý Gia Thành kiểm soát, cho biết họ sẽ bán cảng Kênh đào Panama cho một tập đoàn do công ty BlackRock Inc. của Hoa Kỳ thành lập. Ông Trump cho biết điều này có nghĩa là Hoa Kỳ đang bắt đầu lấy lại các quyền của mình.

Tờ Wall Street Journal dẫn lời những người hiểu chuyện cho biết, ông Tập Cận Bình tức giận về động thái của ông Lý Gia Thành, một phần vì nó không được Bắc Kinh chấp thuận trước. Vào ngày 19/3, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rubio đã được hỏi về vấn đề này trong cuộc phỏng vấn với ông Hugh Hewitt, một người dẫn chương trình phát thanh nổi tiếng của Mỹ. Ông Rubio trả lời rằng như Tổng thống Trump đã nói, Hoa Kỳ không bàn giao kênh đào cho Trung Quốc (Cộng sản). Tổng thống Trump đã nói rất rõ ràng rằng kênh đào này được Hoa Kỳ xây dựng và Hoa Kỳ đã bàn giao cho Panama.

“Một ngày nọ, chúng ta thức dậy và ảnh hưởng của Trung Quốc đã lan rộng khắp kênh đào. Họ – các công ty có trụ sở tại Hồng Kông, rõ ràng là phải tuân thủ luật pháp Trung Quốc, kiểm soát tất cả các cảng chính trên – các cảng chính ở cả hai bên, cơ sở hạ tầng ăn sâu vào đó đã mang lại lợi ích cho người Trung Quốc, và điều đó không bền vững và không thể tiếp tục. Chúng tôi đã nêu rõ quan điểm của mình rằng chúng tôi tin rằng hiệp ước đã bị vi phạm. Chúng tôi đã có một chuyến thăm tuyệt vời. Còn rất nhiều việc phải làm tiếp theo, nhưng Tổng thống đã nói rất rõ ràng về điều đó, đó là Kênh đào Panama không thể là tiền đồn của người Trung Quốc, vì chúng ta đã xây dựng nó và chúng ta có ý định gây ảnh hưởng đến nó, và vì chúng ta đã không chuyển giao nó – như tôi đã nói, chúng ta đã không chuyển giao nó cho người Trung Quốc. Chúng ta đã chuyển giao nó cho Panama, nhưng mọi chuyện lại không diễn ra như vậy.”

Kênh đào Panama được hoàn thành vào năm 1914 và Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và quản lý tuyến đường thủy quan trọng này. Hoa Kỳ vẫn duy trì quyền kiểm soát kênh đào sau khi hoàn thành cho đến năm 1977, khi Tổng thống Jimmy Carter ký một hiệp ước trao quyền khai thác cho Panama.

Hiệp ước giữa Hoa Kỳ và Panama quy định rằng kênh đào sẽ luôn trung lập, nhưng theo thỏa thuận, Hoa Kỳ có quyền bảo vệ tính trung lập của kênh đào bằng vũ lực.

Mặc dù kênh đào được Cơ quan quản lý kênh đào Panama hoạt động độc lập kiểm soát, nhưng ảnh hưởng của Đảng Cộng sản Trung Quốc tại Panama và kênh đào Panama đã gia tăng trong những năm gần đây, gây lo ngại cho Chính phủ Hoa Kỳ. 2 trong số 5 cảng ở phía Thái Bình Dương và Đại Tây Dương của Kênh đào Panama được điều hành bởi các công ty con của Cheung Kong Hutchison Holdings có trụ sở tại Hồng Kông.

CK Hutchison đã vận hành 2 cảng Balboa và Cristobal trong hơn 2 thập kỷ. Kênh đào này, tuyến đường thủy liên lục địa đông đúc thứ 2 thế giới, đóng vai trò quan trọng đối với dòng chảy thương mại toàn cầu, đặc biệt là đối với Hoa Kỳ, vì 2/3 hàng hóa đi qua tuyến đường thủy này là đến và đi từ Bắc Mỹ.

Ông Rubio, một người theo đường lối cứng rắn với Trung Quốc trong suốt sự nghiệp tại Thượng viện, từng nói rằng: “Và nếu Chính phủ Trung Quốc trong một cuộc xung đột yêu cầu họ [công ty Hồng Kông quản lý các cảng] đóng kênh đào Panama, họ sẽ phải làm vậy”. Ông nói: “Và thực tế, tôi không nghi ngờ gì rằng họ có kế hoạch dự phòng để làm như vậy. Đó là một mối đe dọa trực tiếp”.

Xem thêm

Vì sao ông Tập Cận Bình bất hòa với tỷ phú Lý Gia Thành?

Các kênh truyền thông chính phủ của Trung Quốc tại Hồng Kông, như Ta Kung Pao, đã nhiều lần chỉ trích ông Lý Gia Thành.