Tổng kết: Các vụ án gián điệp Trung Quốc bị Hoa Kỳ phanh phui năm 2025
- Lý Ngọc
- •
Trong năm 2025, Hoa Kỳ đã liên tiếp phanh phui hàng loạt vụ án gián điệp và thâm nhập bị cho là có liên quan trực tiếp đến Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Theo tổng hợp từ Fox News và National News Desk, các vụ việc này trải rộng trên nhiều lĩnh vực then chốt của an ninh quốc gia Mỹ, từ quân sự, nghiên cứu khoa học, sinh học, an ninh mạng, cho tới tuyển mộ quân nhân đang tại ngũ và mua đất gần căn cứ quân sự.
Giới chức Mỹ nhấn mạnh, những vụ án bị lộ diện chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, phản ánh một mô hình hoạt động gián điệp mang tính hệ thống, đa chiều và kéo dài, chứ không phải các sự cố rời rạc.
Xâm nhập nghiên cứu khoa học và buôn lậu chất độc
Một trong những nhóm vụ việc gây lo ngại nhất liên quan đến buôn lậu mầm bệnh và độc tố sinh học, được giới chức Mỹ mô tả là các “vũ khí khủng bố nông nghiệp tiềm tàng”. Trường hợp điển hình là Kiển Vận Tình, một nhà nghiên cứu người Trung Quốc 33 tuổi làm việc tại Đại học Michigan, người này bị cáo buộc đã thông đồng với bạn trai là Lưu Tôn Dũng để nghiên cứu và nuôi cấy Fusarium graminearum, một loại nấm gây bệnh nguy hiểm cho các cây lương thực chủ chốt như lúa mì, lúa mạch, ngô và lúa gạo.
Năm 2024, khi nhập cảnh qua sân bay Detroit, Lưu Tôn Dũng bị phát hiện mang theo mẫu bệnh phẩm. Ban đầu người này khai gian, nhưng sau đó thừa nhận đã buôn lậu mầm bệnh vào Mỹ với mục đích đưa tới phòng thí nghiệm nơi Kiển đang làm việc. Dù Fusarium graminearum vốn đã tồn tại tại Mỹ trong tự nhiên, giới chức nhấn mạnh rằng việc đưa mầm bệnh vào lãnh thổ Mỹ mà không có giấy phép liên bang là hành vi phạm pháp nghiêm trọng, đặc biệt khi Đại học Michigan không hề được cấp phép cho hoạt động này. Kết cục, Kiển Vận Tình nhận tội, bị kết án 5 tháng tù và bị trục xuất về Trung Quốc vào năm 2025; Lưu Tôn Dũng bị bắt tại sân bay và trục xuất ngay sau đó.
Chỉ ít ngày sau, một vụ án tương tự lại được công bố. Hướng Hữu Hoàng, một nghiên cứu viên sau tiến sĩ người Trung Quốc tại Đại học Indiana, bị FBI truy tố vì âm mưu buôn lậu vi khuẩn E. coli vào Mỹ dưới danh nghĩa nghiên cứu khoa học, đồng thời khai man với cơ quan thực thi pháp luật. Các vụ việc này khiến giới chức Mỹ cảnh báo rằng kênh hợp tác và trao đổi học thuật có nguy cơ bị lợi dụng làm cửa ngõ cho hoạt động xâm nhập an ninh sinh học.
Cảnh báo ngày càng gia tăng về các cuộc tấn công mạng, việc chiếm đoạt đất đai và “sự xâm nhập đa chiều”
Song song với lĩnh vực sinh học, an ninh quân sự là mục tiêu trọng tâm khác. Trong năm 2025, Bộ Tư pháp Mỹ cho biết đã ngăn chặn nhiều nỗ lực của cơ quan tình báo Trung Quốc nhằm tuyển mộ chỉ điểm viên tại Hoa Kỳ, đặc biệt là trong quân đội. Tháng 7, các quan chức liên bang đã triệt phá một mạng lưới hoạt động quanh các căn cứ hải quân Mỹ, bị cáo buộc hỗ trợ Cục Tình báo bí mật thuộc Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc (MSS) trong việc tiếp cận và tuyển mộ quân nhân đang tại ngũ.
Hai công dân Trung Quốc bị nêu tên trong vụ án này là Trần Nguyên Sách (Yuance Chen), cư trú tại bang Oregon, và Lại Lập Nhân (Ryan Lai), người nhập cảnh Mỹ bằng thị thực du lịch vào tháng 4/2025. Theo cáo trạng, hai người đã chụp ảnh tên các tân binh có vẻ là người gốc Hoa tại một cơ sở hải quân ở bang Washington và Trung tâm Tuyển mộ Hải quân San Gabriel (California), rồi chuyển các hình ảnh này cho nhân viên tình báo MSS.
Đến tháng 8, một vụ án khác gây chấn động dư luận khi bồi thẩm đoàn liên bang kết tội cựu thủy thủ Hải quân Mỹ Ngụy Kim Siêu (Patrick Wei) với 6 cáo buộc, bao gồm gián điệp, âm mưu gián điệp và xuất khẩu trái phép dữ liệu mật liên quan đến tàu chiến của Hải quân Mỹ. Ngụy bị bắt sau khi bán bí mật quân sự cho một sĩ quan tình báo Trung Quốc với giá 12.000 USD. Cùng thời điểm, một thủy thủ khác là Triệu Văn Hưởng cũng bị bắt vì gửi tài liệu và video nhạy cảm, trong đó có kế hoạch diễn tập của Bộ Tư lệnh Khu vực Thái Bình Dương, và nhận hối lộ hơn 14.800 USD.
Trên không gian mạng, năm 2025 được coi là giai đoạn căng thẳng cao độ trong cuộc đối đầu tình báo Mỹ – Trung. Theo Giám đốc an ninh mạng của FBI, nhóm tin tặc được nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn mang tên “Salt Typhoon” đã xâm nhập ít nhất 200 công ty Mỹ, bao gồm các tập đoàn viễn thông then chốt như AT&T, Verizon và Charter Communications. Không chỉ đánh cắp dữ liệu thương mại và chính phủ, nhóm này còn bị cáo buộc tìm cách tiếp cận hệ thống nghe lén của các cơ quan thực thi pháp luật và thu thập thông tin về các nghị sĩ Quốc hội Mỹ. Cuộc điều tra cho thấy Salt Typhoon đã âm thầm xâm nhập hệ thống của một công ty viễn thông từ mùa hè năm 2023, ẩn náu suốt 7 tháng trước khi bị phát hiện.
Tháng 3/2025, Bộ Tư pháp Mỹ tiếp tục công bố việc triệt phá một mạng lưới tin tặc đánh thuê hoạt động từ Trung Quốc, bao gồm hai sĩ quan Bộ Công an Trung Quốc, tám nhân viên của công ty Anxun Information Technology, và hai thành viên của nhóm APT27. Theo cáo buộc, các tin tặc này hoạt động dưới danh nghĩa lao động tự do hoặc nhân viên công ty tư nhân, nhận chỉ đạo hoặc phối hợp với Bộ Công an và Bộ An ninh Quốc gia Trung Quốc, đồng thời được trả tiền hậu hĩnh cho dữ liệu đánh cắp được. Việc sử dụng công ty tư nhân và nhà thầu được cho là nhằm che giấu vai trò trực tiếp của chính quyền Trung Quốc trong các chiến dịch tấn công mạng.
Ngoài các lĩnh vực phi truyền thống, mặt trận “vật lý” cũng làm dấy lên quan ngại. Trong năm 2025, việc các thực thể có liên hệ với Trung Quốc mua đất nông nghiệp và bất động sản gần căn cứ quân sự Mỹ thu hút sự chú ý đặc biệt của giới lập pháp và an ninh. Trường hợp gây tranh cãi nhất là một khu bãi xe lưu động gần Căn cứ Không quân Whiteman (Missouri), nơi đặt toàn bộ phi đội máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit đang hoạt động của Không quân Mỹ.
Theo Michael Lucci, người sáng lập tổ chức State Armor Action và là nhân vật có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc, các hành vi từ buôn lậu mầm bệnh, mua đất gần căn cứ chiến lược, cho tới bán thiết bị công nghệ “xanh” có nguy cơ cài đặt “công tắc tắt từ xa” trong lưới điện Mỹ, đều cho thấy một nỗ lực có chủ đích nhằm gây tổn hại trực tiếp đến an ninh nội địa Hoa Kỳ. Ông nhấn mạnh rằng những vụ việc đã bị phanh phui chỉ là phần nổi, và kêu gọi các nhà lập pháp Mỹ hành động nhanh và quyết liệt hơn để đối phó với điều mà ông mô tả là chiến lược đối đầu lâu dài của nhà nước–đảng Trung Quốc đối với Hoa Kỳ.
Theo đánh giá của giới chức Mỹ, các vụ án trong năm 2025 đã phác họa rõ nét một bức tranh gián điệp đa tầng, kết hợp giữa con người, công nghệ, sinh học, không gian mạng và địa lý chiến lược, đặt ra thách thức ngày càng lớn đối với an ninh quốc gia và hệ thống phòng thủ của Hoa Kỳ trong kỷ nguyên cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc.
Xem thêm
Từ khóa gián điệp Trung Quốc Hoa Kỳ FBI Bộ Tư pháp Mỹ
