Tổng thống Trump yêu cầu Hoa Kỳ phải được phép đi lại miễn phí qua kênh đào Suez

Hân Nhi
•
Thứ Hai, 28/04/2025

Tổng thống Donald Trump cho rằng Kênh đào Panama hay Kênh đào Suez sẽ không “tồn tại” nếu không có Hoa Kỳ, đồng thời yêu cầu các tàu thương mại và quân sự của Mỹ phải được phép đi qua các tuyến đường thủy quan trọng này hoàn toàn miễn phí.

Kenh dao Suez — Tàu kéo đang tiến đến thành phố Tawfiq (Vùng ngoại ô Suez), ở đầu phía nam của Kênh đào Suez trước khi đi vào Biển Đỏ Suez vào ngày 25 tháng 8 năm 2021. (Ảnh: Shutterstock)

Tổng thống Trump đã nhiều lần bày tỏ ý định “lấy lại” quyền kiểm soát Kênh đào Panama, sử dụng các biện pháp kinh tế hoặc quân sự nếu cần thiết. Vào thứ Bảy (26/4), mong muốn của tổng thống Hoa Kỳ về việc bảo vệ lợi ích “an ninh quốc gia” của Hoa Kỳ từ sự cạnh tranh của Trung Quốc đã mở rộng đến một tuyến đường thủy chiến lược khác – Kênh đào Suez của Ai Cập, kênh đào nối Biển Địa Trung Hải với Biển Đỏ.

“Các tàu của Mỹ, cả tàu quân sự và tàu thương mại, nên được phép đi lại miễn phí qua Kênh đào Panama và Suez! Những kênh đào đó sẽ không tồn tại nếu không có Hoa Kỳ”, tổng thống tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã được chỉ thị “phải ngay lập tức xử lý và ghi nhớ tình hình này”, ông Trump nói thêm.

Tổng thống Trump không giải thích chi tiết về cách Washington đảm bảo sự tồn tại của Kênh đào Suez, được hình thành, tài trợ và xây dựng mà không có sự tham gia của Hoa Kỳ vào những năm 1850. Kênh đào này hoạt động dưới sự kiểm soát của Pháp, Anh và sau đó là Ai Cập, tất cả đều không có sự xây dựng hoặc tài trợ của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã dẫn đầu nỗ lực rà phá bom mìn quốc tế trên tuyến đường thủy này sau Chiến tranh Yom Kippur giữa Ai Cập và Israel năm 1973.

Việc xây dựng Kênh đào Panama, nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, thực sự được Hoa Kỳ thực hiện vào đầu thế kỷ 20 sau khi dự án ban đầu của Pháp bị đình trệ. Kênh đào này được chuyển giao cho Panama kiểm soát vào năm 1999 theo Hiệp ước Torrijos-Carter, quy định rằng kênh đào sẽ vẫn trung lập và mở cửa cho tất cả các quốc gia.

Tổng thống Trump và các quan chức Hoa Kỳ đã lập luận rằng các hoạt động kinh tế của Trung Quốc – bao gồm các dự án cơ sở hạ tầng và hoạt động cảng – có thể vi phạm Hiệp ước trung lập kênh đào Panama năm 1977, hiệp ước này trao cho Hoa Kỳ quyền “bảo vệ” tuyến đường thủy này.

Các quan chức Panama trước đây đã bác bỏ những lời khẳng định và đe dọa của tổng thống Trump, trong khi Cơ quan quản lý kênh đào Panama vẫn khẳng định rằng kênh đào này chỉ do người Panama điều hành, không có bằng chứng ủng hộ nào cho tuyên bố về quyền kiểm soát của Trung Quốc. Tổng thống Panama Jose Raul Mulino đã tuyên bố rằng kênh đào này là một phần của “di sản bất khả xâm phạm” của Panama và nhấn mạnh rằng nước này vẫn duy trì quyền kiểm soát hoàn toàn đối với các hoạt động của mình.

Tuy nhiên, sau khi ông Rubio đích thân chuyển tối hậu thư của Tổng thống Trump tới Panama hồi tháng Hai, ông Mulino đã nhượng bộ Washington bằng cách từ chối gia hạn các thỏa thuận năm 2017 của nước này với Trung Quốc theo Sáng kiến Vành đai và Con đường của Bắc Kinh.

Đầu tháng Tư này, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã thông báo rằng nhiều tàu Hải quân Hoa Kỳ, khí tài của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển và máy bay, đã được triển khai trong và xung quanh Panama như một phần của “những bước đi táo bạo đầu tiên nhằm khôi phục mối quan hệ quốc phòng và an ninh giữa hai quốc gia”.