Tổng thống Zelensky nói có thể bầu cử nếu được thêm 135 triệu USD tài trợ và có chỉnh luật
- Nhật Tân
- •
Trong phỏng vấn với truyền hình, khi nói về gợi ý bầu cử ở Ukraine bởi Nghị sĩ Mỹ Graham Lindsey, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói có thể tiến hành bầu cử tổng thống và quốc hội trong khi có thiết quân luật, nhưng ông cần tài trợ của phương Tây cho việc này, ít nhất 135 triệu USD, và ngỏ ý cần điều chỉnh luật sao cho những người Ukraine ở hải ngoại do tị nạn chiến tranh cũng được tham gia, theo Reuters báo cáo 28/8.
Kể từ khi chiến tranh nổ ra vào tháng 2/2022 ở Ukraine, chế độ thiết quân luật đã được ban hành và nó đã được gia hạn nhiều lần liên tục cho đến nay. Lần gia tăng thời hạn thiết quân luật gần đây nhất là thêm 90 ngày để đạt tới thời hạn 15/11/2023.
Ông Zelensky trước đó nhiều lần tỏ ý rằng bầu cử ở Ukraine —gồm cả bầu cử đại biểu Quốc hội, và bầu cử tổng thống— sẽ không được tiến hành trong thời gian thiết quân luật đang có hiệu lực. Theo như lịch trình giả thuyết nếu không có chiến tranh, thì bầu cử Quốc hội sẽ là vào tháng 10/2023 và bầu cử tổng thống là vào tháng 3/2024.
Có những nghi ngờ và phê bình kín đáo, kể cả từ những đồng minh phương Tây, rằng ông Zelensky đang tìm cách dùng chiến tranh để tham quyền cố vị, thực hiện chế độ độc tài. Dù sao thì trong thời ông nắm quyền, ông đã tiến hành loại bỏ hầu như tất cả các kênh truyền thông đối lập, chèn ép các đảng phái đối lập, và đàn áp tôn giáo lớn nhất Ukraine.
Ngoài ra, việc Mỹ và đồng minh tiến hành đưa vũ khí và tài chính cho chính quyền Zelensky là được xây dựng trên nền tảng danh nghĩa là để bảo vệ nền dân chủ của thế giới, chống lại sự bành trướng của chế độ độc tài Putin. Nhưng bất chấp việc các kênh truyền thông lớn của phương Tây miêu tả chính quyền Zelensky ‘dân chủ’ thế nào, thì vẫn có rất nhiều tiếng nói nghi ngờ rằng chính quyền Zelensky không hề dân chủ như vậy. Ngoài ra, nạn tham nhũng ở Ukraine cũng dấy lên những tiếng nói trái chiều về vấn đề viện trợ cho Ukraine.
Ông Lindsey Graham —Thượng nghị sỹ Mỹ, đảng viên Đảng Cộng hòa, người trong suốt thời gian qua vẫn ủng hộ mạnh mẽ chiến tranh Ukraine chống Nga, và cũng ủng hộ mạnh mẽ chính quyền Zelensky— ngày 23/8 đã có gợi ý rằng Ukraine vẫn nên tổ chức bầu cử, kể cả trong thời gian thiết quân luật, để chứng tỏ rõ ràng rằng Ukraine cũng là dân chủ.
“Tôi muốn đất nước này có những cuộc bầu cử tự do và công bằng, ngay cả khi nó đang bị tấn công. Người dân Mỹ nên biết rằng Ukraine đã thay đổi. Đó là một đất nước rất tham nhũng trong quá khứ,” ông nói, theo đài RFE/RL đưa tin. “Chúng tôi giám sát từng đồng đô la, mọi vũ khí. Chúng tôi tiếp tục đóng góp. Và tôi hài lòng rằng người Ukraine không lợi dụng người dân Mỹ. Họ đang giúp đỡ người dân Mỹ. Và tôi tin rằng đã đến lúc Ukraine phải thực hiện bước tiếp theo trong quá trình phát triển dân chủ, cụ thể là tổ chức bầu cử vào năm 2024”
Ông Tiny Kox —Chủ tịch Hội đồng Nghị viện của Hội đồng Châu Âu— trong một phỏng vấn hồi tháng 5/2023 với kênh truyền thông của Ukraine cho rằng “để thúc đẩy và bảo vệ nền dân chủ” không chỉ ở riêng Ukraine và với tinh thần chung Châu Âu, thì bầu cử là cần thiết. Theo ông, việc cho phép các cử tri có thể bầu cử ngay cả trong thời chiến ở Ukraine là “một thách thức to lớn” nhưng người Ukraine vẫn là nên cố gắng tìm giải pháp để vượt qua thách thức này.
Ông nói “chừng nào còn thiết quân luật [ở Ukraine]… vậy các bạn phải tìm ra lời giải [để có thể tiến hành bầu cử], chứ chúng tôi cũng không thể nói các bạn phải làm thế nào.” Ông cũng lấy ví dụ về Thổ Nhĩ Kỳ, nơi vẫn tiến hành bầu cử 2023 trong tình huống bị thiên tai động đất nghiêm trọng, mặc dù ông tỏ ý rằng ông không khẳng định tính công bằng và minh bạch của cuộc bầu cử của Thổ Nhĩ Kỳ —ông Recep Erdogan đã giữ vị trí thực quyền đứng đầu Thổ Nhĩ Kỳ suốt từ năm 2003 đến nay— nhưng ông Kox vẫn coi rằng bầu cử 2023 của Thổ Nhĩ Kỳ là một ví dụ về cách ‘bảo vệ’ ‘dân chủ’ mà Ukraine có thể học tập.
Trong cuộc phỏng vấn, có đặt ra vấn đề lo ngại rằng nếu Ukraine không thể tiến hành bầu cử ngay trong thời chiến, mà quyết định đợi đến khi ‘chiến thắng’ mới tiến hành bầu cử, thì lúc đó, đất nước đã bị tàn phá và môi trường chính trị với các đảng phái khác đã coi như không còn, thì bầu cử lúc đó có thể sẽ gặp các vấn đề khác.
Trong bối cảnh đó, ông Zelensky chia sẻ với Natalia Moseichuk —người dẫn chương trình truyền hình 1+1 của Ukraine— rằng ông đã thảo luận với ông Graham.
Trong thảo luận đó, chính quyền của ông cần 5 tỷ đô la Mỹ để tổ chức bầu cử. Mà đó là con số nếu bầu cử trong thời bình. Con số này có thể là lớn hơn trong thời chiến.
“Vậy là tôi đã bảo với ông [Graham] rằng nếu như có được tài trợ của Mỹ và châu Âu [thì chúng tôi có thể tiến hành bầu cử],” ông Zelensky nói trong chương trình truyền hình, và khẳng định thêm rằng “tôi sẽ không lấy tiền từ [khoản tài trợ] vũ khí chuyển sang cho bầu cử, vì điều này bị hạn chế bởi luật.”
Ông Zelensky cũng đồng ý quan điểm rằng bầu cử là một hình thức bảo vệ nền dân chủ Ông nói “Bầu cử là một loại bảo vệ. Nhưng có lý do tại sao nó bị cấm trong thời chiến — vì khi đó rất khó tổ chức nó.”
Ông Zelensky cũng muốn rằng nếu tổ chức bầu cử thì cũng cần điều chỉnh luật bầu cử của Ukraine, sao cho những người Ukraine đang ở hải ngoại do tị nạn chiến tranh cũng có thể tham gia bầu phiếu.
Xem thêm
Từ khóa Chiến tranh Nga - Ukraine Bầu cử Ukraine
