Nền móng hình thành hệ thống giám sát hiện đại chưa từng có của ĐCSTQ

Giang Trạch Dân, cựu lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), vừa mới qua đời. Một trong nhiều di sản chính trị sâu rộng của ông ta là dần chuyển đổi Trung Quốc thành một quốc gia giám sát hiện đại chưa từng thấy trước đây.

Vào ngày 30/11, sau khi truyền thông chính thức của ĐCSTQ thông báo về cái chết của Giang Trạch Dân, bà Sarah Cook, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao về Đông Á tại Freedom House – tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Hoa Kỳ, đã tweet:

“Trong những ngày đầu phát triển Internet của Trung Quốc, Giang Trạch Dân đã thực hiện các bước quan trọng để xây dựng một hệ thống giám sát hiện được gọi là ‘Vạn lý tường lửa’ (Great Firewall), cắt đứt người dùng Trung Quốc khỏi phần còn lại của thế giới.”

Năm 1994, lần đầu tiên Trung Quốc có đầy đủ tính năng truy cập Internet. Vào thời điểm đó, Giang Trạch Dân là Tổng bí thư của Ủy ban Trung ương ĐCSTQ và là lãnh đạo cao nhất của đảng này. Ông ta đã giữ vị trí này trong hơn một thập kỷ cho đến tháng 11/2002.

“Vạn lý Tường lửa” còn được gọi là “Tường lửa quốc gia của Trung Quốc”, thường được gọi đơn giản là “Bức tường”, “Tường lửa”, v.v. Ngay từ năm 1996, Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng cơ sở giám sát quy mô lớn này.

Ngày 1/2/1996, lần đầu tiên Trung Quốc bắt đầu thực hiện các biện pháp kiểm duyệt Internet. Khi đó, Quốc vụ viện ĐCSTQ đã ban hành Lệnh số 195, tức “Quy định tạm thời về quản lý mạng quốc tế của mạng thông tin máy tính của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa”, nhằm tăng cường kiểm soát các mạng thông tin quốc tế. Trong đó, Điều 6 quy định không đơn vị, cá nhân nào được thiết lập hoặc sử dụng các kênh khác để nối mạng quốc tế.

Lệnh này cũng quy định, các đơn vị muốn tham gia hoạt động kinh doanh theo mạng quốc tế phải xin cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép kinh doanh.

Cuối năm 1997, Bộ Công an ĐCSTQ đã ban hành “Các biện pháp hành chính bảo vệ an ninh mạng quốc tế của mạng thông tin máy tính” được Hội đồng Nhà nước phê duyệt, chỉ ra rằng bộ phận này sẽ chịu trách nhiệm “an ninh, bảo vệ và quản lý mạng thông tin máy tính và Internet.”

Ngoài ra, sắc lệnh cũng cấm sử dụng Internet để sáng tạo, sao chép, truy xuất hoặc phân phối “bất kỳ nội dung nào kích động tẩy chay hoặc vi phạm Hiến pháp, luật hoặc quy định hành chính.”

Ngay sau đó, Giang Trạch Dân đã phát động một chiến dịch tiêu diệt các học viên Pháp Luân Công vào năm 1999, và đưa việc kiểm duyệt Internet lên một tầm cao mới.

Bà Sarah Cook viết: “Giang Trạch Dân đã mở rộng mục tiêu đàn áp. Năm 1998, đàn áp phong trào dân chủ của Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên (chính quyền) bức hại những người bày tỏ quan điểm khác biệt trên Internet. Điều quan trọng hơn là (chính quyền) đã phát động chiến dịch bài trừ Pháp Luân Công vào năm 1999, khi đó hàng chục triệu người Trung Quốc tin vào Pháp Luân Công.”

Bà nói thêm: “Sau đó, kiểm duyệt Internet đã tăng tốc, để ngăn chặn tin tức về các vụ vi phạm nhân quyền trong thời gian đàn áp, và hạn chế việc sử dụng Internet để vận động chính trị.”

Giờ đây, “Vạn lý Tường lửa” của Trung Quốc ngăn cản công dân Trung Quốc truy cập các nguồn Internet không thể chấp nhận được đối với chế độ ĐCSTQ. Mọi người không thể truy cập các trang web như Facebook, YouTube, Twitter, Minghui.org, v.v. Ngoài ra, Epoch Times và Vision Times cũng bị chặn ở Trung Quốc.

Ông Chương Thiên Lượng, nhà phân tích các vấn đề thời sự của Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ, nói rằng “Vạn lý Tường lửa” không chỉ là công cụ được Giang Trạch Dân sử dụng để ngăn chặn việc tiết lộ thông tin về cuộc đàn áp Pháp Luân Công, mà còn là công cụ được ông ta sử dụng để tẩy não người dân Trung Quốc.

Ông nói với Epoch Times: “Đến nay, tường lửa Internet đã trở thành cơ sở hạ tầng quan trọng nhất của chủ nghĩa toàn trị kỹ thuật số của ĐCSTQ, và nó đã được mở rộng để giám sát và theo dõi mọi người”.

Dự án Lá chắn vàng

Từ năm 1998 – 2000, Bộ Công an ĐCSTQ đã khởi động một dự án giám sát hiện đại có tên “Dự án Lá chắn vàng” (Dự án Khiên vàng hay Shield Project), và “Vạn lý Tường lửa” đã trở thành một phần của dự án. “Dự án Lá chắn vàng” là một mạng lưới giám sát toàn quốc, dựa trên cơ sở dữ liệu thông tin khổng lồ, và sở hữu khả năng theo dõi mạnh mẽ.

Ông Hoàng Hà, nhà bình luận về các vấn đề Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ, nói với Epoch Times rằng “Dự án Lá chắn vàng” giống như “Vạn lý Tường lửa”, được thành lập để bức hại các học viên Pháp Luân Công. Một số cơ sở dữ liệu ban đầu được sử dụng để ghi lại thông tin về các học viên Pháp Luân Công.

Chuyên gia Internet nổi tiếng Phương Tân Hưng (Fang Binxing) là người thiết kế “Vạn lý Tường lửa”. Điều mọi người chưa biết đến là con trai cả của Giang Trạch Dân, Giang Miên Hằng, chính là người giám sát “Vạn Lý Tường Lửa” và “Dự án Lá chắn vàng”.

Giang Miên Hằng từng là Phó chủ tịch của Chi nhánh Thượng Hải thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc – tổ chức nghiên cứu hàng đầu của Trung Quốc, và từ chức vào năm 2015. Giống như cha mình là Giang Trạch Dân, Giang Miên Hằng cũng tin rằng Internet là thứ mà chế độ ĐCSTQ phải kiểm soát chặt chẽ.

Tại một cuộc họp năm 2000, Giang Miên Hằng nói: “Trung Quốc phải xây dựng một mạng quốc gia độc lập với Internet” và Trung Quốc cần phá vỡ “sự độc quyền về tài nguyên thông tin và các ngành liên quan” của các nước phương Tây.

Ông Hoàng Hà nói rằng Bộ An ninh Nhà nước Trung Quốc, “Phòng 610”, Ủy ban Chính trị và Pháp luật, cùng các cơ quan khác của ĐCSTQ đã dựa vào “Vạn lý Tường lửa” và “Dự án Lá chắn vàng” để bức hại các học viên Pháp Luân Công.

“Phòng 610” do Giang Trạch Dân thành lập là một tổ chức phi pháp tương tự như Gestapo, mục đích duy nhất của nó là bức hại các học viên Pháp Luân Công.

Theo tài liệu nội bộ mà Epoch Times có được, văn phòng này đã bị giải tán từ năm 2018 – 2019, nhưng các chức năng của nó đã được sáp nhập vào các cơ quan khác, bao gồm quân đội của ĐCSTQ và Bộ Công an.

Ông Hoàng Hà cũng nói rằng sau này “Dự án Lá chắn vàng” đã phát triển thành “Dự án Skynet“. Đó là một hệ thống giám sát khổng lồ, gồm hàng triệu camera trải khắp Trung Quốc, nhiều camera có khả năng nhận dạng khuôn mặt.

Ban đầu mạng lưới giám sát các học viên Pháp Luân Công của ĐCSTQ được thực hiện thông qua phần mềm gián điệp.

Ví dụ vào năm 2009, các quan chức Internet của ĐCSTQ yêu cầu tất cả các máy tính cá nhân được bán trong nước phải được cài đặt sẵn phần mềm Internet có tên “Green Dam Youth Escort”. Các nhà chức trách cho rằng phần mềm này chủ yếu được sử dụng để chặn và lọc nội dung khiêu dâm và bất hợp pháp.

Trên thực tế, phần mềm này là một hệ thống kiểm duyệt lọc ra các thuật ngữ liên quan đến Pháp Luân Công. Một nhóm từ Đại học Michigan đã tìm thấy một tệp có tên “FalunWord.lib”, chứa 37.468 ký tự tiếng Trung, hơn 90% trong số đó có liên quan đến Pháp Luân Công. “610” chỉ “Phòng 610” xuất hiện 63 lần trong tài liệu này.

Trên Baidu, công cụ tìm kiếm lớn nhất của Trung Quốc, nếu tìm kiếm từ khóa “Pháp Luân Công” bằng tiếng Anh hoặc tiếng Trung, kết quả hiển thị sẽ là tất cả nội dung tuyên truyền thù hận và vu khống, cũng như thông tin sai lệch về môn tu luyện này.

Hệ thống tín dụng xã hội

Hiện tại, chính quyền ĐCSTQ đang thúc đẩy “Hệ thống tín dụng xã hội” chấm điểm “tín dụng xã hội” cho người dân.

Theo hệ thống này, những người sẽ bị coi là “không đáng tin cậy” sẽ bị mất điểm vì những hành vi mà chính quyền không chấp thuận, như đi phóng nhanh vượt ẩu.

Những người có điểm tín dụng xã hội thấp sẽ bị từ chối được tiếp cận với các dịch vụ và cơ hội. Ví dụ, bạn có thể bị cấm đi máy bay, đi học hoặc làm những việc khác. Các nhà phê bình cho rằng hệ thống này vi phạm nhân quyền.

Những hướng dẫn sớm nhất về việc thiết lập “Hệ thống tín dụng xã hội” là do Giang Trạch Dân đưa ra khi còn đương chức. Tại đại hội đảng vào tháng 11/2002, Giang Trạch Dân tuyên bố cần phải thiết lập một “hệ thống tín dụng xã hội tương thích với nền kinh tế thị trường hiện đại”.

Năm 2014, kế hoạch của Giang đã trở thành hiện thực. Khi đó, Quốc vụ viện ĐCSTQ đã ban hành “Đề cương kế hoạch xây dựng hệ thống tín dụng xã hội (2014-2020)”. Tài liệu nói rằng “Hệ thống tín dụng xã hội” là “một phần quan trọng của hệ thống kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa và hệ thống quản trị xã hội.”

Tháng 9/2019, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, cơ quan hoạch định kinh tế hàng đầu của ĐCSTQ, thông báo rằng họ đã hoàn thành vòng xây dựng hệ thống tín dụng xã hội doanh nghiệp đầu tiên, gồm khoảng 33 triệu doanh nghiệp. Nhưng thông báo không cho biết có bao nhiêu công ty trong số này là doanh nghiệp nước ngoài và tư nhân.

4 tháng sau, vào tháng 1/2020, 25 thượng nghị sĩ Hoa Kỳ đã cùng nhau viết một lá thư cho đại diện thương mại lúc đó là ông Robert Lighthizer, bày tỏ lo ngại về “Hệ thống tín dụng xã hội” của ĐCSTQ, và giải thích những mối đe dọa mà hệ thống này có thể gây ra cho các công ty và nhân viên Hoa Kỳ.

Bitter Winter, một tạp chí trực tuyến tập trung vào cuộc đàn áp tôn giáo ở Trung Quốc, nghi ngờ rằng thông tin về niềm tin tôn giáo của người dân đã được thêm vào “Hệ thống tín dụng xã hội.”

Vào năm 2019, một số nhân viên y tế Trung Quốc nói với tạp chí này rằng chính quyền ĐCSTQ quy định, nhân viên y tế phải hỏi bệnh nhân về niềm tin tôn giáo của họ. Tuy nhiên, một số người này nói rằng họ “không thể hiểu được mục đích thực sự của hành vi này”.

Giám đốc một bệnh viện ở tỉnh Sơn Đông cho biết thông tin thu thập được từ bệnh nhân, bao gồm niềm tin tôn giáo, đã được tải lên cơ sở dữ liệu do chính phủ điều hành.

Ông cho biết: “Cả cơ quan công an và người sử dụng lao động đều có thể xem xét những hồ sơ này. Chỉ cần có ‘vết nhơ’, họ sẽ bị hạn chế mua vé máy bay, vé xe buýt, v.v. .”

Giám sát các học viên Pháp Luân Công

Trung tâm Thông tin Pháp Luân Đại Pháp đã viết trong một báo cáo được công bố vào tháng Năm năm nay rằng: “Với sự cải thiện khả năng giám sát mạng của ĐCSTQ, các học viên Pháp Luân Công Trung Quốc đang phải đối mặt với ngày càng nhiều mối nguy hiểm, ngay cả trong giao tiếp cơ bản.”

Ví dụ, báo cáo trích dẫn trường hợp của bà Tống Hiểu Mai, một phụ nữ 51 tuổi đến từ tỉnh Liêu Ninh. Bà bị cảnh sát bắt giữ và đánh đập sau khi trở về từ chuyến đi Nhật Bản vào tháng 10/2021, vì đã chia sẻ thông tin về cuộc bức hại Pháp Luân Công trên Twitter trong chuyến đi nước ngoài của mình.

Bà Tống Hiểu Mai đã bị chính quyền buộc tội “phá hoại việc thực thi pháp luật” vì dòng tweet này, và bị kết án 4,5 năm tù vào tháng 1/2022.

Báo cáo cũng trích dẫn một ví dụ khác là học viên Pháp Luân Công Cao Hiểu Kỳ (Gao Xiaoqi) bị bắt vào tháng 7/2020 do bị giám sát trực tuyến. “Bởi vì bà ấy đã gặp các học viên Pháp Luân Công khác trước đó, nên Skynet xác định bà ấy là học viên Pháp Luân Công thông qua công nghệ nhận dạng khuôn mặt. Bà ấy đã bị kết án 9 năm tù,” báo cáo cho biết.

Các học viên Pháp Luân Công ở Trung Quốc thường phát tờ rơi cho công chúng, nói với mọi người đừng tin vào những tuyên truyền thù địch, và thông tin sai lệch về Pháp Luân Công trên các kênh truyền thông chính thức của ĐCSTQ. Các nhà chức trách đã theo dõi họ thông qua camera giám sát, và kết quả là nhiều người đã bị bắt và bị bức hại.

Theo một báo cáo của Minghui.org (Minh Huệ), bà Kha Phương Hoa (Ke Fanghua), một nữ học viên Pháp Luân Công 78 tuổi đến từ tỉnh Hà Nam, đã bị camera ghi lại khi đang phân phát tờ rơi. Theo đó, tháng Năm năm nay, cảnh sát địa phương đã tìm thấy và bắt giữ bà. Trước khi bị giam giữ lần này, bà Kha Phương Hoa đã bị cầm tù hơn 8 năm, bị cưỡng bức lao động, đánh đập và tẩy não.

Trung Quốc hiện đang bị kiểm soát bởi chế độ độc tài công nghệ cao

Có thể nói Giang Trạch Dân là người khởi xướng các hệ thống và công nghệ giám sát, và chế độ ĐCSTQ dưới sự lãnh đạo của nhà lãnh đạo đương nhiệm Tập Cận Bình, vẫn đang tiếp tục phát triển và hoàn thiện hệ thống này, hình thành nên chế độ độc tài công nghệ cao hiện nay.

Vào tháng Chín, trong một phiên điều trần trước quốc hội, ông Chris Meserole, Giám đốc nghiên cứu của “Sáng kiến ​​Công nghệ Mới và Trí tuệ Nhân tạo” của Viện Brookings, phát biểu rằng ngay sau khi Trung Quốc có Internet, chính quyền Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng một “bộ máy giám sát và kiểm duyệt trực tuyến chưa từng có”.

Ông Meserole cho biết: “Sau khi Tập Cận Bình lên nắm quyền vào năm 2012, ông ấy đã nhanh chóng củng cố bộ máy (giám sát) dưới quyền kiểm soát của mình. Đồng thời ông Tập cũng đầu tư ồ ạt vào cơ sở hạ tầng và các chương trình đào tạo, xây dựng ‘Skynet’, các thành phố thông minh, các dự án giám sát trong thế giới thực’ như ‘Đôi mắt sắc bén’ (Sharp Eyes), và thử nghiệm bước đầu cho hệ thống tín dụng xã hội.”

Ông nói thêm: “Bởi vì các hệ thống này thường không được trải qua quá trình hợp pháp, và thiếu sự giám sát của công chúng, nên chế độ Tập Cận Bình đã xây dựng một cách hiệu quả hệ thống áp bức kỹ thuật số toàn diện nhất trên thế giới.”

Ông Meserole đã đưa ra một ví dụ về cách hệ thống này có thể được sử dụng để kiểm soát người dân. Ông nói: “Cảm biến GPS, điện thoại thông minh, ô tô và công nghệ nhận dạng khuôn mặt có thể theo dõi người dân trên khắp các thành phố, khiến những nhóm tôn giáo tư nhân và bí mật khó thành lập và hoạt động mà không bị phát hiện”.

“Mặc dù TV thông minh và điện thoại di động đã giúp bạn có thể xem và nghe từ xa những lời cầu nguyện riêng tư tại nhà.”

Ông nói thêm: “Theo thuật ngữ Orwellian, ‘Anh cả’ (ông Tập) hiện có quyền lực rõ ràng đối với việc giám sát những người có đức tin.” 

Là một phóng viên công tác ở cả hai nước Mỹ và Trung Quốc, Alice Su nói: “Ở Trung Quốc, phần lớn tin tức đều là tin tức quốc gia do truyền thông nhà nước đưa ra. Tất cả đều rất giống nhau, những gì bạn đọc được trên 10 tờ báo khác nhau là 10 bản tin trên trang nhất tương tự nhau.”

“Có câu chuyện cười như thế này, nếu bạn đọc báo hoặc xem tin tức trên truyền hình, nó sẽ luôn là 20 phút liên quan đến các thông tin tốt ở Trung Quốc, và 10 phút liên quan đến thông tin xấu ở các nơi trên thế giới. Người ta giễu cợt phương thức này, nhưng nó đúng là đã ảnh hưởng đến thế giới quan của rất nhiều người.”

Cô đưa thêm ví dụ: “Tôi luôn nghe thấy người Trung Quốc nói, ‘ở đây thực sự rất an toàn’. Nếu bạn đến Mỹ, họ sẽ cảnh báo ‘cẩn thận, ở đây rất nguy hiểm’”.

Alice Su cho biết, tự bản thân cô cần phải giữ cho đầu óc thanh tỉnh. Cô nói: “Tôi cần phải chỉ ra một cách cẩn thận, thế giới mà tôi đưa tin là bị kiểm soát. Nếu tôi trích dẫn một số thứ gì đó từ nền tảng mạng xã hội Weibo, tôi cần phải phải rất rõ ràng, bởi trong đó phần lớn đều là được chế tác một cách tỉ mỉ.”

Bình Minh (t/h)

Xem thêm

Tại sao chính quyền Trung Quốc sợ Pháp Luân Công?

Vì sao chỉ có Trung Quốc đàn áp Pháp Luân Công suốt 19 năm qua? Phải chăng chính quyền này lo sợ điều gì?