Theo thống kê từ trang web đăng ký kỳ thi công chức Trung Quốc là Giáo dục Dịch vụ Công Trung Quốc (eoffcn.com), tổng số người đăng ký thi công chức cho các vị trí tuyển dụng vào năm 2025 tính đến 17:30 (giờ Bắc Kinh) ngày 24/10 đạt 3.258.274, tăng hơn 340.000 người so với cùng kỳ năm ngoái, dự kiến ​​rà soát xong sẽ có hơn 3,4 triệu người tham gia kỳ thi công chức cho năm mới.

thi cong chuc
Thí sinh thi công chức ở Trung Quốc xếp hàng trước trung tâm thi tại Nghi Xương tỉnh Hồ Bắc để chờ thi hôm 25/2/2023. (Ảnh: VCG/VCG qua Getty)

“Công chức có nhiều lợi ích tiềm ẩn”

Về vấn đề này, một công chức từng làm việc trong cơ quan chính phủ của Khu tự trị Nội Mông tên Du Wen chia sẻ rằng thi làm công chức Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) thu hút đông người vì Trung Quốc có quan niệm “học giỏi làm quan”. Ông nói với RFA: “Truyền thống Trung Quốc từ xưa đã thế, động lực cơ bản nhất của người đi học rồi thi Trạng nguyên là làm quan, hiện nay điều kiện tiên quyết để làm quan là phải tham gia kỳ thi công chức”.

Mặc dù trong thời kỳ Trung Quốc suy thoái kinh tế hiện nay đã có nhiều thông tin về việc giảm và nợ lương công chức ở nhiều nơi, nhưng Du Wen cho rằng có rất nhiều “lợi ích tiềm ẩn” dành cho công chức ĐCSTQ, từ nhà ở, bảo hiểm y tế, đến hưu trí, tiền lễ/tết hàng năm, và thậm chí cả chế độ du lịch. Ông cho biết cơ quan có quyền hạn khác nhau thì lợi ích khác nhau, nơi nào càng quản lý tiền bạc càng có quyền lực thì phúc lợi càng tốt.

Du Wen ví dụ: “Ví dụ khu vực pháp chế được hiểu là bộ phận không sơ múi gì, không có thực quyền gì, nhưng sau này tôi mới biết rằng bất kỳ luật lệ nào cũng cần phải nghiên cứu về mặt lập pháp, khi nghiên cứu thì được đi du lịch khắp đất nước và thậm chí ra nước ngoài – chi phí do nhà nước chi trả”.

Số thí sinh được tuyển công chức ĐCSTQ từ năm 2020 – 2025 lần lượt là: 24.100, 25.700, 31.200, 37.100, 39.600, 39.700.

Liu Youzhen, trưởng nhóm nghiên cứu của công ty niêm yết Huatu Education nói với tờ truyền thông nhà nước Trung Quốc Jiemian rằng trong tương lai, quy mô tuyển dụng của kỳ thi công chức dự kiến ​​mỗi năm sẽ duy trì ở mức 39.500.

Du Wen cho rằng dù gặp khó khăn về tài chính nhưng nhiều chính quyền địa phương vẫn phải gánh vác nhiệm vụ giải quyết áp lực việc làm. Ví dụ, trong vài năm qua, cách tiếp cận chung cho cán bộ bình thường là nghỉ hưu ở tuổi 60, nhưng bây giờ nhiều người nghỉ ở tuổi 50, gọi là nghỉ hưu sớm, bởi vì một người đi là có ngay người khác vào thay. Nhưng điều này cũng dẫn đến việc thêm một người được nhận lương, vị trí đó vẫn thế nhưng số người nhận lương tăng lên, vì người về hưu sớm dù không giữ được chức vụ nhưng nhà nước vẫn phải trả lương hưu cho họ.

Tuyển một người nhưng 16.702 người ứng tuyển, có 163 vị trí “không có người đăng ký”

Vị trí “siêu sao” được tạo ra năm nay là vị trí Ban liên lạc của Hiệp hội giáo dục nghề nghiệp Trung Quốc, chỉ tuyển 1 người nhưng đã có tới 16.702 người nộp đơn. Nội dung chính của công việc này là lập kế hoạch, điều phối và thực hiện các hoạt động đối ngoại; chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch công tác đối ngoại hàng năm của đơn vị; đi công tác với các đoàn nước ngoài, tiếp các đoàn nước ngoài đến thăm… Điều kiện tuyển không hạn chế về hộ khẩu nơi nào, các ứng viên từ khắp nơi trên cả nước đều có thể dự thi.

Các khu vực ghi danh đông nhất của kỳ thi công chức năm 2025 là Bắc Kinh và Quảng Đông với hơn 250.000 người. Đáng chú ý có 163 vị trí “không người đăng ký”. Các vị trí này nhìn chung có yêu cầu cao, ví dụ như 110 vị trí yêu cầu kinh nghiệm làm việc ở các công trình cơ sở, người có bằng đại học về nông thôn/vùng sâu vùng xa, sinh viên đại học tình nguyện phục vụ miền Tây hoặc phục vụ trong quân đội 5 năm; yêu cầu các vị trí là có kinh nghiệm, quan điểm chính trị phù hợp, là đảng viên hoặc đoàn viên thanh niên cộng sản.

Vấn đề lãng phí nhân tài của kỳ thi công chức

Số lượng lớn sinh viên tốt nghiệp đại học, thạc sĩ và tiến sĩ đăng ký thi công chức cơ sở cũng là chủ đề được thảo luận sôi nổi.

Du Wen cho rằng tình trạng lãng phí nhân tài trong giới công chức luôn rất nghiêm trọng. Khi ông còn làm việc, ông từng biết người phụ trách trả lời điện thoại trong văn phòng có bằng tốt nghiệp Đại học Nankai – trường trọng điểm quốc gia trực thuộc Bộ Giáo dục. Từ năm 2000, có nhiều người học vị là tiến sĩ vào làm bàn giấy hành chính trong các văn phòng, chắc chắn họ không thể áp dụng được những gì đã học và có thể coi như bị chôn vùi năng lực trí tuệ; nhưng nếu xét góc độ thăng tiến theo quan lộ thì đây chính là mục tiêu của người Trung Quốc đi học, ngoài ra có bằng cấp thạc sĩ/tiến sĩ mà làm công chức ở cấp cơ sở thì sẽ dễ dàng vươn lên vị trí quan trọng.

Trong kỳ thi công chức năm 2024 có trường hợp gây chú ý nhất là một tiến sĩ vật lý ứng dụng tốt nghiệp Đại học Stanford, người này đã vượt qua kỳ thi công chức và trở thành công chức cơ sở huyện Tiêu thành phố Tô Châu, tỉnh An Huy, cũng là tiến sĩ duy nhất trong số hơn 400 công chức mới được Tô Châu tuyển dụng vào năm 2024.