Tưởng niệm Thiên An Môn là phép thử cho quyền lực của Luật An ninh quốc gia HK

Quyết tâm của những người dân Hồng Kông ủng hộ dân chủ đang phải đối mặt với một thử thách nghiêm trọng vào thứ Sáu, khi cảnh sát thực thi lệnh cấm tổ chức lễ kỷ niệm Thiên An Môn ngày 4/6 tại Công viên Victoria và triển khai hàng nghìn cảnh sát trên khắp thành phố để ngăn chặn bất kỳ cuộc tụ tập nào.

Embed from Getty Images

Mặc dù không ai mong đợi hàng chục nghìn người Hồng Kông tay cầm nến sẽ xuất hiện như những năm trước, nhưng những người ủng hộ phong trào vẫn nuôi hy vọng sẽ có ít nhất một số người làm điều gì đó ngay cả khi các nhà tổ chức đã kêu gọi mọi người không tụ tập tại công viên và thậm chí đã hủy bỏ buổi tưởng niệm trực tuyến vì sợ vi phạm pháp luật.

Họ chỉ khuyên những người ủng hộ nên thắp nến và tưởng nhớ sự kiện theo cách riêng của họ.

Trong năm thứ hai liên tiếp, chính quyền Hồng Kông đã cấm lễ thắp nến, với lý do đại dịch virus Vũ Hán.

Năm ngoái, bất chấp lệnh cấm, hàng nghìn người vẫn xuất hiện, và cảnh sát cũng có những biện pháp xử lý khoan dung hơn với các cuộc tụ tập bị coi là trái phép xung quanh công viên. Tuy vậy, 26 nhà hoạt động sau đó đã bị bắt vì tội tụ tập bất hợp pháp.

Trong ba thập kỷ, người dân Hồng Kông đã tụ họp tại Công viên Victoria, tay cầm những cây nến thắp sáng, đọc diễn văn tưởng nhớ ngày này năm 1989 khi xe tăng quân sự của ĐCSTQ lao vào Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh, phá tan các cuộc biểu tình do sinh viên dẫn đầu nhằm kêu gọi dân chủ và chấm dứt tham nhũng.

Hồng Kông là khu vực duy nhất của Trung Quốc vẫn năm này qua năm khác tổ chức các cuộc tụ họp lớn để kỷ niệm sự kiện bi thảm nói trên.

Nhưng lễ kỷ niệm năm nay, lần đầu tiên kể từ khi Bắc Kinh áp đặt Luật An ninh Quốc gia hà khắc, đã làm dấy lên những lo ngại mới cho các nhà tổ chức cũng như những người có kế hoạch xuất hiện tại công viên hoặc ở những nơi khác, hoặc thậm chí trong các nhóm nhỏ.

Lễ thắp nến đang trở thành một bài kiểm tra về giới hạn của biểu tình trong kỷ nguyên của Luật An ninh Quốc gia, đặc biệt là số phận của một khẩu hiệu có khả năng gây xúc phạm mà các nhà tổ chức và những người tham gia đã hô vang hàng năm, kêu gọi “chấm dứt chế độ độc tài độc đảng” ở Trung Quốc.

Trong khi điều này gây khó chịu cho phe ủng hộ Bắc Kinh trong quá khứ vì nó đi ngược lại Điều 1 của Hiến pháp Trung Quốc rằng Trung Quốc là một “nhà nước xã hội chủ nghĩa dưới chế độ độc tài dân chủ nhân dân”, Hồng Kông không có luật quy kết việc hô khẩu hiệu là phạm tội, các chuyên gia pháp lý cho biết.

Nhưng điều này có thể sớm thay đổi, một nguồn tin nói với tờ SCMP. “Sự mơ hồ trong quá khứ sẽ không còn kéo dài bao lâu nữa với Luật An ninh Quốc gia,” ông nói.

Ban đầu, cảnh sát cho biết họ sẽ huy động hơn 3.000 sĩ quan chống bạo động, nhưng đến hôm thứ Năm, con số này đã được tăng cường lên 7.000 người. Cảnh sát cũng cam kết thực hiện “các cuộc tuần tra dày đặc để ngăn cản các nhóm tụ tập”.

Quyết định tăng quân và đóng cửa các sân bóng đá, bãi cỏ của công viên từ tối thứ Sáu được đưa ra khi trên mạng tiếp tục xuất hiện những lời kêu gọi mọi người tụ tập.

Trong khi đó, tất cả bảy nhà thờ Công giáo dự định tổ chức thánh lễ hàng năm vào ngày hôm nay cho các nạn nhân của cuộc đàn áp cho biết nhiều biểu ngữ lên án nhà thờ đã được dán bên ngoài khuôn viên vào thứ Năm.

Bên tổ chức, Ủy ban Công lý và Hòa bình của Giáo phận Công giáo Hồng Kông, cho biết họ vẫn sẽ tiến hành thánh lễ. Tuy vậy, người phụ trách đã khuyên công chúng nên cân nhắc các rủi ro pháp lý khi quyết định hành động của mình. Dự kiến ​​sẽ có khoảng 2.000 người tham gia tại các nhà thờ trên toàn thành phố.

Một số học giả tự do và bảo thủ cho biết họ tin rằng theo Luật An ninh Quốc gia mới, việc hô vang khẩu hiệu yêu cầu “chấm dứt chế độ độc tài độc đảng” tại bất kỳ sự kiện công cộng được tổ chức nào đều có thể bị coi là một hành động lật đổ.

Ủy viên hội đồng điều hành kiêm luật sư Ronny Tong Ka-wah cho biết có thể không vi phạm pháp luật nếu một người mặc đồ đen hoặc hô khẩu hiệu, nhưng có thể bị coi là vi phạm Luật An ninh Quốc gia nếu một nhóm cùng nhau lên kế hoạch làm như vậy. Nó sẽ bị quy vào tội “hội nhóm bất hợp pháp” và sử dụng “các phương tiện bất hợp pháp” để kích động lật đổ, một tội ác được mô tả theo Điều 22 của luật.

Giáo sư Simon Young Ngai-man, phó hiệu trưởng khoa luật của Đại học Hồng Kông và là một chuyên gia luật hình sự, cho biết việc cầm một ngọn nến để tưởng nhớ không phải lật đổ. “Tôn vinh hoặc tưởng nhớ những người đã chết với ngọn nến, theo tôi hiểu thì không bị cấm bởi luật an ninh quốc gia”. Ông Young có quan điểm rằng việc tham gia một buổi thắp nến vẫn sẽ là hợp pháp nếu không có các lệnh khác liên quan đến sức khỏe cộng đồng để làm cho nó bất hợp pháp hoặc kích hoạt hành vi lật đổ.

Một vấn đề nghiêm trọng hơn đối với các liên minh ủng hộ dân chủ là liệu nó có thể bị đặt ngoài vòng pháp luật trong tương lai hay không.

Các khẩu hiệu khác mà các nhóm thường hô vang có khả năng gây xúc phạm tới ĐCSTQ là lời kêu gọi trả tự do cho những người bất đồng chính kiến ​​ở Trung Quốc đại lục, minh oan cho phong trào ủng hộ dân chủ năm 1989, trách nhiệm giải trình cho cuộc đàn áp Quảng trường Thiên An Môn và xây dựng một quốc gia dân chủ .

Câu hỏi chính hiện nay là liệu một số hay tất cả các mục tiêu trên các băng rôn đó có vi phạm Luật An ninh Quốc gia vốn cấm các hành động lật đổ, ly khai, khủng bố và cấu kết với các lực lượng nước ngoài hay không.

Tian Feilong, phó giáo sư luật tại Đại học Beihang ở Bắc Kinh, đã chỉ ra việc sửa đổi hiến pháp quốc gia của Trung Quốc vào năm 2018, điều này không còn nghi ngờ gì nữa về quyền tối cao của Đảng Cộng sản.

Sửa đổi chỉ rõ rằng “sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc là đặc điểm xác định chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”, đồng thời cấm các tổ chức hoặc cá nhân làm tổn hại hệ thống xã hội chủ nghĩa.

Ông Tian cho biết liên minh dân chủ đã “vượt quá ranh giới” và gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia bằng cách đưa “chấm dứt chế độ độc tài độc đảng” trong tuyên ngôn của mình và bằng cách hô vang khẩu hiệu trong các cuộc tụ họp, họ đã thực hiện “hành động” để kích động lòng căm thù đảng Cộng sản.

“Những gì được cho phép trong quá khứ không thể là cái cớ cho những gì sai trái ngày nay”, ông nói với tờ SCMP. 

Tian, ​​giám đốc Hiệp hội Nghiên cứu Hồng Kông và Ma Cao Trung Quốc, đã thúc giục Cục An ninh hành động bằng cách yêu cầu liên minh xóa bỏ các mục tiêu “lật đổ” của mình, hoặc sẽ bị loại bỏ hoàn toàn nếu nó từ chối tuân thủ.

Hôm thứ Ba, Đặc khu trưởng Carrie Lam nói rằng mặc dù Luật Cơ bản, hiến pháp nhỏ của thành phố, đảm bảo cho Hồng Kông một mức độ tự trị cao, thành phố vẫn chịu trách nhiệm trực tiếp trước chính quyền trung ương và Luật An ninh Quốc gia. Do đó, người Hồng Kông phải lưu tâm đến các điều khoản liên quan của hiến pháp Trung Quốc.

Một học giả pháp lý hàng đầu ở Hồng Kông nói chuyện với tờ SCMP với điều kiện giấu tên cho biết việc sửa đổi hiến pháp quốc gia cho thấy sự thống trị của Đảng Cộng sản và bất kỳ lời kêu gọi nào chấm dứt sự cai trị của đảng này đều có nguy cơ vi phạm Mục 1 Điều 22 của Luật An ninh Quốc gia.

Ban lãnh đạo của liên minh hiện vẫn chưa thảo luận về tương lai của nhóm và hiện tại sẽ tiếp tục giữ vững niềm tin và năm mục tiêu của mình, bao gồm cả lời kêu gọi “chấm dứt chế độ độc tài độc đảng”, theo một thành viên trong nhóm.

Ông nói: “Chúng tôi đã rất cẩn thận với các hành động của mình. Chúng tôi cố gắng làm mọi cách để tuân thủ luật pháp, nhưng chúng tôi không thể từ bỏ niềm tin của mình chỉ vì những lời đe dọa hoặc bình luận từ bên ngoài”.

“Thật khó để nói về tương lai của liên minh”, ông nói. “Tất cả những gì chúng tôi biết là chúng tôi phải duy trì sức mạnh của mình và chúng tôi tin rằng những người có cùng niềm tin sẽ đứng về phía chúng tôi.”

Nhà dân chủ kỳ cựu và phó chủ tịch liên minh Albert Ho Chun-yan, người đang ngồi tù vì tham gia một cuộc biểu tình bất hợp pháp vào năm 2019, cũng phát hành một đoạn video thông báo rằng ông sẽ tiếp tục để tang các nạn nhân của ngày 4 tháng 6 trong khi ngồi sau song sắt.

“Chúng tôi sẽ không bỏ cuộc và chúng tôi sẽ tiếp tục hy vọng cho Hồng Kông, quốc gia của chúng tôi và đất nước của chúng tôi”, ông nói trong video được liên minh tải lên trực tuyến hôm thứ Năm.

“Môi trường năm nay vô cùng khắc nghiệt, nhiều người trong chúng ta có thể cân nhắc không nên hy sinh không cần thiết cũng là điều dễ hiểu. Điều quan trọng nhất là trái tim mọi người vẫn hướng về nhau. Chúng ta sẽ kiên trì vượt qua những tháng ngày dài khó khăn trong tương lai”.

Xuân Lan (theo SCMP)

Xem thêm: