Cổ nhân luận đàm về chính khí và tà khí

Sách “Hoàng Đế Nội Kinh” viết: “Chính khí nội tồn, tà bất khả kiền, tà chi sở thấu, kì khí tất hư”, tức là cơ thể con người có chính khí đầy đủ, cường thịnh thì tà khí không thể xâm nhập vào được, cũng sẽ không sinh ra bệnh. Nếu tà khí xâm nhập được vào trong cơ thể người thì chính là lúc chính khí đã bị hư. Vì vậy, bồi dưỡng chính khí, tiêu trừ tà khí là điều rất trọng yếu.

Trong thiên “Thuyên ngôn” sách “Hoài Nam Tử” viết:

“Những suy nghĩ trong tâm của một người phù hợp với thiên tính, hành vi bên ngoài lại phù hợp với nghĩa lý, tuân theo lý lẽ mà hành động, không bị ảnh hưởng bởi ngoại vật thì đó là chính khí. Ham thích tư vị, đắm chìm vào thanh sắc, mừng vui và tức giận thất thường, hành động không suy xét đến hậu quả và mối họa về sau thì đó chính là tà khí.”

Người ta nếu yêu thích vận dụng mưu mẹo, quỷ kế thì sẽ đi ngược lại thời thế mà buông lỏng bản thân, vứt bỏ đạo lý mà vận dụng tâm kế. Sự việc trong thế gian thì bao la và đa dạng, còn trí tuệ của con người thì nông cạn và hạn hẹp. Dùng mưu mẹo nông cạn để ứng đối với yêu cầu của nhiều sự tình, đây là việc không có khả năng xử lý nhất. Chỉ muốn dựa vào trí tuệ của một cá nhân để làm việc thì thiếu sót, sai lầm sẽ rất nhiều. Cho nên người yêu thích mưu mẹo, tôn sùng mưu mẹo thì sẽ đi vào hoàn cảnh cùng quẫn.

Người tôn sùng vũ dũng sẽ xem thường đối thủ mà bỏ qua phòng bị, tự cho mình là giỏi giang mà khước từ sự trợ giúp của người khác. Dùng sức mạnh của một người để chống lại đối thủ lớn mạnh, không dựa vào sức mạnh của mọi người mà chỉ dựa vào sức mạnh tự thân thì nhất định sẽ không chống đỡ nổi. Cho nên, người tôn sùng vũ dũng sẽ dễ bị nguy hiểm.

Người yêu thích bố thí nhưng không có tiêu chuẩn nhất định và danh phận cố định thì tham vọng sẽ không có mức độ. Tài sản thu được ít quá mà bố thí lại nhiều quá thì lượng tiền tài sẽ không đủ để cung cấp. Nếu cưỡng chế để có được tiền tài thì lại chính là cách thu nhận oán hận cho bản thân. 

“Nhân, trí, dũng” tuy rằng là lý tưởng tốt đẹp của con người nhưng nếu không có tiêu chuẩn thích đáng thì lại trở thành việc làm của kẻ phóng túng. Bậc thánh nhân dựa vào tâm mà xử sự, còn người bình thường phóng túng tư dục, lấy việc ham muốn hưởng thụ vật chất mà làm. Quân tử dùng chính khí, tiểu chân dùng tà khí. Những suy nghĩ trong tâm của một người phù hợp với thiên tính, hành vi bên ngoài lại phù hợp với nghĩa lý, tuân theo lý lẽ mà hành động, không bị ảnh hưởng bởi ngoại vật thì đó là chính khí. Ham thích tư vị, đắm chìm vào thanh sắc, mừng vui và tức giận thất thường, hành động không suy xét đến hậu quả và mối họa về sau thì đó chính là tà khí. Tà khí và chính khí có thể làm tổn hại lẫn nhau, ham muốn và thiên tính có thể làm tổn hại lẫn nhau, hai phương diện này không thể đồng thời tồn tại. Nếu chính khí tăng lên thì tà khí sẽ bị tiêu trừ đi, cho nên thánh nhân tiêu trừ ham muốn mà thuận theo thiên tính.

Con mắt yêu thích nhìn mỹ sắc, lỗ tai thích nghe âm nhạc, miệng lưỡi thích nếm mỹ vị. Khi một người tiếp xúc với những điều này thì sẽ yêu thích chúng, không biết lợi hại như thế nào, đây chính là chỗ tai hại của ham muốn, thèm khát. Tham ăn tham uống sẽ không có lợi cho sự an tĩnh của thân thể, nghe âm thanh phóng đãng sẽ không phù hợp với đại đạo, nhìn mỹ sắc sẽ không có lợi cho thiên tính. “Miệng, tai, mắt” đua nhau thu nhận dục vọng, mà cái có thể kiềm chế chúng lại là nghĩa lý. Cắt đứt nhọt độc không phải không đau, uống thuốc không phải không đắng, nhưng đó là điều người bệnh nguyện ý chịu đựng. Bởi vì những thứ ấy có thể trợ giúp được cho sức khỏe thân thể. Lúc khát mà được uống no nước sẽ thấy rất sảng khoái, lúc đói mà được ăn no bụng sẽ thấy rất mãn nguyện, nhưng người ta không làm như vậy là vì cái gì quá thì đều không tốt cho sức khỏe. Bốn loại khí quan “tai, mắt, mũi, miệng” không biết lựa chọn thứ nào tốt thứ nào xấu và định lượng ra sao, chỉ có dùng tâm mới có thể kiểm soát được, mới có thể điều khiển được chúng ở mức có chừng có mực. Như vậy, không thể phóng túng dục vọng, dùng ham muốn hưởng thụ vật chất mà làm việc là điều không thể được. 

Ngọc bích tinh xảo không bị hoen ố bởi bụi bẩn. Thánh nhân không có điều xấu hổ trong tâm nên tâm không ám muội, không chạy theo những thứ tốt đẹp nên những thứ tốt đẹp cũng không tự mất đi. Tu thân dưỡng tính bảo dưỡng thân tâm, nằm hay ngồi đều phải có tiết chế, ăn uống phải thích hợp, hỉ nộ phải hài hòa, cảm xúc phải bình hòa, động tĩnh thỏa đáng mới có thể khiến cho mỗi một bộ phận của cơ thể đều phát huy được tác dụng một cách bình thường, như vậy tà khí sẽ rất khó có thể xâm nhập được vào bên trong thân thể của con người. Đó là cách tăng cường chính khí, khiến chúng ta không còn phải lo lắng khối u phát sinh hay mụn độc phát tác…

Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Ước muốn vượt qua dục vọng, kiếm tìm chân lý trong hội họa phương Tây

Mời xem video: