Một di sản đang dần qua: Vì sao ông Shinzo Abe từ chức?

“Tôi không thể làm rũ bỏ cái cảm giác áy náy rằng tôi nên làm thêm một chút,” Thủ tướng Shinzo Abe nói tại cuộc họp báo hôm thứ Sáu khi ông thông báo từ chức vì căn bệnh tiêu hoá đã quấy rầy ông trong thời gian dài. Chỉ còn hơn một năm nữa là nhiệm kỳ Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do đương quyền của ông sẽ kết thúc, đồng nghĩa với việc kết thúc nhiệm kỳ Thủ tướng. Vậy bản chất của cảm giác áy náy đã dẫn đến việc ông từ chức sớm chính xác là gì?

Embed from Getty Images

Ông Abe đã đưa ra quyết định từ chức hôm 24/8 sau khi vào viện lần thứ 2 trong tháng. Theo một vài nguồn thạo tin nói với tờ Nikkei, ông cũng đã giảm gần 10kg kể từ lần khám trước. Các triệu chứng bệnh xuất hiện trở lại từ hồi tháng Sáu. 

Bệnh viêm loét đại tràng thường tiến triển nặng hơn do căng thẳng. Ngay trước khi bệnh tái phát, Thủ tướng đã phải chịu áp lực rất lớn để đưa ra các biện pháp chống lại sự bùng phát của dịch virus corona. Ông bị chỉ trích nặng nề và bị buộc phải từ bỏ kế hoạch hỗ trợ tiền mặt. Ngoài ra, việc phân phát khẩu trang vải cho các hộ gia đình và một đoạn clip đăng cảnh ông đang thư giãn ở nhà để khuyến khích người dân không đi ra ngoài đã bị chế nhạo khắp nơi. 

Tỷ lệ chấp thuận đối với chính phủ của ông Abe đã rớt xuống mức thấp nhất kể từ nhiệm kỳ Thủ tướng lần thứ hai của ông bắt đầu vào tháng 12 năm 2012. Ông Abe đã từng thắc mắc rằng vì sao ông không nhận được sự ủng hộ của công chúng dù đã kiểm soát được dịch bệnh tốt hơn các nước phát triển khác.

Tối ngày 19/6, ông Abe có bữa tối kéo dài hai tiếng rưỡi tại một khách sạn ở Tokyo với Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Thương mại Taro Aso, Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga, và Akira Amari, người đứng đầu cơ quan thuế của đảng LDP. Do đại dịch virus corona, đây là lần đầu tiên trong 3 tháng bốn người gặp nhau tại một buổi họp ăn  tối.

Các ông Aso, Suga và Amari là những đồng minh đáng tin cậy nhất của ông Abe. Sau khi kết thúc nhiệm kỳ Thủ tướng đầu tiên hồi tháng 9/2007 vì bệnh tật, đây là những người đã đứng bên ông Abe và ủng hộ ông quay trở lại với chính trường  Nhật Bản.

Với nhiệm kỳ Thủ tướng kéo dài kỷ lục của ông Abe chỉ còn khoảng một năm nữa là kết thúc, cuộc gặp bữa tối được xem như phát súng khai hoả cuộc đua chuẩn bị cho kỷ nguyên “hậu Abe.” 

Đến đầu tháng Bảy, số người Nhật nhiễm virus corona bắt đầu tăng trở lại, chủ yếu ở Tokyo. Tại những cuộc họp hàng ngày tổ chức ở Văn phòng Thủ tướng, những người tham dự nhận thấy rằng Thủ tướng đưa ra các chỉ thị không mấy rõ ràng và làn da ông thì sạm lại. “Ông ấy có vẻ như không hiểu rõ điều chúng tôi giải thích,” các quan chức bắt đầu xôn xao. 

Vào cuối tháng Bảy, ông Abe không tham gia vào việc chuẩn bị cho kỳ họp Quốc hội đặc biệt vào mùa thu, cũng như vắng mặt ở các buổi họp cải tổ nội các và những buổi bổ nhiệm nhân sự của đảng LDP.

Đảm nhiệm thay ông Abe, ông Suga đã thể hiện vai trò nổi bật khi đưa ra những sáng kiến mũi nhọn như chương trình “Hãy đi du lịch” để thúc đẩy du lịch nội địa.

Nhưng một số nhà làm luật đã tỏ ra không thoải mái với việc Thủ tướng dần rời xa trung tâm hoạch định chính sách.

Trước đó, ông Abe từng nói “Tôi còn một năm nữa, vì thế tôi muốn làm hết sức mình.” Ông tỏ ra bồn chồn không yên khi virus corona đang ngăn cản ông thiết lập di sản lâu dài của mình. Những mục tiêu ấp ủ từ lâu về việc sửa đổi Hiến pháp và giải quyết toàn diện những vấn đề ngoại giao hâu chiến với Nga và Bắc Triều Tiên giờ đây dường như đang trượt khỏi tầm tay.

Thế vận hội Tokyo là đỉnh điểm của sự nỗ lực của toàn chính phủ, nhưng bây giờ không chắc khi nào hoặc thậm chí nó sẽ được khai mạc hay không.  

“Một chính quyền sẽ kết thúc khi mất đi tầm nhìn mục tiêu,” ông Abe đã thường xuyên cảnh báo, và điều này đang trở thành hiện thực.

Ông Abe còn một nỗi lo nữa: Ông sẽ trao quyền lại cho ai?

Ông đã từng coi ông Fumio Kishida, Chủ tịch Hội đồng nghiên cứu chính sách của LDP như một ứng cử viên hàng đầu. Nhưng ông Kishida đã không thể hiện được vai trò lãnh đạo trong việc hoạch định chính sách xử lý đại dịch virus corona và đã mất đi sự ủng hộ trong đảng. 

Nhiệm kỳ của các thành viên của Hạ viện hiện tại sẽ hết hạn vào tháng 10 năm 2021. Một cuộc bầu cử sẽ được tổ chức vào thời gian đó. Ông Abe nhận thấy rằng càng gần đến cuộc bầu cử của đảng, đối thủ tiềm tàng nhất của ông, ông Shigeru Ishiba càng có vẻ như sẽ trở thành lựa chọn được số đông ưa thích.

Thủ tướng không có nhiều cảm tình với ông Ishiba, cựu Bộ trưởng Quốc phòng và cựu Tổng Thư ký của đảng LDP. Khi đảng do ông Abe lãnh đạo thua cuộc bầu cử Thượng viện năm 2007, trong nhiệm kỳ Thủ tướng đầu tiên của ông, ông Ishiba đã tập hợp cuộc vận động trong đảng để tước bỏ quyền lực của ông Abe. 

“Gần đây ông Ishida ăn tối với ai?” ông Abe đôi khi hỏi những phụ tá của mình. “Tôi không thể từ chức trong những hoàn cảnh này, cả khi nếu tôi muốn,” người ta nghe thấy ông nói. 

Ông Aso đã đưa ra lời khuyên: “Hãy nghỉ ngơi thật tốt trước khi ông nghĩ về những thay đổi nhân sự. Chúng tôi không muốn ông đưa ra quyết định khi không còn sức lực,” ông nói tại văn phòng Thủ tướng ngày 7/8 sau cuộc họp nội các. Trong con mắt của vị Bộ trưởng Tài chính gần 80 tuổi, ông Abe rõ ràng đang không có tình trạng sức khoẻ tốt.

Vào lúc ấy, ông Abe đã được bác sĩ cho biết về việc căn bệnh tái phát và đã bắt đầu dùng thuốc. Và ông không cần giữ bí mật nữa. 

Gần đây, ông được cho là đã nói với một người bạn, “Căn bệnh này không có thuốc chữa. Tôi đã cố gắng kiểm soát nó trong nhiều năm.”

Lần kiểm tra tại Bệnh viện Đại học Keio ngày 17/8 kéo dài hơn bảy tiếng. 

Ông Abe đã đưa ra quyết định từ chức sau khi đến gặp bác sĩ hôm thứ Hai. Ông đã lặng lẽ nói với một số phụ tá rằng “Công việc này không thể được hoàn thành nếu không có một cơ thể khỏe mạnh. Tôi không thể đưa ra những phán quyết chính trị sai lầm vì sức khoẻ của tôi,” và chỉ dẫn họ chuẩn bị các thủ tục cần thiết trước mắt.

Khi từ chức lần đầu năm 2007, ông Abe đã lập tức nhập viện ngay. Việc từ chức đột ngột khiến đất nước không có người lãnh đạo và ông bị chỉ trích vì không hành động tới tận phút cuối cùng.

Ông nói với một phụ tá, “13 năm trước tôi đã xử lý rất kém. Lần này tôi muốn quyết định sớm, để không tạo ra một khoảng trống chính trị.”

Hôm thứ Sáu, trong những giờ trước cuộc họp báo 5 giờ chiều, ông Abe đã nói với ông Aso về quyết định của mình, đi tới trụ sở LDP để thông báo với Tổng thư ký Toshihiro Nikai và đồng thời chuyển lời đến Natsuo Yamaguchi trong tòa nhà Quốc hội.

Đó là một cố gắng tuân theo thủ tục hợp pháp để tránh lặp lại sai lầm như lần trước.

Nhà lãnh đạo 65 tuổi gần đây đã đọc cuốn “Napoleon,” một bộ sách ba tập của Kenichi Sato về Napoleon Bonaparte. Nhưng ông đã dừng lại sau khi đọc xong hai tập đầu.

Ông nói, “tôi cho rằng tôi không cần đọc tập ba. Sau [hai tập này], tất cả chỉ còn là ngày tàn đối với Napoleon.”

Có thể ông cảm thấy sự tương đồng với lãnh tụ người Pháp thế kỷ 19.

Theo Nikkei

Ngân Hà dịch và biên tập.

Xem thêm: