‘Bài hát của chúng ta’: Phương pháp tìm lại những ký ức quý giá của các cụ già bị đãng trí

Khi chúng ta già đi, nhiều người sẽ trở nên đãng trí, dần quên mất những ký ức tươi đẹp và những người thân yêu. Tuy nhiên, âm nhạc có thể giúp gợi lại một phần những hồi ức đó…

Có rất nhiều những cặp vợ chồng già đều có một bài hát đặc biệt có tên là “Bài hát của chúng ta” để khiến họ nhớ về những điều quan trọng mà họ đã trải qua hoặc một khoảnh khắc nào đó trong những năm tháng hôn nhân của mình, ví dụ như lần đầu tiên gặp gỡ, hôn lễ hoặc những ngày giận dỗi vì cãi nhau.

Những bài hát này có sức mạnh rất lớn, có thể gợi lại những ký ức và tình cảm của họ. Vì có thể gợi lại những hồi ức trong cuộc đời nên âm nhạc giống như “chất kết dính tâm hồn” giữa vợ chồng, cũng như giữa bạn bè thân thiết và những người thân khác.

Một số “Bài hát của chúng ta” đã khiến những người bị bệnh đãng trí nhớ lại bản thân mình là ai và tìm lại được tình thân.

“Những ký ức được âm nhạc gợi lại có thể giúp chúng ta xây dựng và gìn giữ mối quan hệ với mọi người”

Đối với những người có cùng ký ức âm nhạc thì “Bài hát của chúng ta” có thể sẽ rất mạnh mẽ và lâu dài. Khi tuổi đã cao, những bài hát này vẫn sẽ có ý nghĩa đối với tâm hồn, ngay cả khi bị suy giảm nhận thức vì chứng đãng trí.

Ở những người mắc chứng Alzheimer khi phát triển đến giai đoạn nghiêm trọng thì có không ít những trường hợp dù không được huấn luyện âm nhạc chính thức nhưng họ không chỉ nhớ rõ “Bài hát của chúng ta” và chơi được nhạc cụ mà thậm chí còn ghi âm thành đĩa nhạc, học và ghi nhớ những bài hát mới.

Dưới sự tác động của âm nhạc, ông Ted McDermott mắc chứng đãng trí đã sống vui khỏe trở lại. Sau khi đoạn phim ông hát cùng con trai trở nên nổi tiếng trên mạng, ông đã ghi âm thành đĩa nhạc. Người hâm mộ đặt cho ông biệt danh là Teddy Mac.

Làm thế nào mà những điều này có thể xảy ra được? Các nghiên cứu hình ảnh học thần kinh cho thấy âm nhạc sẽ sản sinh ra “chất siêu kích thích” đối với não bộ. Nó có thể kích hoạt một vùng lớn của não bộ, bao gồm bộ phận kiểm soát vận động, cảm xúc và ký ức. Những ca khúc yêu thích quen thuộc thường sẽ có thể kích hoạt mạnh mẽ phần trước của đại não, ngăn cản những tổn thương do chứng Alzheimer.

Điều này có nghĩa là âm nhạc có thể tìm lại ký ức, trở thành con đường quan trọng liên thông, kết nối với quá khứ.

Âm nhạc mạnh mẽ hơn hình ảnh

Qua những cuộc nghiên cứu đối người mắc chứng Alzheimer, các nhà thần kinh học phát hiện ra rằng âm nhạc có tác dụng gợi lại ký ức mạnh hơn những thứ khác (vì dụ như hình ảnh).

Trong tâm lý học, từ thời kỳ dậy thì cho đến đầu giai đoạn trưởng thành được gọi là giai đoạn “ký ức nổi bật”, các nhà tâm lý phát hiện ra rằng những ca khúc trong giai đoạn này có thể gợi lại hồi ức trong đời.

Điều này nói lên rằng nếu hai vợ chồng gặp nhau vào những năm mới trưởng thành thì họ càng có khả năng có cùng “ca khúc đặc biệt” trong giai đoạn “ký ức nổi bật”.

Câu chuyện của Barbara và David yêu nhau từ thời đại học chính là như vậy. 

5 năm trước, bà Barbara được chẩn đoán bị mắc chứng Azheimer, bà thường xuyên trở nên mơ hồ hoặc kích động. Có khi bà còn không nhận ra chồng mình là ông David nữa. Có lần bà đã đuổi ông ra khỏi nhà vì nghĩ ông là kẻ đột nhập. Ông David không biết làm sao mới có thể khiến cho bà hiểu được rằng ông bà đã sống cùng nhau 60 năm qua.

Còn hiện nay, ông chia sẻ rằng chính sức mạnh của âm nhạc đã giúp ông tìm lại ký ức của bà Barbara. Đêm đầu tiên ông bà quen nhau, họ đã nhảy cùng nhau đến ca khúc cuối cùng có tên là “Unchained Melodi” của Righteous Brothers. Thế là dù đã già, nhưng ông David bắt đầu hát cho bà Barbara nghe, cuối cùng “bà ấy đã quay trở về”, bà đã hoàn toàn nhận ra ông, lúc này đã là 5 năm kể từ khi bà Barbara được chẩn đoán mắc chứng mắc trí nhớ. Bà Barbara và ông David luôn nhớ một câu hát: “Tôi sắp về nhà rồi, hãy đợi tôi” (I’ll be coming home, wait for me).

Âm nhạc tồn tại trong mọi nền văn hóa của nhân loại. Có những nhà nghiên cứu nói rằng trong lịch sử nhân loại, âm nhạc là yếu tố then chốt để kết nối xã hội. Chính do khả năng kết dính này mà những ký ức được gợi ra từ âm nhạc luôn có thể giúp chúng ta xây dựng và bảo vệ các mối quan hệ trong xã hội.

Dù có là người bị đãng trí hay không thì những ký ức trong cuộc sống mà âm nhạc mang lại thường sẽ khiến chúng ta nhớ đến một người đặc biệt, ví dụ như người bạn đời hiện nay hoặc trước kia, hay nhớ đến một hoạt động xã hội nào đó như nhảy múa hoặc “cuộc thi tình ca”.

Tóm lại, mọi bài hát đều có thể trở thành “Bài hát của chúng ta”.

Theo Tiến sĩ Amee Baird – nhà tâm lý học thần kinh lâm sàng của Đại học Macquarie, Hội đồng Nghiên cứu Y tế và Sức khỏe Úc (NHMRC-ARC) và Tiến sĩ Bill Thompson, Đại học Macquarie, nhà nghiên cứu của “ARC Centre of Excellence in Cognition and its Disorders”.

Ngọc Trúc lược dịch

Xem thêm: