Tại sao mạng xã hội khiến con người ngày càng tự ti về ngoại hình?

Những hình ảnh thường đã được chỉnh sửa trên mạng xã hội khiến bạn gia tăng áp lực tinh thần, khơi gợi cảm xúc tiêu cực và có thể gây rối loạn ăn uống.

Mạng xã hội là một trong những nét văn hóa đặc trưng của cuộc sống hiện đại. Ngày nay, có khoảng 3,6 tỷ người trên toàn thế giới đang dùng mạng xã hội. Bên cạnh một số lợi ích, chúng cũng làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận bản thân.

Mạng xã hội ảnh hưởng đến cách chúng ta nhìn nhận về ngoại hình như thế nào?

Hình ảnh cơ thể (body image) có thể hiểu là cách bạn nhìn nhận ngoại hình của mình so với các tiêu chuẩn xã hội. Hình ảnh cơ thể tiêu cực có thể gây ra những kỳ vọng không thực tế về hình dáng cơ thể thông thường, từ đó dẫn đến các hành vi không lành mạnh, như rối loạn ăn uống.

Một nghiên cứu năm 2018 đã tìm thấy sự liên quan giữa thời gian dùng mạng xã hội, hình ảnh cơ thể tiêu cực và chứng rối loạn ăn uống. Kết quả này đặc biệt đúng với những người xem nội dung liên quan đến ngoại hình, chẳng hạn như xem tài khoản của một người mẫu hoặc người hướng dẫn thể dục trên Instagram. Vì mọi người luôn đăng lên mạng xã hội những hình ảnh hoàn hảo nhất của bản thân nên vô tình khó tránh khỏi những hình ảnh và thông điệp có thể khiến bạn cảm thấy tiêu cực về bản thân.

Chúng ta liên tục so sánh mình với người khác

Mạng xã hội lý tưởng hóa cơ thể con người khiến người dùng trong vô thức tự so sánh mình với hình ảnh được đăng trên đó. 

Neha Chaudhary, bác sĩ y khoa, bác sĩ tâm thần trẻ em và vị thành niên tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và Trường Y Harvard cho biết: “Mọi người tự tạo ra những lý tưởng phi thực tế cho bản thân dựa trên những gì họ nhìn thấy rồi tự thấy đau khổ vì không thể đáp ứng được những kỳ vọng đó”.

Một nghiên cứu năm 2015 cho thấy các nữ sinh viên dành nhiều thời gian trên Facebook có hình ảnh cơ thể kém hơn so với các bạn khác. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng phụ nữ trẻ dành nhiều thời gian trên Facebook có thể cảm thấy lo lắng hơn về cơ thể của mình khi so sánh với những người khác (đặc biệt là với những người đồng trang lứa).

Sự lạm dụng photoshop và các bộ lọc (filters)

Photoshop và các bộ lọc thay đổi hoặc chỉnh sửa hình ảnh cũng có thể góp phần tạo ra hình ảnh cơ thể tiêu cực – Tiến sĩ Jill M. Emanuele, giám đốc cấp cao của Trung tâm Rối loạn Tâm trạng tại Viện Tâm trí Trẻ em cho biết.

Ông nói rằng photoshop và các bộ lọc tạo ra một thế giới tưởng tượng bị bóp méo và nâng cao tiêu chuẩn của mọi người về ngoại hình. 

Trong số tất cả các bức ảnh bạn thấy trên mạng xã hội, rất có thể hầu hết chúng đã được chỉnh sửa. Một cuộc thăm dò ý kiến của Harris Poll năm 2017 cho thấy gần 2/3 người Mỹ chỉnh sửa hình ảnh của họ trước khi đăng lên mạng xã hội.

Fitspo, thinspo và hình ảnh cơ thể

Fitspiration và thinspiration – còn được gọi tắt là “fitspo” và “thinspo” – là các thuật ngữ mô tả các tài khoản và hình ảnh trên mạng xã hội khuyến khích người dùng cần có thân hình cân đối và gầy (trong tiếng Anh, fit là vừa vặn, cân đối; thin là gầy; inspiration là nguồn cảm hứng). 

Một nghiên cứu lớn năm 2017 khảo sát tại các trường đại học ở Mỹ cho thấy khoảng 10% nữ sinh từng tạo các bài đăng trên mạng xã hội về cân nặng, hình ảnh cơ thể, tập thể dục hoặc ăn kiêng trong một tháng. Trong đó, khoảng 27,4% để lại bình luận trong bài đăng của bạn bè về những chủ đề này.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng càng dành nhiều thời gian cho Facebook càng làm người ta hay so sánh và thấy tiêu cực về cơ thể. Ngoài ra, những phụ nữ có nhu cầu giảm cân khi lướt Facebook sẽ tiếp nhận nhiều luồng thông tin kiểu này và gia tăng khả năng bị rối loạn ăn uống hơn.

Ảnh hưởng xấu đến cả nam giới

Không chỉ phụ nữ mà cả nam giới cũng bị ảnh hưởng tương tự khi dùng mạng xã hội. Một nghiên cứu năm 2020 phân tích 1.000 bài đăng trên Instagram dựa vào lượng tương tác (lượt thích và bình luận) cho thấy nội dung hầu hết liên quan đến ngoại hình, như cơ bắp, tình trạng cơ thể béo, gầy, cân đối… Các bài đăng “khoe” cơ thể như vậy nhận được số lượt thích và bình luận cao nhất.

Các nhà nghiên cứu nói rằng phát hiện này cho thấy có khả năng mạng xã hội cũng gây hại cho việc xây dựng hình ảnh nam giới nhưng vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để đưa ra kết luận chính xác.

Tuy vậy, mạng xã hội cũng mang đến sự tích cực cho chúng ta

Mạng xã hội cũng có thể có tác động tích cực đến hình ảnh cơ thể của bạn.

Một nghiên cứu ở Úc năm 2019 khảo sát ý kiến của phụ nữ từ 18 đến 30 sau khi được xem nội dung về sự trân trọng và chấp nhận mọi hình dáng cơ thể trên Instagram, cho thấy họ không chỉ cảm thấy yêu cơ thể mình hơn mà còn có tâm trạng tốt hơn. 

Bác sĩ Chaudhary nhận xét: “Mọi người có xu hướng bắt chước những gì họ nhìn thấy hoặc điều chỉnh kỳ vọng về bản thân dựa trên những gì người khác đang làm hoặc vẻ ngoài trông như thế nào”. Vì thế những người có tầm ảnh hưởng nên khuyến khích người theo dõi mình nhìn nhận mọi thứ theo hướng tích cực, đặc biệt là những người trẻ tuổi. Ngoài ra, mạng xã hội còn là nơi giúp bạn tìm thấy những người có chung lý tưởng. Mọi người có thể dễ dàng tạo thành một cộng đồng cùng nhìn nhận tích cực về cơ thể. 

Làm thế nào để sử dụng mạng xã hội một cách tích cực?

Hãy nghỉ ngơi nếu bạn cảm thấy mệt mỏi khi đọc bảng tin. Không có gì phải xấu hổ khi bạn muốn tách khỏi thế giới đông đúc trên mạng trong vài giờ, vài ngày hay vài tuần.

Hãy bỏ theo dõi những tài khoản khiến bạn cảm thấy không thoải mái. Bạn hãy tìm những người, những trang đăng thông điệp, hình ảnh tích cực về mọi khía cạnh trong cuộc sống.

Hãy tìm một cộng đồng. Khi đã quá lún sâu vào sự tự ti ngoại hình, bạn cần tìm đến những người có lốii suy nghĩ tích cực, yêu bản thân, chấp nhận sự không hoàn hảo. Cộng đồng của bạn sẽ giúp bạn thay đổi suy nghĩ về kiểu cơ thể “lý tưởng”.

Theo Insider
Minh Minh

Xem thêm: