Chỉ 1 doanh nghiệp đủ điều kiện vay, gói 16.000 tỷ đồng sẽ được xử lý ra sao?

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), hiện chỉ một doanh nghiệp đủ điều kiện vay gói hỗ trợ tín dụng 16.000 tỷ đồng nhưng doanh nghiệp này cũng đã tự cân đối nguồn trả lương cho người lao động.

Thông tin được ông Nguyễn Tuấn Anh, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước đưa ra bên lề buổi họp báo kết quả hoạt động ngân hàng quý 3/2020 của Ngân hàng Nhà nước sáng 22/9.

Ông Tuấn Anh cho hay NHNN đã chuẩn bị đủ cơ sở pháp lý, văn bản hướng dẫn và nguồn vốn cho vay, nhưng đến nay, mới chỉ có 1 doanh nghiệp được UBND tỉnh phê duyệt danh sách đủ điều kiện vay vốn, nhưng doanh nghiệp này đã tự cân đối nguồn trả lương cho người lao động mà không vay gói này. Như vậy, chưa có doanh nghiệp nào được nhận hỗ trợ từ gói tài chính 16.000 tỷ đồng này.

Gói 16.000 tỷ đồng được đưa ra trong chương trình cho doanh nghiệp vay lãi suất 0% để trả lương ngừng việc cho người lao động do tác động của dịch viêm phổi Vũ Hán (COVID-19).

Theo Điều 13 Quyết định 15/2020, doanh nghiệp muốn vay vốn phải đáp ứng đủ 3 điều kiện gồm:

1. Có từ 20% hoặc từ 30 người lao động trở lên đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc phải ngừng việc từ 01 tháng liên tục trở lên; đã trả trước tối thiểu 50% tiền lương ngừng việc cho người lao động trong khoảng thời gian từ ngày 1/4/2020 đến hết ngày 30/6/2020.

2. Đang gặp khó khăn về tài chính, không cân đối đủ nguồn để trả lương ngừng việc cho người lao động, đã sử dụng hết quỹ dự phòng tiền lương để trả lương cho người lao động ngừng việc.

3. Không có nợ xấu tại các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại thời điểm ngày 31/12/2019.

Dẫn ý kiến của Bộ LĐTB&XH, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết Bộ này lý giải vì doanh nghiệp chưa chủ động lập hồ sơ vay vốn, xác nhận các chế độ hỗ trợ cho người lao động, do e ngại việc chứng minh khó khăn tài chính có thể ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh. Một nguyên nhân khác được cho là do Chính phủ đã khống chế tốt dịch COVID-19 đợt 1, các doanh nghiệp cho lao động nghỉ việc luân phiên, không có lao động ngừng việc liên tục một tháng nên không đủ điều kiện được UBND tỉnh phê duyệt danh sách vay vốn.

Theo thông tin phỏng vấn sau đó trên Báo Đầu tư, ông Lê Văn Thanh, Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH nói việc đưa ra tiêu chí khắt khe là vì thời điểm đó, Bộ phải cân nhắc đến khả năng chịu đựng của ngân sách, đề phòng sự trục lợi chính sách, cũng chưa biết khi nào dịch bệnh mới kết thúc.

Bộ này cho biết đang sửa đổi điều kiện cho vay, sẽ đề nghị Chính phủ bỏ tiêu chí doanh nghiệp không có nguồn thu mới được vay. “Doanh nghiệp chỉ cần giảm doanh thu và gặp khó khăn là sẽ được vay gói tín dụng 16.000 tỷ đồng này, không cần đến mức không có doanh thu”, ông Thanh nói.

• “Nghẽn” gói hỗ trợ 62.000 tỷ, lại tiếp tục đề xuất gói hỗ trợ lần 2

Chuyên gia kinh tế: Người làm chính sách bị “sập bẫy sách vở”

Trên trang cá nhân, TS Quách Mạnh Hào (chuyên ngành Ngân hàng Tài chính, Đại học Lincoln, Vương quốc Anh) bình luận việc gói 16.000 tỷ đồng bị “tắc” giải ngân là vì người thiết kế chính sách bị mắc vào cái bẫy “sách vở” khi ứng dụng vào thực tiễn.

Theo ông Hào, những điều kiện để doanh nghiệp được vay “hoàn toàn không thực tế”, về tiêu chí xác định đối tượng doanh nghiệp, điều kiện phi thực tế, chưa kể mức cho vay là khá thấp trong khi đòi hỏi doanh nghiệp phải chứng minh tình trạng tài chính.

“Phần lớn những doanh nghiệp khó khăn sẽ là những doanh nghiệp vừa và nhỏ, quan hệ giữa chủ doanh nghiệp và người lao động phần lớn có hơi hướng gia đình và do vậy khi khó khăn thường họ sẽ thỏa thuận giảm lương, giảm giờ làm để cùng hỗ trợ nhau vượt qua thời điểm khó khăn, nhưng lại không đáp ứng yêu cầu “nghỉ việc liên tục từ 1 tháng trở lên”.

Hơn nữa, với những doanh nghiệp nhỏ quy mô thường dưới 100 người, nếu đạt 20% số nhân công (30 người lao động trở lên) có đóng bảo hiểm xã hội (thực tế không phải doanh nghiệp nào cũng đóng cho toàn bộ nhân công) và phải nghỉ việc thì rất có thể doanh nghiệp đó chuẩn bị giải thể rồi chứ không còn chờ hỗ trợ nữa.

Bên cạnh đó, việc yêu cầu doanh nghiệp chứng minh khó khăn về tài chính là điều hết sức nhạy cảm bởi làm như thế chẳng khác nào tự làm hại doanh nghiệp vì sẽ còn ai giao dịch với một doanh nghiệp khó khăn tài chính nữa. Ngay cả khi danh tính doanh nghiệp được giữ gìn bí mật, thì việc phải chứng minh tài chính khó khăn cũng dẫn tới những chi phí không cần thiết liên quan tới việc chuẩn bị và kiểm tra thông tin.

Doanh nghiệp chỉ được vay 50% lương cơ bản (rất thấp so với thu nhập cũng phần lớn là thấp do đối tượng nghỉ việc thường là đối tượng thu nhập thấp) của công công nhân và do vậy thực tế số tiền được vay quá nhỏ so với chi phí thông tin mà doanh nghiệp phải bỏ ra dẫn tới họ không muốn vay.”, ông Hào viết.

Hệ quả là, một mục tiêu chính sách tốt nhưng việc triển khai bị vướng bẫy “sách vở” dẫn tới thất bại.

– TS Quách Mạnh Hào

Ông Hào cho rằng mấu chốt của gói 16.000 tỷ đồng nằm ở tiêu chí xác lập doanh nghiệp khó khăn. Chính sách cho vay trên đang cố cứu cả một nền kinh tế, tập trung vào doanh nghiệp khó khăn, nên đã dẫn tới sự cào bằng, mà ở đó doanh nghiệp khó khăn thật lại không đáp ứng tiêu chí.

“Tôi nghĩ thay vì cố cứu cả một nền kinh tế, hãy tập trung vào cứu một bộ phận của nền kinh tế bị ảnh hưởng. Các nhà làm chính sách nên tập trung vào xây dựng nhóm ngành nghề bị ảnh hưởng nhiều nhất, nghĩa là bất cứ doanh nghiệp nào trong những ngành nghề đó đều được vay, bất kể điều kiện nào. Điều này có thể dẫn tới việc ai đó cho rằng có doanh nghiệp không khó khăn vẫn được vay – nhưng thực tế nếu ngành nghề của họ khó khăn thì nghĩa là họ đã khó khăn rồi.

Còn nếu muốn hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động hơn nữa thì thực ra gói cứu trợ nên cho vay trả toàn bộ lương và các chi phí liên quan tới người lao động chứ không nên yêu cầu doanh nghiệp phải trả 50% như một hình thức đối ứng”, ông Hào nêu quan điểm.

Việc cho vay để trả toàn bộ lương rõ ràng sẽ làm gói cứu trợ tăng lên gấp đôi, nhưng ông Hào cho rằng trong bối cảnh ngân hàng thừa tiền thì điều đó có khi lại tốt.

“Sự trợ cấp của chính phủ thực ra nằm ở con số tiền lãi vay và bảo lãnh cho khả năng mất vốn. Nhưng bù lại doanh nghiệp sẽ sống, người lao động không mất việc/có thu nhập, các vấn đề xã hội khác không phát sinh, năm sau lại thu được thuế”, ông Hào nhận định.

Hồi tháng 7/2020, ông Lương Kim Sơn, giám đốc Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Ngãi cũng nhận định những quy định trong điều kiện vay vốn đang làm khó doanh nghiệp cả nước, theo Báo Quảng Ngãi.

Các doanh nghiệp tại tỉnh này đề xuất nên bỏ điều kiện doanh nghiệp không có nợ xấu tại ngân hàng tại thời điểm cuối năm 2019, vì quy định này quá chặt và dường như không có liên quan đến mục đích hỗ trợ cho doanh nghiệp và người lao động. Ngoài ra, điều kiện doanh nghiệp đã trả trước tối thiểu 50% tiền lương ngừng việc cho người lao động nên điều chỉnh lại theo hướng gói hỗ trợ sẽ cho vay 50% tiền lương tối thiểu, phần còn lại doanh nghiệp tự cân đối, sắp xếp…

Nguyễn Minh

Xem thêm: