Thêm 7 dự án BOT cần giảm thời gian thu phí 56,4 năm

Qua kiểm toán 9 dự án BOT, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm trừ chi phí đầu tư 665,8 tỷ đồng, 7/9 dự án phải giảm thời gian thu phí với tổng cộng 56,4 năm.

Hàng loạt vấn đề từ lập, phê duyệt đến hoàn vốn trong dự án BOT 

Theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước tại báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2019 vừa được gửi đến Quốc hội, Bộ Giao thông Vận tải đã cho phép lập dự án BOT trước khi Chính phủ chấp thuận chủ trương dự án; không thực hiện quy trình lập, phê duyệt và công bố danh mục dự án BOT; phê duyệt dự án trước khi có Báo cáo đánh giá tác động môi trường (như dự án Cải tạo nâng cấp luồng sông Sài Gòn đoạn từ cầu đường sắt Bình Lợi tới cảng Bến Súc); không công bố danh mục dự án, không tổ chức đấu thầu rộng rãi để lựa chọn nhà đầu tư (dự án Mở rộng xa lộ Hà Nội và QL1, đoạn từ ngã ba trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn) và hầu hết chỉ định nhà thầu thi công.

Kiểm toán nhà nước nhận định vẫn có hiện tượng tăng tổng mức đầu tư, như dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn TP Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình – 45,4 tỷ đồng; cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 (kiểm toán đợt 2) 61,9 tỷ đồng; dự án cải tạo nâng cấp luồng sông Sài Gòn, đoạn từ cầu đường sắt Bình Lợi tới cảng Bến Súc – 7,7 tỷ đồng…

Một số gói thầu được thi công trước khi lựa chọn nhà thầu, như cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 (kiểm toán đợt 1).

Vẫn dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 (kiểm toán đợt 1) còn tình trạng nhà đầu tư chưa đảm bảo thu xếp vốn tín dụng như quy định của hợp đồng BOT. Tình trạng này cũng xảy ra ở dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn đoạn Km 45+100 Km108+500, kết hợp tăng cường QL1 đoạn Km1+800 – Km106+500 tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn (dự án thành phần 2 chưa ký kết được hợp đồng tín dụng).

Một số dự án chưa đảm bảo tiến độ như dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn TP Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình; góp vốn chủ sở hữu chậm như dự án Cải tạo nâng cấp luồng sông Sài Gòn đoạn từ cầu đường sắt Bình Lợi tới cảng Bến Súc.

Một số dự án xác định chi phí sửa chữa, duy tu trong phương án tài chính chưa đủ cơ sở và căn cứ pháp lý, như cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 (kiểm toán đợt 1, đợt 2).

Có dự án chưa cập nhật chi phí sử dụng trạm thu phí không dừng theo hướng dẫn của Bộ Giao thông vận tải và Chính phủ, như dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn đoạn Km 45+100 Km108+500, kết hợp tăng cường QL1 đoạn Km1+800 – Km106+500 tỉnh Bắc Giang và tỉnh Lạng Sơn.

Đáng chú ý, có dự án sử dụng nguồn vốn thu phí BOT để hoàn vốn cho hạng mục không thuộc dự án, như BOT An Sương – An Lạc sử dụng nguồn vốn thu phí BOT để hoàn vốn cho hạng mục cầu Tân Kỳ – Tân Quý không thuộc tuyến đường dự án với tổng mức đầu tư 312 tỷ đồng.

Một số dự án lập thiết kế – dự toán còn sai sót, như dự án mở rộng xa lộ Hà Nội và Quốc lộ 1, đoạn từ ngã ba trạm 2 cũ đến nút giao Tân Vạn trị giá 22 tỷ đồng; cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 (kiểm toán đợt 1 sai dự toán 36,7 tỷ đồng, kiểm toán đợt 2 sai dự toán 21,3 tỷ đồng).

Các dự án BOT vẫn có hiện tượng chậm tiến độ so với kế hoạch, như cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận giai đoạn 1 chậm 5 tháng, nâng cấp QL1A đoạn An Sương – An Lạc chậm 5 tháng.

Phải giảm hàng trăm tỷ chi phí đầu tư

Qua kiểm toán các dự án BOT trong năm 2019, Kiểm toán Nhà nước đã giảm trừ chi phí đầu tư thực hiện 664,5 tỷ đồng, gồm sai khối lượng 74,5 tỷ đồng, sai đơn giá xấp xỉ 190 tỷ đồng, sai khác 400 tỷ đồng.

Kiểm toán Nhà nước kiến nghị xử lý 925 tỷ đồng, trong đó thu hồi và giảm thanh toán 288,3 tỷ đồng, xử lý khác 618 tỷ đồng; các khoản thuế phải thu và thu hồi khác 19.428 tỷ đồng.

Kết quả kiểm toán cũng giảm thời gian thu phí hoàn vốn của 7/9 dự án tổng cộng 56,4 năm so với phương án ban đầu, gồm:

• Dự án cầu Hoà Trung giảm 15,8 năm;
• Dự án cầu Chà Là giảm 13,9 năm;
• Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường bộ ven biển đoạn qua địa bàn TP.Hải Phòng và 9 km trên địa bàn tỉnh Thái Bình giảm 1 năm;
• Dự án Đầu tư xây dựng và nâng cấp mở rộng 4 đoạn tuyến Quốc lộ 60 nối cầu Rạch Miễu đến cầu Cổ Chiên thuộc địa bàn tỉnh Bến Tre giảm 7 năm;
• Dự án Đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp luồng sông Sài Gòn đoạn từ cầu đường sắt Bình Lợi tới cảng Bến Súc giảm 7,5 năm;
• Dự án BOT cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1A đoạn An Sương – An Lạc giảm 6,3 năm;
• Dự án Đầu tư xây dựng đoạn thị xã Ninh Hòa và cải tạo Quốc lộ 6 tỉnh Khánh Hòa giảm 4,9 năm.

Nguyễn Quân