Vụ giá GameStop vọt tăng cao: 4 điều bạn cần biết

Cổ phiếu của GameStop (GME) và AMC tại thị trường chứng khoán Mỹ đã tăng phi mã trong tuần này. Tính đến thứ Sáu (29/1), giá mã GME tăng 400% và AMC tăng hơn 200%. Hiện tượng này được cho là do các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã tập hợp cùng nhau nhằm phản pháo lại việc đầu cơ giá xuống của các quỹ phòng hộ chuyên nghiệp (hedge funds).

Embed from Getty Images

GameStop Corp. là một nhà bán lẻ thiết bị và trò chơi điện tử của Mỹ. Trước năm 2020, báo cáo tài chính cho thấy lợi nhuận của tập đoàn này đã giảm trong nhiều năm liên tiếp, và dự kiến sẽ không có lợi nhuận trước năm tài chính 2023. Trong mắt những nhà đầu tư “lão luyện”, đây quả là cơ hội “béo bở” cho các chiến lược bán khống.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Hoa Kỳ tuần vừa qua đã chứng kiến một màn tăng giá “ngoạn mục” của mã GME. Dưới đây là 4 điều bạn cần biết về vụ thao túng cổ phiếu này:

1. Đầu cơ vào GameStop sẽ chưa dừng lại

Mặc dù chứng kiến giá cổ phiếu GameStop đã tăng chóng mặt từ mức 65,01 USD thứ Sáu tuần trước lên tới 325 USD vào thứ Sáu tuần này (29/1), nhưng một nhóm các nhà đầu tư trực tuyến vẫn giữ nhận định rằng GameStop đã bị định giá thấp suốt cả năm qua. Ông Keith Gill, một người nổi tiếng với kênh Roaring Kitty trên YouTube và DeepF***Value trên nhóm WallStreetBets của mạng xã hội Reddit, đã bắt đầu mua vào số lượng lớn cổ phiếu GME trong năm 2019.

Luật chơi rất đơn giản. Mặc dù trên thực tế, tập đoàn bán lẻ trò chơi điện tử truyền thống GameStop đã phải chịu tổn thất tài chính do sự thay đổi về môi trường công nghệ và ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, nhiều nhà đầu tư lớn vẫn nhận định rằng GameStop sẽ là cổ phiếu hạng A trên thị trường tương lai. Nhà đầu tư Keith Gill và những người khác đã tự hỏi liệu GameStop có thể trở thành một hiện tượng tiếp theo kiểu như Netflix. Họ kỳ vọng công ty này sẽ đẩy mạnh các hoạt động bán hàng trực tuyến hoặc đưa ra chiến lược hồi sinh các cửa hàng truyền thống, nơi khách hàng muốn đến vì “trải nghiệm” mua sắm thực tế.

Các nhà đầu tư đã loan truyền thông tin rằng người sáng lập trang bán lẻ trực tuyến Chewy.com, ông Ryan Cohen đã mua vào một lượng lớn cổ phần của GameStop. Ngoài ra, ông Michael Burry, người đã kiếm được bộn tiền từ các chiến lược đầu cơ giá xuống trên thị trường bất động sản Hoa Kỳ giai đoạn trước khủng hoảng tài chính 2008, lần này lại tuyên bố rằng quỹ đầu tư Scion Capitol của ông đã đặt cược vào việc GME tăng giá. Ông Michael Burry chính là nhân vật truyền cảm hứng cho cuốn sách nổi tiếng “The Big Short” (Tạm dịch: Phi vụ Bán khống Kinh điển) của tác giả Michael Lewis.

Tuy nhiên thực tế, các nhà đầu cơ giá lên đối với cổ phiếu GameStop chỉ chiếm thiểu số. GME được nhận định là mã cổ phiếu phù hợp với chiến lược bán khống nhất trên thị trường chứng khoán Hoa Kỳ, có nghĩa là nhiều nhà đầu tư lớn đã đặt cược rằng cổ phiếu GameStop sẽ giảm. Tuy nhiên họ ngày càng bị thu hút bởi các nhận định của Keith Gill trên YouTube và dần “tụ tập” quanh diễn đàn WallStreetBets, so sánh các ý tưởng đầu tư và tạo tiền đề cho vụ bùng nổ giá chứng khoán tuần qua.

Một nhà đầu tư thu lợi như thế nào khi giá cổ phiếu giảm? Họ sử dụng chiến lược bán khống (bán cổ phiếu dù đang không nắm trong tay cổ phiếu đó).

Hiểu một cách cơ bản, khi bạn dự đoán được nguy cơ trượt giá của một mã cổ phiếu nào đó trong tương lai, bạn sẽ “mượn” cổ phiếu đó từ các công ty môi giới chứng khoán và bán chúng đi để thu được một lượng tiền với giá cao trên thị trường hiện tại. Sau này khi giá cổ phiếu rớt xuống đúng như phân tích của bạn thì bạn sẽ mua cổ phiếu vào và “trả” lại cho công ty môi giới. Khoảng tiền chênh lệch giữa giá bán được ban đầu và giá mua để trả lại sau này là phần thưởng cho việc dự đoán chính xác của bạn. Tuy nhiên thực tế không phải lúc nào cũng suôn sẻ như vậy.

2. Hiệu ứng Short Squeeze và Gamma Squeeze

Một nhà đầu tư thường bán khống cổ phiếu để kiếm lời nếu dự đoán rằng cổ phiếu đó sẽ giảm giá. Nhưng khi thực tế cho thấy giá cổ phiếu lại tăng cao hơn, nhà đầu tư không thể chờ cho đến lúc giá giảm như dự đoán nên đành phải thoát khỏi vị thế bán khống của mình và chấp nhận lỗ. Nhà đầu tư phải mua cổ phiếu với giá cao hơn để “trả” lại phần đã “mượn” từ công ty môi giới. Việc mua vào này có thể ép giá tăng cao hơn nữa, tạo ra xu hướng mua thêm nữa, và cuối cùng khiến giá tăng vùn vụt. Hiện tượng này được biết đến với thuật ngữ là “bán non” (The Short Squeeze).

Tình huống nêu trên đã xảy ra đối với các quỹ phòng hộ (hedge funds) trong tuần này, khi các mã cổ phiếu mà họ bán khống – trong đó có AMC, nhà sản xuất tai nghe Koss và GameStop – lại bắt đầu tăng giá.

Họ đã bị ép phải phải thoát khỏi vị thế bán khống sớm hơn dự đoán. Thực tế, nhiều thành viên trong nhóm WallStreetBet trên Reddit đã thấy trước tình trạng short squeeze này, nhưng những người khác lại cảm thấy khó tin rằng các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ có thể ép được các “sói già” Phố Wall.

Cộng đồng WallStreetBets cũng nhận ra, người ta có thể cho rằng họ sẽ tăng thêm sức ép bằng cách kết hợp cộng hưởng từ hiệu ứng “Gamma Squeeze”. Chiến lược này liên quan đến quyền chọn mua cổ phiếu. Quyền chọn mua cho phép nhà đầu tư được mua cổ phiếu tại một thời điểm trong tương lai với mức giá định trước ở hiện tại (giá thực hiện). Thông thường giá thực hiện sẽ rẻ hơn so với mức giá cổ phiếu trong tương lai mà nhà đầu tư dự đoán.

Công ty bán quyền chọn ngược lại sẽ trữ sẵn một lượng cổ phiếu đó ở hiện tại để phòng ngừa rủi ro. Trường hợp giá tăng như dự đoán của nhà đầu tư, công ty vẫn có sẵn cổ phiếu dự trữ thay vì đi mua với giá cao trên thị trường lúc đó để bán lại cho nhà đầu tư và chịu lỗ.

Tuy nhiên chính chiến lược mua dự trữ này của các công ty bán quyền chọn lại tạo ra áp lực, đẩy giá cổ phiếu hiện tại lên cao hơn nữa, và họ phải “chạy theo” mua nhiều hơn nữa. Đây gọi là hiệu ứng “Gamma Squeeze”.

Cộng đồng WallStreetBets không phải là người bày ra các hiệu ứng Short Squeeze hay Gamma Squeeze nói trên. Họ thậm chí chưa bao giờ đưa ra một kịch bản gọng kìm như vậy. Nhưng đây là lần đầu tiên một nhóm nhà đầu tư nhỏ lẻ được tổ chức lỏng lẻo trên một diễn đàn trực tuyến đã tạo ra được một làn sóng và khiến các nhà tài phiệt Phố Wall phải “quay cuồng”.

3. Châm ngòi cho các cuộc điều tra thao túng cổ phiếu

Hôm thứ Năm (28/1), nhiều công ty môi giới trực tuyến lớn đã hạn chế một số giao dịch mua bán các mã cổ phiếu có giá tăng đột biến vào đầu tuần này.

Đây là phản ứng trên quy mô lớn đối với các yêu cầu ký quỹ cao hơn do những “ông lớn” phía sau hậu trường đặt ra, chẳng hạn như các nhà tạo lập thị trường và Công ty Ủy thác Lưu ký và Bù trừ, đơn vị này sẽ là bên cuối cùng thực hiện các tác vụ thanh toán bù trừ giữa người bán và người mua trong các giao dịch chứng khoán.Tuy nhiên hoạt động của những công ty này đã được giữ bí mật và các nhà môi giới đã không đưa ra giải thích tại sao các giao dịch cổ phiếu lại bị hạn chế. Đối với nhiều nhà đầu tư, hành động này giống như là Phố Wall đang đáp trả lại họ, bằng cách giới hạn quyền mua bán chứng khoán.

Kết hợp với động thái này, cổ phiếu của GameStop đã giảm 40% vào phiên giao dịch hôm thứ Năm (28/1). Khó trách được nếu mọi người đều nghĩ rằng “lỗ hổng” đã được “vá” lại.

Những lệnh giới hạn này gần như đã được gỡ bỏ vào thứ Sáu (29/1) và giá cổ phiếu lại tăng vọt hơn nữa. Công ty quản lý ứng dụng môi giới chứng khoán nổi tiếng Robinhood cho biết họ đã hạn chế các giao dịch mua bán cổ phiếu theo quy định, chứ không phải theo yêu cầu của các nhà tài phiệt Phố Wall, chẳng hạn như Citadel – một tập đoàn tài chính lớn.

Tất cả các hiện tượng chi phối giá cổ phiếu này đã thu hút sự chú ý của các nhà lập pháp liên bang tại Washington D.C. Dân biểu Dân chủ Alexandria Ocasio-Cortez (bang New York) và Thượng nghị sĩ Cộng hòa (Ted Cruz) hôm thứ Năm (28/1) đều đã viết trên Twitter bày tỏ bất bình với hành vi trên. Thượng nghị sĩ Dân chủ Elizabeth Warren (bang Massachusetts) đã yêu cầu Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Hoa Kỳ (SEC) cần tiến hành điều tra hành vi thao túng giá cổ phiếu trong tuần qua.

4. Thị trường chứng khoán Mỹ sẽ vỡ trận?

Việc giá cổ phiếu của một cửa hàng trò chơi điện tử, một công ty sản xuất tai nghe hay nhà điều hành rạp chiếu phim tăng và giảm hơn 40% trong một ngày là điều bất thường. Nhưng trên tổng thể, thị trường chứng khoán Mỹ vẫn vận hành trơn tru trong suốt giai đoạn này. Có lẽ chỉ xảy ra một chút biến động ngoài mong đợi đối với các danh mục đầu tư nhàn rỗi.

Điều bất thường ở đây là chắc chắn một số cổ phiếu đã tăng với tốc độ chóng mặt trong tuần này, theo quy luật của thị trường sẽ lại trở về với quỹ đạo. Thật khó để tin rằng thị trường lại có thể thực sự định giá dòng tiền tương lai của AMC tăng gần 500% so với giá trị của công ty này vào thời điểm đầu tháng Một. Tuy nhiên, người ta thường nói, thị trường vẫn có thể duy trì sự vô lý lâu hơn khả năng thanh khoản của bạn. Và tuần này, đến lượt một số quỹ đầu tư chuyên nghiệp một lần nữa lại nếm trải bài học đó.

Như Ngọc (Theo Breitbart News)