Bệnh dại – Cần làm gì khi bị chó mèo cắn?

Tú Liên
•
Thứ Ba, 08/04/2025

Bệnh dại là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus dại (Rabies virus) gây ra, lây truyền từ động vật có vú sang người, chủ yếu qua vết cắn, cào hoặc liếm vào vùng da tổn thương. Virus sau khi xâm nhập sẽ di chuyển dọc theo hệ thần kinh và gây viêm não tủy. Khi triệu chứng đã khởi phát, tỷ lệ tử vong gần như 100%, không có thuốc chữa. Do đó, bệnh được xếp vào loại có tỷ lệ tử vong cao nhất trong y học.

cho dai — Tỷ lệ tử vong khi mắc bệnh dại là gần như 100%, nên tiêm vắc-xin phòng dại ngay sau khi bị chó/mèo cắn. (Ảnh minh họa: Matali.lymarenko/Shuttetstock)

Tình hình bệnh dại

Từ đầu năm đến nay, nhiều tỉnh thành đã ghi nhận các trường hợp liên quan đến bệnh dại. Đến thời điểm hiện tại (tháng 4/2025), Bộ Y tế chưa công bố số liệu cụ thể về tình hình bệnh dại. Tuy nhiên, ngành y tế nhận định rằng nguy cơ bùng phát các dịch bệnh truyền nhiễm, bao gồm bệnh dại trong năm 2025 là rất lớn.

Vào hôm 5/4 vừa qua, tại xã Long Sơn, thành phố Vũng Tàu, một con chó thả rông không rõ chủ, có biểu hiện bất thường như chảy nước dãi, há miệng liên tục và hung dữ, đã cắn 5 người dân, trong đó có trẻ em. Sau đó, con chó này đã bị người dân tiêu hủy. Hiện chưa có báo cáo về diễn biến sức khỏe cụ thể của các nạn nhân sau khi tiêm phòng. Trước đó, vào tháng 1/2025, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cũng đã ghi nhận một trường hợp tử vong do bệnh dại. Bệnh nhân là người làm nghề giết mổ chó, mèo và kinh doanh thịt chó, mèo tại huyện Long Điền.

Những điều cơ bản cần biết về bệnh dại

Bệnh dại (rabies) luôn do virus dại gây ra, và virus này lây sang người qua nước bọt của động vật có vú bị nhiễm, chủ yếu là khi bị cắn hoặc liếm vào vết thương hở.

Ở các nước đang phát triển (trong đó có Việt Nam), những loài động vật thường truyền bệnh dại cho người bao gồm:

Chó (chiếm ~99% ca bệnh dại ở người) – nguồn lây chủ yếu toàn cầu.
Mèo – ít hơn chó nhưng vẫn đáng chú ý, vì mèo thường không tiêm phòng.
Khỉ – nhất là ở các khu du lịch.
Dơi – ít gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm nếu bị cắn hoặc có tiếp xúc nước bọt.
Chồn, cáo, cầy… – thường là vật chủ hoang dã.

1. Triệu chứng:

Bệnh dại thường ủ bệnh từ vài tuần đến vài tháng sau khi bị động vật mắc dại cắn. Khi phát bệnh, triệu chứng tiến triển rất nhanh:

Giai đoạn đầu (1–4 ngày): sốt nhẹ, mệt mỏi, ngứa ran tại vết cắn, đau đầu, buồn nôn.
Giai đoạn thần kinh:
- Thể hung dữ: sợ nước, sợ gió, kích động, ảo giác, co giật.
- Thể liệt: liệt mềm dần từ chân lên đến cơ hô hấp.
Tử vong thường xảy ra trong vòng 5–7 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng.

2. Điều trị sau phơi nhiễm:

Không phải mọi vết cắn hay liếm của chó mèo đều gây nguy cơ như nhau. Dưới đây là phân loại vết thương theo nguy cơ lây bệnh dại và cách xử trí, dựa trên hướng dẫn của WHO và CDC:

– Nguy cơ cao (phơi nhiễm độ III):

Vết cắn sâu, chảy máu nhiều, đặc biệt ở:
- Đầu, mặt, cổ
- Ngón tay, bàn tay
- Cơ quan sinh dục
Vết cào hoặc liếm trên vùng da trầy xước/hở
Niêm mạc bị dính nước dãi (mắt, miệng)
Bị nhiều vết cắn hoặc bị cắn bởi chó/mèo hoang, không rõ tình trạng tiêm phòng

Xử trí:

Rửa kỹ vết thương bằng xà phòng dưới vòi nước trong ít nhất 15 phút. Sau đó sát trùng bằng cồn hoặc dung dịch iod.
Tiêm vắc-xin phòng dại đầy đủ vào các ngày 0, 3, 7 và 14, theo CDC Hoa Kỳ.
Tiêm thêm huyết thanh kháng dại (RIG/SAR) nếu chưa tiêm phòng trước đó.