Chứng đau nửa đầu ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới, gây ra cơn đau dữ dội có thể cản trở công việc, học tập và sinh hoạt hằng ngày. Với bác sĩ Fred Cohen, một chuyên gia hàng đầu về đau đầu tại Trường Y Icahn, Bệnh viện Mount Sinai, căn bệnh này không chỉ là lĩnh vực nghiên cứu y khoa – mà còn là vấn đề đau khổ kéo dài suốt đời của người bệnh.

• Tại sao thời tiết thay đổi lại gây ra chứng đau nửa đầu?

Ông chia sẻ: “Tôi đã bị đau nửa đầu từ khi còn nhỏ – những cơn đau đầu khủng khiếp tấn công gần như mỗi tuần. Mãi đến khi vào trường y, trong một buổi học về thần kinh học, tôi mới lần đầu tiên nghe giải thích về chứng bệnh này một cách hợp lý”. 

Kể từ đó, bác sĩ Cohen nhận ra rằng mỗi cơn đau nửa đầu đều khác nhau, với nhiều yếu tố góp phần. Nhận thức này đã khiến ông tìm đến các chuyên gia, nhận sự hỗ trợ cần thiết, và cuối cùng cống hiến sự nghiệp của mình để nghiên cứu căn bệnh đã ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc đời ông.

Dù có những mô hình chung, nhưng tác nhân khởi phát lại tùy vào từng người, bác sĩ Cohen cho biết.

Thói quen hằng ngày có thể khởi phát cơn đau nửa đầu

Đau nửa đầu không phải lúc nào cũng do những nguyên nhân hiếm gặp hay bí ẩn. Thực tế, rất nhiều cơn đau có liên quan trực tiếp đến các lựa chọn thường nhật, từ thực phẩm, chất lượng giấc ngủ đến cách chúng ta đối phó với căng thẳng.

Một số loại thực phẩm và đồ uống

Với một số người, thực phẩm là một trong những tác nhân phổ biến nhất.

Ở những người nhạy cảm với gluten hoặc mắc bệnh celiac, các thực phẩm chứa gluten có thể khởi phát cơn đau đầu, có thể do phản ứng viêm. Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao cũng có thể góp phần gây đau đầu ở một số người, có lẽ là do sự dao động đường huyết.

Một số tác nhân gây migraine đến từ thực phẩm rất quen thuộc – chẳng hạn như dưa hấu.

Một thử nghiệm quan sát cho thấy khoảng 24% người bị đau nửa đầu xuất hiện cơn đau đầu sau ăn dưa hấu khoảng 2 giờ. Nguyên nhân có thể là do nitric oxide – hợp chất giúp giãn mạch máu nhưng cũng có thể kích hoạt cơn đau nửa đầu.

Một điều cũng rất quan trọng là không được bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng, vì đói hoặc nhịn ăn có thể làm tăng nguy cơ đau nửa đầu. Các nghiên cứu cho thấy cơn đau nửa đầu tăng trong giai đoạn nhịn ăn, và những người ăn chay theo Ramadan thường xuất hiện cơn đau đầu hơn trong 10 ngày đầu của tháng lễ. 

Những gì bạn uống cũng quan trọng. Mất nước hoặc hạn chế uống nước có thể gây đau đầu do làm giảm thể tích máu và lượng oxy lên não. Duy trì đủ nước có thể giúp giảm đau nửa đầu.

• Uống nước không đủ làm gia tăng nồng độ hormone gây căng thẳng có hại

Caffeine có tác động “hai mặt” đối với đau nửa đầu: nó có thể giúp giảm đau đầu bằng cách chặn các thụ thể adenosine, nhưng việc tiêu thụ caffeine thường xuyên hoặc ngừng đột ngột cũng có thể làm tăng tần suất cơn. Mức độ rủi ro phụ thuộc vào lượng caffeine bạn nạp vào.

Rượu bia khởi phát đau nửa đầu ở khoảng 75% số người mắc bệnh. Nguyên nhân có thể liên quan đến viêm, nhưng các yếu tố khác như mất nước và một số hóa chất trong đồ uống có cồn cũng góp phần.

Thiếu nghỉ ngơi và vận động

Nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên bắt đầu giờ học muộn hơn (sau 8:30 sáng) báo cáo ít đau đầu hơn, có lẽ vì giấc ngủ của các em phù hợp hơn với nhịp sinh học tự nhiên.

Ngủ kém là một tác nhân phổ biến gây đau nửa đầu, vì những người mất ngủ thường có cơn đau đầu nặng hơn. Do đó, ngủ đủ giấc có thể là cách hiệu quả để giảm tần suất cơn.

Ngược lại, ít hoạt động thể chất cũng liên quan đến việc đau nửa đầu xuất hiện thường xuyên hơn.

Cuộc sống căng thẳng

Căng thẳng là một yếu tố quan trọng khác cần lưu ý. Lối sống nhiều căng thẳng có liên quan đến đau nửa đầu, và trầm cảm có thể làm tăng nguy cơ đau nửa đầu tiến triển thành mạn tính.

• Đau mãn tính có bắt nguồn từ não không?

Những biến cố căng thẳng trong đời cũng có tác động. Nghiên cứu dài hạn cho thấy trẻ em trải qua những biến cố bất lợi có nguy cơ cao bị đau nửa đầu khi trưởng thành. Thậm chí, các biến cố lớn như đại dịch COVID-19 hay thiên tai cũng có thể khiến bệnh đau nửa đầu xuất hiện nhiều hơn và nghiêm trọng hơn.

Phương pháp điều trị thông minh hơn

Có một số loại thuốc có thể giúp giảm đau nửa đầu. Với cơn đau nửa đầu nhẹ đến trung bình, acetaminophen (paracetamol) hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) thường được khuyên dùng, trong khi triptan là lựa chọn hàng đầu cho các cơn từ trung bình đến nặng.

Vì lối sống có vai trò quan trọng trong việc khởi phát đau nửa đầu, nên điều hợp lý là xem xét các phương pháp điều trị nhắm vào nguyên nhân gốc rễ chứ không chỉ triệu chứng.

Một sự thay đổi khởi đầu hiệu quả là duy trì chế độ ăn cân đối và xác định các thực phẩm gây kích hoạt cơn đau. Một số chế độ ăn có thể giúp giảm triệu chứng đau nửa đầu. Ví dụ, chế độ ăn không gluten đã được chứng minh giúp giảm đau nửa đầu hoặc đau đầu ở những người mắc bệnh celiac trong tới 100% trường hợp. Chế độ ăn có chỉ số đường huyết thấp và chế độ ăn giàu omega-3 nhưng ít omega-6 cũng được ghi nhận có liên quan đến việc giảm số lần và thời gian cơn đau nửa đầu.

Một thực hành cũng quan trọng không kém là bổ sung dưỡng chất hỗ trợ sức khỏe não bộ và thần kinh.

Vitamin B2 được cho là giúp giảm viêm thần kinh và cải thiện quá trình sản xuất năng lượng trong ty thể – một chức năng quan trọng đối với sức khỏe não bộ. Những người bị đau nửa đầu có thể gặp tình trạng rối loạn chức năng ty thể, và việc cải thiện quá trình này có thể giúp giảm tần suất và mức độ nặng của cơn đau, theo bác sĩ Cohen.

Vitamin B2 có nhiều trong các thực phẩm như sữa, trứng, thịt nạc và rau xanh, hoặc có sẵn dưới dạng viên uống (liều bổ sung thích hợp là 100–200 mg mỗi ngày).

Magiê cũng là một dưỡng chất quan trọng khác. Một nghiên cứu cho thấy 80% bệnh nhân được truyền tĩnh mạch 1 gram magiê đã hết đau trong vòng 15 phút.

“Kiểm tra nồng độ magiê là một trong những việc đầu tiên tôi làm khi gặp bệnh nhân đau nửa đầu”, bác sĩ trị liệu tự nhiên Jodi Duval, chia sẻ với The Epoch Times.

Magiê có nhiều trong hạt bí, rau xanh, các loại hạt và quả bơ. Thông thường, cần 2–4 tuần bổ sung magiê qua chế độ ăn hoặc viên uống đều đặn mới thấy được thay đổi, bà Duval nói.

Giấc ngủ cũng là một giải pháp can thiệp mạnh mẽ. Melatonin, hormone điều hòa chu kỳ ngủ – thức, là một phương pháp tiềm năng để điều trị đau đầu và migraine, theo bác sĩ Cohen.

“Một trong những lợi ích chính của melatonin đối với đau đầu và migraine là khả năng điều hòa nhịp sinh học, vốn thường bị rối loạn ở những người đau nửa đầu”.

Các nhà nghiên cứu Brazil đã so sánh hiệu quả của melatonin với amitriptyline — một thuốc chống trầm cảm ba vòng và giả dược trong việc phòng ngừa đau nửa đầu ở 196 người trưởng thành. Họ nhận thấy số ngày đau đầu, cường độ đau và thời gian đau giảm ở cả nhóm dùng melatonin lẫn amitriptyline. Hơn một nửa số người dùng melatonin giảm trên 50% tần suất đau đầu – tỷ lệ cao hơn so với nhóm dùng amitriptyline. Hơn nữa, melatonin an toàn hơn và gây ít tác dụng phụ hơn.

• Melatonin và dinh dưỡng: Chìa khóa để dễ dàng đi vào giấc ngủ

Quản lý căng thẳng và giải quyết những sang chấn cũng có thể là những phần quan trọng của điều trị. Các kỹ thuật như chánh niệm, thở sâu và thư giãn cơ tiến triển có thể giúp giảm tần suất đau nửa đầu và cải thiện khả năng ứng phó với căng thẳng.

Bác sĩ Cohen cho rằng bệnh nhân cần xem trọng các triệu chứng của mình và chủ động điều trị.

Ông nói: “Xin hãy tìm đến điều trị. Có rất nhiều điều chúng tôi có thể làm”. 

Xem thêm

Không dung nạp Tyramine - Nguy cơ tiềm ẩn gây đau nửa đầu và tăng huyết áp

Tyramine là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm quen thuộc như phô mai, xúc xích, dưa muối, rượu vang hay bia tươi. Ở người bình thường, tyramine được phân giải…