Đồ uống không cồn: Lợi ích và hạn chế
- Khánh Ngọc
- •
Đồ uống không cồn đang ngày càng phổ biến, mang lại hương vị cùng trải nghiệm giao tiếp xã hội tương tự như đồ uống có cồn. Với thị trường bùng nổ các lựa chọn, liệu chúng có phải là một cuộc cách mạng trong việc uống có ý thức hay là một tác nhân gây nguy hiểm?
Trong khi một số nghiên cứu cho thấy đồ uống không cồn có thể giúp những người có vấn đề về sử dụng rượu bia giảm lượng tiêu thụ hoặc cai hẳn, thì những nghiên cứu khác lại cho thấy rằng, một số người có thể sử dụng chúng song song với rượu bia thay vì thay thế hoàn toàn.
Đối với một số người, chúng thậm chí có thể trở thành yếu tố kích thích dẫn đến việc uống rượu bia nhiều hơn và nguy cơ tái nghiện. Những bằng chứng trái chiều này cho thấy đồ uống không cồn có thể là lựa chọn hữu ích cho một số người và có hại cho những người khác, do đó cần có một phương pháp tiếp cận mang tính cá nhân hóa.
Định nghĩa về đồ uống không cồn
Không phải tất cả các loại đồ uống không cồn đều giống nhau. Từ bia, rượu vang và các sản phẩm rượu mạnh không cồn đóng chai đến các loại mocktail, hàm lượng cồn có thể dao động từ không đến một lượng rất nhỏ. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) định nghĩa đồ uống không cồn là sản phẩm có hàm lượng cồn dưới 0,5% tổng thể tích và áp dụng các quy định ghi nhãn nghiêm ngặt đối với các nhà sản xuất.
Để dễ hình dung, 1 ly bia tiêu chuẩn thường có nồng độ cồn khoảng 5% còn 1 ly rượu vang chứa khoảng 12%. Một số loại đồ uống không cồn được sản xuất theo quy trình không sử dụng cồn ngay từ đầu, trong khi các loại khác có thể chứa cồn trong quá trình sản xuất nhưng sau đó được khử cồn để đảm bảo nồng độ cồn dưới mức 0,5% theo quy định của FDA.
Lợi ích tiềm năng của đồ uống không cồn
Đối với những người muốn giảm hoặc loại bỏ việc uống rượu, đồ uống không cồn có thể mang lại nhiều lợi ích về mặt tâm lý và thực tế.
Một trong những ưu điểm chính của đồ uống không cồn là mang lại cảm giác bình thường trong các môi trường xã hội – nơi mà rượu là phổ biến. Việc cầm một thức uống trông quen thuộc có thể làm giảm lo lắng xã hội và giảm áp lực phải giải thích lý do tại sao lại lựa chọn cai rượu. Điều này có thể đặc biệt hữu ích đối với những người chỉ đơn giản là không thích uống rượu nhưng không muốn trả lời các câu hỏi về điều đó.
Mặt khác, hương vị và cảm giác của thức uống không cồn cũng có thể giúp thỏa mãn cơn thèm, mang lại sự thoải mái và thư giãn. Nhiều người trẻ đánh giá cao việc thưởng thức hương vị của bia mà không phải từ bỏ các hoạt động như lái xe hoặc tập thể dục. Đồ uống không cồn cũng có thể giúp phá vỡ thói quen tự động tìm đến đồ uống có cồn trong một số tình huống nhất định.
Tuy nhiên, vẫn có một số thách thức khi tiêu thụ loại đồ uống này.
Hạn chế của đồ uống không cồn
Đồ uống không cồn có thể không tốt, đặc biệt là với những người có tiền sử rối loạn sử dụng rượu hoặc những người đang trong giai đoạn phục hồi sớm.
Ở một số người, hương vị và hành động tiêu thụ đồ uống không cồn có thể kích hoạt cơn thèm rượu. Trải nghiệm cảm giác này, được gọi là phản ứng tín hiệu, có thể kích hoạt các đường dẫn thần kinh liên quan đến việc tiêu thụ rượu và dẫn đến mong muốn được uống đồ có cồn thực sự.
Đồ uống không cồn có thể tạo ra cảm giác an toàn giả tạo, trong đó các cá nhân thường đánh giá thấp khả năng tái nghiện của họ. Tuy nhiên, ngay cả một lượng nhỏ rượu cũng là nguy hiểm, vì việc kiểm soát ở những người có tiền sử nghiện rượu là rất khó khăn. Những người thấy bia không cồn là một sự thay thế thỏa mãn, đôi khi uống một lượng lớn hơn đáng kể, chọn 12 ly thay vì 3 hoặc 4 ly.
Bên cạnh những thách thức về mặt tâm lý, đồ uống không cồn cũng không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của chứng rối loạn sử dụng rượu, chẳng hạn như các vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn, tổn thương hoặc các vấn đề về mối quan hệ. Chúng có thể trở thành một sự thay thế thay vì giải quyết các lý do có thể dẫn đến việc sử dụng rượu. Điều này có khả năng cản trở sự phát triển của các cơ chế đối phó lành mạnh và các chiến lược phòng ngừa tái nghiện. Việc chuyển sang đồ uống không cồn không thay thế cho liệu pháp, sự tư vấn hoặc các phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng khác.
Chất lượng và thành phần của đồ uống không cồn cũng có thể thay đổi đáng kể. Một số có thể chứa hàm lượng đường cao, chất tạo ngọt nhân tạo hoặc các chất phụ gia khác. Loại đồ uống này có xu hướng cung cấp lượng calo cao với giá trị dinh dưỡng hạn chế.
Ngoài ra, một số đồ uống không cồn không phải lúc nào cũng có hàm lượng cồn như ghi trên nhãn. Nghiên cứu năm 2010 kiểm tra 45 sản phẩm cho thấy khoảng 29% có hàm lượng cồn cao hơn so với nhãn ghi. Trong đó, 6 sản phẩm vốn được cho là có rất ít hoặc không có cồn lại có lượng cồn hơn 1%. Mặc dù sự khác biệt có vẻ không đáng kể, nhưng nó có thể gây rắc rối tiềm tàng cho những người muốn kiêng rượu.
Tầm quan trọng của phương pháp tiếp cận cá nhân hóa
Mặc dù đồ uống không cồn có thể là giải pháp không say xỉn cho một đêm đi chơi, nhưng chúng không phải là thuốc chữa bách bệnh cho chứng nghiện rượu. Do danh mục sản phẩm này đang ở giai đoạn đầu nên chưa có đủ bằng chứng để đưa ra tuyên bố chung về hiệu quả trong việc giúp cắt giảm uống rượu cũng như xu hướng dẫn đến tái nghiện ở những người mắc bất kỳ chứng rối loạn sử dụng rượu nào.
Một nghiên cứu năm 2023 được công bố trên Tập san BMC Medicine cho thấy, việc cung cấp đồ uống không cồn có thể làm giảm đáng kể lượng rượu tiêu thụ ở những người uống quá nhiều. Hiệu quả này có thể kéo dài ít nhất 2 tháng sau khi giai đoạn can thiệp kết thúc.
Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2024 xem xét việc sử dụng đồ uống không cồn ở sinh viên đại học Hà Lan phát hiện ra rằng, đồ uống không cồn thường được thêm vào, chứ không phải là thay thế cho đồ uống có cồn. Những sinh viên gần đây tiêu thụ đồ uống không cồn cũng thường xuyên dùng đồ uống có cồn và có mối tương quan tỷ lệ thuận giữa số lượng của cả 2.
Tất cả các bằng chứng hiện có cho đến nay đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của phương pháp tiếp cận cá nhân hóa đối với đồ uống không cồn.
Các chuyên gia nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc tự nhận thức, thúc giục mọi người suy ngẫm về những trải nghiệm trong quá khứ, đánh giá trạng thái tinh thần hiện tại và hệ thống trợ giúp xung quanh trước khi sử dụng đồ uống không cồn như một công cụ để cai hoặc cắt giảm việc uống rượu. Không nên lạm dụng để cố gắng trốn tránh bản thân, hoặc sửa chữa hay che giấu điều gì đó mà không thực sự giải quyết tận gốc vấn đề.
Xem thêm
Từ khóa đồ uống không cồn
