Nghiên cứu: Nước tăng lực có thực sự “tăng lực” như bạn nghĩ?

Trúc Nhi
•
Thứ Bảy, 11/06/2022

Với các lợi ích được quảng cáo như tăng cường sức chịu đựng về thể chất, giúp trí não tỉnh táo…, nước tăng lực dường như đã trở thành lựa chọn phổ biến của những người yêu thể thao, làm việc nặng nhọc hoặc công việc trí óc. Tuy nhiên, các nghiên cứu kiểm nghiệm thực tế lại cho kết quả ngược lại!

Nước tăng lực làm tăng huyết áp

Nước tăng lực là một loại đồ uống không cồn được sản xuất để phục vụ cho nhu cầu tạo ra năng lượng, sức chịu đựng, sức bền trong thể thao và sự tập trung của cơ thể. Ngành công nghiệp nước ngọt xếp nước tăng lực vào nhóm “đồ uống chức năng” cùng với loại đồ uống thể thao và đồ uống bổ sung dinh dưỡng.

Thức uống tăng lực đầu tiên được giới thiệu bởi Tiến sĩ người Mỹ Enuf vào năm 1949. Cho đến nay, đã có hơn 100 nhãn hiệu nước tăng lực trên thị trường tiêu thụ và ngành công nghiệp này đạt doanh thu hàng năm khoảng 50 tỷ USD.

Trong quân đội Hoa Kỳ, đồ uống tăng lực được sử dụng khá phổ biến, nhưng trong những năm gần đây, tỷ lệ khám bệnh tại phòng cấp cứu liên quan đến nước tăng lực đã tăng vọt, khiến các quan chức quân đội đặt câu hỏi về sự an toàn của chúng.

Tuy nhiên, rất khó để tìm ra thủ phạm của tình trạng này, bởi vì những người uống nước tăng lực cũng ăn các loại thực phẩm hoặc có lối sống không lành mạnh khác. Vấn đề tương tự cũng tồn tại trong một số đối tượng nghiên cứu. Ví dụ, những người uống nước tăng lực lại thường uống soda, hoặc nghiện rượu, uống thuốc giảm cân hoặc có những thói quen gây hại cho sức khỏe. Do đó, kiểm nghiệm thực tế là cách duy nhất để tìm hiểu xem nước tăng lực có gây hại hay không.

Vào năm 2014, một nghiên cứu chéo ngẫu nhiên được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Châu Âu cho thấy Red Bull (bò húc) đã làm tăng huyết áp đáng kể. Lý do mà các nghiên cứu trước đó đã bỏ lỡ điều này là vì mức tăng huyết áp đột biến không bắt đầu đạt đỉnh cho đến 1 giờ sau khi tiêu thụ. Vì vậy, nếu chỉ làm thí nghiệm này chỉ trong khoảng 30 phút sau khi sử dụng, thì sẽ chưa đủ thời gian để cho ra kết quả chính xác.

Đáng kinh ngạc nhất, trái ngược hẳn với những báo cáo trước đây về việc nước tăng lực có lợi cho cơ thể con người, nghiên cứu này cũng cho thấy lưu lượng máu đến não của những người uống nước tăng lực giảm đột ngột.

Những công bố mới cho biết nước tăng lực “có khả năng gây hại, không chỉ làm tăng sức ép cho tim mà còn làm giảm lưu lượng máu lên não.”

Nước tăng lực có thể gây ra nhịp tim bất thường

Sau những công bố về nước tăng lực, các nhà nghiên cứu cũng làm hàng loạt kiểm nghiệm với những dòng nước tăng lực khác, chẳng hạn như nhãn hiệu Rockstar, kết quả cho thấy Rockstar đã làm tăng huyết áp đáng kể chỉ trong 30 phút. Là do chất cafein chứa trong đó, hay là thứ gì khác? Đồ uống tăng lực cũng được đem so sánh với đồ uống thông thường có chứa cùng một lượng caffeine khác, đã có được những kết quả nghiên cứu mới.

Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ vào năm 2017, các tình nguyện viên trẻ khỏe mạnh được chỉ định ngẫu nhiên thành 2 nhóm. 1 nhóm sẽ uống lon nước tăng lực lớn loại thông thường; nhóm còn lại sẽ uống loại nước tăng lực có lượng đường và cafein theo chỉ định và không chứa các chất khác như taurine, carnitine, nhân sâm, guarana và một số thành phần bổ sung khác.

Kết quả cho thấy huyết áp của nhóm uống nước tăng lực thông thường cao hơn đáng kể so với nhóm đối chứng tiêu thụ cùng một lượng cafein. Điều này chứng tỏ lý do tăng huyết áp không phải do cafein. Ngoài ra, những người trong nhóm uống nước tăng lực được phát hiện có “khoảng QT” ( trên xét nghiệm điện tâm đồ) dài hơn. Khoảng QT quá ngắn hoặc quá dài có thể gây ra rối loạn nhịp tim, thậm chí có thể đe dọa tính mạng. Cụ thể, khoảng QT kéo dài hơn 60 mili giây là dấu hiệu cho chứng rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng.

Điều này cho thấy nguyên nhân thực sự gây ra là bởi nước tăng lực, không phải cafein. Như đã biết có một số loại thuốc đã được đưa ra khỏi kệ vì chúng có tác dụng làm tăng khoảng QT từ 5 đến 10 phần nghìn giây, và đây là những loại thuốc có thể tạo ra doanh thu hàng tỷ đô la trên thị trường. Vì vậy, chúng ta thực sự cần bắt đầu nhìn nhận và tìm hiểu về các thành phần trong nước tăng lực.

Năm 2008, chính phủ Hoa Kỳ tìm thấy cocaine trong đồ uống Red Bull. Tuy nhiên, các nhà sản xuất Red Bull nói rằng họ chỉ thêm lá coca để tạo hương vị cho sản phẩm và khẳng định đã loại bỏ tất cả hoạt tính cocaine có trong lá coca.

Những người có tiền sử bệnh tim nên cảnh giác hơn

Với sự bùng nổ phổ biến toàn cầu của ngành công nghiệp nước tăng lực trị giá hàng tỷ đô la, có những nhà chức năng đã tiến hành tìm hiểu xem liệu có bất kỳ tác dụng phụ tiềm ẩn nào không. Hiện có hơn 500 sản phẩm nước tăng lực trên thị trường, phổ biến nhất và được nghiên cứu nhiều nhất là Red Bull. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2014 của Thụy Sĩ cho thấy rằng 1 lon Red Bull làm tăng huyết áp lên 3 hoặc 4 mm Hg trong khoảng 90 phút. Còn các loại nước tăng lực khác thì sao? Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng chúng cũng làm tăng huyết áp trung bình từ 3 đến 4 mm Hg.

Tăng huyết áp còn được gọi là kẻ giết người thầm lặng do các triệu chứng âm thầm và những biến chứng nguy hiểm như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim… Tăng huyết áp có thể để lại những di chứng rất nặng nề, có thể dẫn đến tử vong cho người bệnh.

Người ta có thể nghĩ rằng tăng 3 đến 4 mm Hg không có gì to tát, nhưng thật ra nó sẽ tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ cao hơn 20% và nguy cơ tử vong do đau tim cao hơn 12%.

Vậy các thành phần độc quyền khác được thêm vào nước tăng lực để làm gì? Các đối tượng được yêu cầu uống 4 lon nhỏ Red Bull, hoặc 4 tách cà phê, cả hai đều chứa lượng caffein bằng nhau và huyết áp của họ được đo suốt cả ngày. Những người uống Red Bull có huyết áp trung bình cao hơn khoảng 5% so với những người uống cà phê, mặc dù cơ thể tiêu thụ cùng một lượng caffeine. Vì vậy, đó có thể là do chất taurine hoặc một số kết hợp khác của các thành phần bổ sung, trong nước tăng lực khiến chúng có hại như vậy?

Nước tăng lực cũng có thể làm giảm chức năng của động mạch. Nghiên cứu trên Tạp chí Thế giới về Tim mạch cho thấy một lon Monster Energy lớn có thể làm giảm đáng kể khả năng tuần hoàn bình thường của động mạch trong vòng 90 phút. Tuy nhiên, có lẽ rủi ro lớn nhất là những thay đổi trên điện tâm đồ, khiến tim có nguy cơ cao mắc chứng loạn nhịp tim gây tử vong.

Trên thực tế, đã có trường hợp người trẻ bị ngừng tim sau khi uống liên tiếp 7, 8 lon, thậm chí 3 lon nước tăng lực, cơ thể một số người rất nhạy cảm. Các nhà nghiên cứu Úc báo cáo trên Tạp chí Quốc tế về tim mạch rằng có rất nhiều trường hợp báo cáo nêu bật “nhiều tác dụng phụ có thể gây tử vong của nước tăng lực đối với tim của dân số nói chung”.

Các hiểm họa khôn lường của nước tăng lực đối với những người có “thành viên gia đình có tiền sử đột tử do tim” hoặc tiền sử ngất xỉu. Điều này là do nước tăng lực có thể gây ra “nguy cơ đe dọa tính mạng đối với các rối loạn di truyền như LQTS” – LQTS là Hội chứng khoảng QT dài, LQTS xảy ra ở khoảng 1 trong 2.000 người.

Lợi ích của nước tăng lực liệu có lớn hơn rủi ro của nó không?

rau bina — Ngược lại với các loại rau như củ cải đường và rau lá xanh (có tác dụng cải thiện hiệu suất thể thao và giảm huyết áp), nước tăng lực dường như không có lợi cho sức khỏe. (Ảnh: Pixabay)

Có những quan ngại về an toàn đối với nước tăng lực như vậy, thế thì liệu lợi ích của nó có lớn hơn rủi ro không? Trên thực tế có rất ít bằng chứng bảo vệ quan điểm về lợi ích của nước tăng lực đối với cơ thể. Còn đối với các vận động viên, trước những nhu cầu về thể chất của mình, họ là nhóm người tiêu dùng tiềm năng đầu tiên của các hãng nước tăng lực.

Uống nước tăng lực trước khi tập thể dục không giúp gia tăng sức bền mà còn làm tăng tình trạng viêm nhiễm. Trong cuộc đua đường trường mô phỏng hơn 40km, Red Bull không có khả năng cải thiện đến thành tích của vận động viên nhiều hơn so với đường tinh khiết và nước có chứa caffein, nhưng dữ liệu cho thấy Red Bull gây ra phản ứng viêm nhiều hơn so với nước đường tinh khiết hoặc giả dược.

Nó cũng không có tác dụng đáng chú ý đối với việc rèn luyện sức đề kháng – không chỉ các môn thể thao sức bền. Những người hy vọng giảm cân dựa vào nước tăng lực để tăng tốc độ trao đổi chất cũng có thể thất vọng. Thực ra, bạn có thể nhận được sự tăng cường tương tự với caffeine nguyên chất và nó rẻ hơn với cà phê hoặc trà đen.

Không có gì ngạc nhiên khi không có sự thay đổi trong thành tích thể thao, bởi vì không giống như các loại rau giàu nitrat, nước tăng lực không làm thay đổi việc sử dụng oxy hoặc xếp hạng về mức độ gắng sức được cảm nhận. Tuy nhiên, nước tăng lực lại có thể làm tăng huyết áp khi nghỉ ngơi. Do đó, ngược lại với các loại rau như củ cải đường và rau lá xanh (có tác dụng cải thiện hiệu suất thể thao và giảm huyết áp), nước tăng lực dường như không có lợi cho sức khỏe.