Bắc Kinh đòi Mỹ không cho Tổng thống Đài Loan quá cảnh

Chính phủ Trung Quốc hôm 31/7 phát đi yêu cầu Hoa Kỳ không được cho bà Thái Anh Văn, lãnh đạo Đài Loan quá cảnh vào Mỹ khi bà này đáp máy bay thăm Belize và Paraguay vào tháng 8. Việc này xảy ra trong khi quan hệ Mỹ-Trung vốn đã xấu đi do cuộc chiến thương mại giữa hai nước.

Bắc Kinh rất nhạy cảm với vấn đề Đài Loan và luôn tìm cách đe dọa các quốc gia ủng hộ Đài Loan hoặc công nhận lãnh đạo của hòn đảo này. Tháng trước, nhiều hãng hàng không lớn vì sợ bị cấm vận hành ở Trung Quốc đã phải tuân thủ theo yêu cầu của Bắc Kinh là liệt kê Đài Loan là lãnh thổ thuộc Trung Quốc hoặc không nhắc tới tên Đài Loan như một quốc gia trên trang web của mình.

Belize và Paraguay là hai trong số đồng minh ít ỏi còn lại của Đài Loan. Hôm 31/7, chính phủ Đài Bắc loan báo bà Thái sẽ đi thăm hai đồng minh ngoại giao Nam Mỹ và sẽ quá cảnh Mỹ ở các chặng đi và về. Đây là một thông lệ trong các chuyến thăm của các tổng thống Đài Loan tới châu Mỹ Latin.

Trong quan hệ với Mỹ, Trung Quốc nhiều lần nhắc lại rằng họ xem vấn đề Đài Loan là quan trọng nhất. Bắc Kinh nhiều lần tức giận khi Mỹ siết chặt quan hệ với hòn đảo này và cho phép các lãnh đạo nước này tới Mỹ.

Văn phòng Tổng thống Đài Loan nói bà Thái sẽ có chặng dừng tại Los Angeles và Houston nhưng chưa cho biết ngày giờ chính xác.

Từ Bắc Kinh, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cho biết Trung Quốc chuyển lời phản đối của mình tới Washington về kế hoạch quá cảnh của Đài Bắc:

“Chúng tôi kiên quyết phản đối Hoa Kỳ hoặc các nước khác mà Trung Quốc có quan hệ ngoại giao cho phép lãnh đạo Ðài Loan quá cảnh”.

Trung Quốc kêu gọi Hoa Kỳ “không cho phép lãnh đạo của Đài Loan quá cảnh, và không gửi bất kỳ tín hiệu sai lầm nào tới cho các lực lượng đòi độc lập của Đài Loan”, ông Cảnh nói.

Gần đây, ngày càng có nhiều nước cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan do sức ép cũng như các món lợi từ Trung Quốc. Đài Loan phải rất vất vả để duy trì các mối quan hệ chính thức ít ỏi còn lại.

Năm 1949, lực lượng cộng sản Trung Quốc chiến thắng, thành lập chính quyền tại Đại lục, Trung Hoa Dân Quốc rút đến Đài Loan thành lập chính phủ. Từ đó, cả chính phủ Dân Quốc và Trung Quốc Cộng Sản tại Đại lục đều tuyên bố mình là đại diện duy nhất của cả Trung Quốc (bao hàm cả đảo Đài Loan). Đến nay, hầu hết các quốc gia đều đặt quan hệ chính thức với chính phủ Trung Quốc tại Đại lục tức là không công nhận chính thức chính phủ tại Đài Bắc. Một số ít ỏi các đồng minh còn lại của Đài Loan – hầu như là các quốc gia nhỏ lẻ tại Trung Mỹ và Thái Bình dương – ngày càng chịu áp lực và mua chuộc từ Bắc Kinh.

Đài Loan cáo buộc Trung Quốc dùng tiền để dụ dỗ các đồng minh của họ, cùng các hứa hẹn viện trợ hào phóng, nhưng Trung Quốc phủ nhận.

Hoa Kỳ tuy không thiết lập quan hệ chính thức với Đài Loan, tuy nhiên là nước ủng hộ âm thầm và cung cấp vũ khí để bảo vệ sự độc lập của đảo quốc này. Chính quyền Trump gần đây ký hiệp ước đi lại với Đài Loan, chính thức cho phép quan chức 2 bên thăm viếng lẫn nhau – một động thái khiến Bắc Kinh tức giận.

Hồi tháng 10/2017, Mỹ cũng cho phép bà Thái quá cảnh qua đảo Guam và Hawaii khi bà đi thăm các đồng minh tại Thái Bình Dương. Trung Quốc đã thề sẽ trả thù Washington nhưng sau đó không có động thái nào cụ thể.

Trọng Đức (T/h)

Xem thêm: