Hồ sơ giải mật mới nhất của Chính phủ Mỹ cho thấy mối liên hệ phức tạp giữa CIA và 2 vụ bê bối chính trị lớn trong lịch sử Mỹ: Một là cáo buộc vụ ám sát cố Tổng thống Mỹ Kennedy ngày 22/11/1963 liên quan “một nhóm nhỏ” trong CIA; hai là vụ James McCord – người đột nhập vào trụ sở của Đảng Dân chủ tại Watergate vào năm 1972 – từng được CIA đề nghị khen thưởng trước đó.

U1352696
Tổng thống Hoa Kỳ John F. Kennedy. (Nguồn: Bettmann., Corbis, NTB scanpix./CC BY-NC-SA 4.0)

Cựu điệp viên: Cái chết của cố Tổng thống Kennedy liên quan CIA

Theo bản ghi nhớ giải mật do Tổng thống Trump công bố, một ngày sau khi cố Tổng thống Kennedy bị ám sát, vào ngày 23/11/1963, Gary Underhill đã từ Washington đi đến New Jersey, ông tâm sự với bạn bè rằng ông tin chắc “một nhóm nhỏ người trong CIA” đã lên kế hoạch và thực hiện vụ ám sát.

Ông Underhill có tên đầy đủ là John Garrett Underhill, làm việc trong ngành tình báo quân sự trong Thế chiến II và sau chiến tranh trở thành “nhân viên không chính thức” của CIA. Ngoài ra, ông còn làm nhiếp ảnh gia cho tạp chí Life từ năm 1938 – 1942. Theo các tài liệu được công bố lần này, Underhill chịu trách nhiệm thực hiện “các nhiệm vụ đặc biệt”.

Ngày 8/5/1964, Underhill được phát hiện đã chết vì vết thương súng bắn vào bên trái đầu, phán quyết tòa án cho rằng ông tự tử. Nhưng người phát hiện ra thi thể cũng là cộng sự viết lách của ông – Asher Brynes – của tờ New Republic đã bày tỏ sự nghi ngờ, vì Underhill thuận tay phải và hoàn cảnh cái chết của ông còn nhiều nghi vấn.

Hồ sơ giải mật còn nêu rõ Underhill có quan hệ mật thiết với một số quan chức cấp cao của CIA, ông nói với bạn bè rằng cố Tổng thống Kennedy đã bị ám sát bí mật vì nắm được các hoạt động bất hợp pháp trong CIA, bao gồm buôn lậu vũ khí, buôn bán ma túy và thao túng chính trị. Underhill cho biết nhóm CIA này đã tham gia “các hoạt động bất hợp pháp”, đã có những thủ đoạn chính trị để thao túng tình hình.

Chia sẻ từ bạn bè của ông cho biết, khi họ gặp nhau “Underhill tỉnh táo nhưng dễ xúc động” – dù ông luôn được coi là “người lý trí và khách quan”, ban đầu họ không coi trọng những tuyên bố của ông vì khó có thể tin trong CIA lại tồn tại “nhóm tham nhũng tàn nhẫn hơn mafia”.

Các tài liệu cũng đề cập đến mối liên hệ giữa Underhill và trùm buôn vũ khí Samuel George Cummings – người sáng lập công ty trang bị quân sự quốc tế Interarms, là công ty mà ông cho rằng có liên quan đến vụ ám sát ông Kennedy.

Bản ghi nhớ lưu ý rằng CIA đã kiểm soát công ty Interarms trước khi ông Cummings chính thức mua lại công ty vào năm 1958, Cummings cũng từng cung cấp vũ khí cho CIA và công ty đồ thể thao Klein’s Sporting Goods tại Chicago – công ty này được cho là kênh mà Lee Harvey Oswald sử dụng để mua khẩu súng trường Carcano mà hắn dùng để ám sát cố Tổng thống Kennedy.

So với các tài liệu liên quan do chính quyền cựu Tổng thống Biden công bố năm 2021, nội dung mới công bố lần này ghi lại lý lịch của Cummings chi tiết hơn. Tài liệu cho thấy ngày 17/8/1954, CIA đã bổ nhiệm ông ta làm điệp viên chính của công ty Interarms và công ty Interamco, và cho đến năm 1958 Cummings mới trở thành chủ sở hữu duy nhất của hai công ty này.

Như vậy, thông tin này không trùng với tuyên bố trong cáo phó của Cummings rằng ông ta rời CIA vào năm 1953 để thành lập công ty. Tài liệu lần này dựa trên “Hồ sơ 201” nội bộ của CIA và thông tin từ văn phòng an ninh.

Tên của người trong vụ nghe lén tại Watergate vì sao có trong hồ sơ vụ ám sát Kennedy

Trong hồ sơ về vụ ám sát Kennedy mới được giải mật này có một tài liệu khác thu hút chú ý, tiết lộ mối liên hệ chưa được biết đến: Vụ ám sát cố Tổng thống Kennedy và vụ bê bối tại trụ sở của Đảng Dân chủ Watergate có điểm chung liên quan đến một người.

Theo tờ New York Post, các tài liệu cho thấy vào tháng 8/1966, CIA đã đề nghị trao tặng James McCord “Giấy chứng nhận xuất sắc” vì những đóng góp nổi bật của ông trong lĩnh vực công nghệ tình báo. McCord là 1 trong 5 người bị bắt trong vụ đột nhập Watergate nghe lén năm 1972.

Hồ sơ Kennedy trước đây tiết lộ việc McCord trong thời gian làm việc tại CIA đã lãnh đạo một nhóm tiến hành các thí nghiệm kỹ thuật, nhưng tài liệu mới được giải mật cho thấy nhiều chi tiết chưa từng được tiết lộ trước đây về các thí nghiệm này.

Theo tài liệu, phòng của McCord hồi đó nghiên cứu kỹ thuật “theo dõi các thiết bị nghe lén ẩn”, sử dụng các phương pháp như “soi huỳnh quang” và quét tia X. Bản ghi nhớ năm 1966 được giải mật lần này nêu rằng nhóm của McCord “đã phát triển công nghệ quét huỳnh quang độc đáo – được coi là bước đột phá lớn trong việc phát hiện microphone bí mật và các thiết bị nghe lén khác nhắm vào CIA”.

Sau đó vào năm 1971, McCord rời CIA và được thuê làm cố vấn an ninh cho Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa và chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Richard Nixon khi đó. Vào đêm ngày 17/6/1972, McCord cùng với Bernard Barker, Virgilio Gonzalez, Eugenio Martinez và Frank Sturgis đã đột nhập vào tòa nhà Watergate – trụ sở của Ủy ban Quốc gia Dân chủ – và bị bắt khi họ cố gắng lắp đặt thiết bị nghe lén.

Tại phiên điều trần sơ bộ sau đó, McCord tự nhận mình là “chuyên gia tư vấn an ninh”, và tiết lộ rằng ông là một nhân viên chính phủ mới nghỉ hưu. Khi thẩm phán hỏi ông đã làm việc cho cơ quan chính phủ nào, ông trả lời thẳng: CIA. Câu trả lời này đã gây sốc cho phóng viên Bob Woodward có mặt trong khán phòng điều trần, và trở thành nội dung của bài báo đầu tiên về Watergate trên trang nhất tờ Washington Post vào ngày 18/6/1972.

McCord cuối cùng bị kết 8 tội danh âm mưu, trộm cắp và nghe lén trái phép.

3 ngày trước khi bị tuyên án, vào ngày 21/3/1973, McCord đã nộp một lá thư cho Thẩm phán liên bang John Sirica cho hay, “bị cáo đã phải chịu áp lực chính trị để nhận tội và giữ im lặng”, và rằng “có những người khác liên quan đến vụ án không được tiết lộ tại phiên tòa, mặc dù các nhân chứng có thể xác định được họ”.

Bức thư này tiếp tục thu hút sự chú ý của công chúng và giới truyền thông, dẫn đến các cuộc điều tra sâu hơn cho thấy Tổng thống Nixon không chỉ chấp thuận trả tiền bịt miệng cho hoạt động nghe lén, mà còn ra lệnh cho CIA lấy cớ an ninh quốc gia can thiệp vào cuộc điều tra của FBI.

Khi tình hình diễn biến phức tạp, vào ngày 8/8/1974, ông Nixon tuyên bố từ chức, trở thành tổng thống đầu tiên từ chức trong lịch sử Mỹ. McCord cuối cùng bị kết án từ 1 – 5 năm tù, nhưng chỉ thụ án 4 tháng.

Việc giải mật hồ sơ Kennedy là một phần trong sắc lệnh hành pháp được Tổng thống Trump ký vào ngày thứ 3 của nhiệm kỳ thứ 2 của ông. Trước đây Cục Quản lý Hồ sơ và Lưu trữ Quốc gia Mỹ cho biết khoảng 98% tài liệu đã được công khai.

Tài liệu giải mật mới phần lớn đã xóa bỏ các phần bị bôi đen trong các tài liệu đã công bố trước đó, tiết lộ thêm nhiều chi tiết về thời gian trước vụ ám sát Kennedy thì CIA đã giám sát Lee Harvey Oswald như thế nào, và tiết lộ cách CIA theo dõi đường dây điện thoại ở Cuba và các cơ sở của Liên Xô.

Ông Trump cũng chỉ đạo sẽ tiếp tục công bố hồ sơ liên quan đến vụ ám sát Tiến sĩ Martin Luther King Jr. và Thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy (năm 1968), dự kiến ​​sẽ công bố sau.