Iran gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải do Moscow và Bắc Kinh lãnh đạo
- Gia Huy
- •
Iran đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), một khối an ninh và kinh tế đáng gờm bao gồm các quốc gia Á Âu do Moscow và Bắc Kinh lãnh đạo.
Việc Iran gia nhập SCO đã được chính thức hóa tại hội nghị thượng đỉnh trực tuyến hôm 4/7 do Ấn Độ, thành viên SCO, hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của tổ chức này, tổ chức.
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi (Ảnh minh họa: Getty Images)
Phát biểu trước những người tham gia hội nghị, Tổng thống Iran Ebrahim Raisi bày tỏ hy vọng rằng tư cách thành viên SCO sẽ cung cấp cho đất nước của ông một “nền tảng đảm bảo an ninh tập thể” và một “cơ hội phát triển kinh tế lâu dài.”
Ông lưu ý: “Hòa bình và sự ổn định lâu dài chỉ có thể đạt được khi các quốc gia trong khu vực [Á Âu] dựa trên các tư tưởng chung phát sinh từ nền văn hóa và văn minh của họ.”
Iran đã có mối quan hệ đáng kể với các quốc gia thành viên SCO hàng đầu. Iran là quốc gia cung cấp dầu chính cho Trung Quốc và Ấn Độ, đồng thời có “mối quan hệ đối tác chiến lược” với Nga.
Tháng 3 năm ngoái, Iran đã bắt đầu tiến hành các thủ tục chính thức để gia nhập SCO. Tháng 10 năm ngoái, Quốc hội Iran đã phê chuẩn động thái này.
Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Nga Vladimir Putin hoan nghênh việc Iran gia nhập SCO, theo ông, Iran “giờ đây sẽ tham gia vào tổ chức của chúng tôi theo hình thức chính thức”.
Chương trình nghị sự hàng đầu: chống đô la hóa
Trong một tuyên bố chung được đưa ra sau khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh, các quốc gia thành viên SCO nhấn mạnh rằng mong muốn chung của họ về “một trật tự thế giới đa cực … mang tính đại diện hơn”.
Tuyên bố chung của SCO cũng kêu gọi tăng cường hợp tác giữa các quốc gia thành viên “trong các lĩnh vực chính trị và an ninh, thương mại, kinh tế, tài chính, và đầu tư, cũng như quan hệ văn hóa và nhân đạo”.
Tuyên bố tiếp tục khẳng định rằng SCO “không nhằm chống lại các quốc gia và các tổ chức quốc tế khác, và sẵn sàng hợp tác rộng rãi … phù hợp với các mục tiêu và nguyên tắc của Hiến chương LHQ, Hiến chương SCO, và luật pháp quốc tế.”
Tuy nhiên, tại hội nghị thượng đỉnh, các quốc gia thành viên SCO đã nhiều lần được kêu gọi thực hiện các giao dịch tài chính bằng các loại tiền tệ khác ngoài đồng đô la Mỹ.
Phát biểu trước những người tham gia hội nghị, Tổng thống Raisi chỉ trích: “Sự thống trị của đồng đô la tạo điều kiện cho sự thống trị của phương Tây.”
Ông kêu gọi: “Cần phải từ bỏ [đồng đô la] và sử dụng tiền tệ quốc gia trong việc thanh toán giữa các quốc gia để tạo ra một hệ thống kinh tế mới.”
Quan điểm này đã được Tổng thống Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình ủng hộ khi cả hai nhà lãnh đạo kêu gọi các quốc gia thành viên SCO thực hiện các giao dịch bằng đồng tiền quốc gia của chính họ.
Theo Tổng thống Putin, hơn 80% giao dịch thương mại Nga – Trung hiện đang được thực hiện bằng đồng rúp của Nga và đồng nhân dân tệ của Trung Quốc.
Chống lại phương Tây
SCO được Moscow và Bắc Kinh thành lập vào năm 2001 để chống lại ảnh hưởng của phương Tây ở khu vực Á Âu. Các thành viên sáng lập còn có Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan, và Kyrgyzstan.
Năm 2017, cả Ấn Độ và Pakistan đều gia nhập khối này, bất chấp sự canh tranh lâu dài giữa hai nước. Sự gia nhập chính thức của hai quốc gia Nam Á này đã nâng số cường quốc hạt nhân trong SCO lên bốn.
Belarus, một đồng minh quan trọng của Nga, cũng đang trên đường trở thành thành viên chính thức của SCO vào cuối năm nay.
SCO phối hợp các hoạt động của mình với Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể, một liên minh quân sự do Moscow lãnh đạo gồm 6 quốc gia Á Âu.
Vào tháng 8 tới, các quốc gia thành viên SCO dự kiến sẽ tham gia các cuộc tập trận an ninh chung tại khu vực Chelyabinsk thuộc miền trung tây của Nga.
Ngoài Tổng thống Raisi và nhà lãnh đạo Putin, hội nghị thượng đỉnh tuần này còn có sự tham gia của các nhà lãnh đạo đến từ Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan và bốn nước cộng hòa Trung Á
Tổng thống Putin trấn an các đồng minh
Cuộc xung đột đang diễn ra giữa Nga và Ukraine hầu như không được thảo luận tại sự kiện này.
Tuy nhiên, Tổng thống Putin đã tận dụng cơ hội này để trấn an các nhà lãnh đạo trong khối về sự ổn định liên tục của Nga sau cuộc nổi loạn bị hủy bỏ vào tháng trước do người đứng đầu Tập đoán lính đánh thuê Wagner của Nga tiến hành.
Ông khẳng định: “Người dân Nga đoàn kết hơn bao giờ hết. Giới chính trị Nga và toàn xã hội … đã phản ứng như một mặt trận thống nhất chống lại âm mưu binh biến vũ trang.”
Hôm 24/6, thủ lĩnh Yevgeny Prigozhin của Tập đoàn Wagner đã lãnh đạo một cuộc nổi dậy ngắn ngủi trong một thời gian ngắn để đe dọa Moscow. Là một công ty quân sự tư nhân, Tập đoàn Wagner đã thực hiện phần lớn các hoạt động chiến đấu tại tiền tuyến ở Ukraine.
Trong thời gian xảy ra binh biến, các nhà lãnh đạo của một số quốc gia thành viên SCO, bao gồm Trung Quốc, Iran, Kazakhstan, và Uzbekistan, đã liên lạc với Tổng thống Putin để bày tỏ sự ủng hộ của họ.
Tổng thống Putin đã cảm ơn các thành viên SCO đã lên tiếng ủng hộ những nỗ lực của Moscow trong việc “bảo vệ trật tự hiến pháp cũng như cuộc sống và an ninh của công dân”.
“Lực lượng rất đáng gờm”
Có trụ sở chính tại Bắc Kinh, SCO là khối khu vực lớn nhất thế giới về dân số và phạm vi địa lý. Các thành viên của tổ chức này chiếm 40% dân số thế giới, 60% diện tích lục địa Á Âu, và 1/3 GDP toàn cầu.
Hồi tháng 3, Ả Rập Xê Út, một đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ ở Trung Đông, đã chính thức nộp đơn gia nhập SCO với tư cách là một “đối tác đối thoại”. Động thái này được nhiều người coi là bước đi đầu tiên hướng đến tư cách thành viên chính thức.
Đáng chú ý, động thái này diễn ra ngay sau khi Tehran và Riyadh đồng ý khôi phục quan hệ ngoại giao, sau nhiều năm thù địch, trong một thỏa thuận do Trung Quốc làm trung gian. Ả Rập Xê Út không phải là đồng minh duy nhất của Hoa Kỳ muốn trở thành thành viên của SCO. Năm ngoái, Ai Cập và Qatar cũng tham gia khối Á Âu này với tư cách là đối tác đối thoại.
Hôm 5/7, ông Bakhtiyer Khakimov, đặc phái viên của Moscow về các vấn đề SCO, cho biết: “Ả Rập Xê Út, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, Maldives, Myanmar, Nepal, v.v đã tham gia vào danh sách các đối tác đối thoại của SCO.”
Trích dẫn lời của ông Khakimov, hãng thông tấn TASS của Nga cho biết: “Có tổng cộng 26 quốc gia thành viên và đối tác đối thoại. Đó là một lực lượng rất đáng gờm.”
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Afghanistan bày tỏ mong muốn tham gia các hội nghị thượng đỉnh sắp tới của SCO.
Gia Huy (Theo The Epoch Times)
Xem thêm
Từ khóa Iran Tổ chức Hợp tác Thượng Hải
