Iran yêu cầu LHQ buộc Mỹ bồi thường thiệt hại do đánh bom các cơ sở hạt nhân

Phạm Duy
•
Thứ Ba, 01/07/2025

Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã đề nghị trong một bức thư gửi Liên Hợp Quốc hôm Chủ nhật (29/6) rằng tổ chức toàn cầu này hỗ trợ Tehran yêu cầu “bồi thường” thiệt hại do các cuộc không kích của Hoa Kỳ gây ra đối với các cơ sở hạt nhân của nước này.

Theo trang tin PressTV của Iran, bức thư nhấn mạnh rằng Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc có trách nhiệm “buộc những kẻ xâm lược phải chịu trách nhiệm“, ám chỉ đến Israel và Hoa Kỳ, và phải coi các cuộc tấn công có chủ đích vào bộ máy nhà nước của Iran, là “tội ác nghiêm trọng và ghê tởm”.

“Chúng tôi chính thức yêu cầu Hội đồng Bảo an công nhận chế độ Israel và Hoa Kỳ là những kẻ khởi xướng hành vi xâm lược, và chịu trách nhiệm về hành vi của họ, bao gồm cả việc đền bù và bồi thường thiệt hại chiến tranh”, PressTV dẫn lời ông Araghchi.

PressTV không cho biết ông Araghchi đã đề xuất hình thức hoặc số tiền “bồi thường” cụ thể nào cho thiệt hại mà các hành động của Hoa Kỳ và Israel gây ra cho các cơ sở hạt nhân của Iran.

“Hội đồng Bảo an cũng cần buộc những kẻ xâm lược phải chịu trách nhiệm và ngăn chặn tái diễn những tội ác nghiêm trọng như vậy để có thể duy trì hòa bình và an ninh quốc tế”, bức thư tiếp tục, đồng thời cho biết thêm rằng ngoài các hành động chống lại hai nhà nước Hoa Kỳ và Israel, thì các nhà lãnh đạo chính trị của hai nước này cũng phải “chịu trách nhiệm cá nhân về tội ác xâm lược theo luật pháp quốc tế thông thường”.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Esmaeil Baqaei đã nhắc lại yêu cầu của ông Araghchi trong một cuộc họp báo hôm thứ Hai (30/6), gọi các chiến dịch chống lại Iran là “hành vi xâm lược với đầy đủ các đặc điểm của nó”.

“Yêu cầu chính của chúng tôi đối với các tổ chức quốc tế, đặc biệt là Liên Hợp Quốc, là kẻ xâm lược phải bị chính thức nhận diện. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cần xác nhận điều này và thực hiện các biện pháp cần thiết để buộc chế độ theo chủ nghĩa phục quốc Do Thái và Hoa Kỳ chịu trách nhiệm”, ông Baqaei cho hay.

Chính phủ Israel đã tuyên bố vào ngày 13 tháng 6 rằng họ đã phát động một chiến dịch quân sự nhằm ngăn chặn mối đe dọa tấn công hạt nhân từ Iran vào lãnh thổ của mình, ngay sau khi Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) – cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc – thông qua một nghị quyết lên án Iran vì phát triển hạt nhân bất hợp pháp. Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi cáo buộc Iran vận hành nhiều cơ sở làm giàu uranium và nghiên cứu hạt nhân bí mật, đồng thời cố gắng “làm sạch” các địa điểm đó nhằm che giấu hoạt động khỏi sự giám sát của IAEA.

Chiến dịch “Sư tử Trỗi dậy” của Israel đã tiêu diệt một số nhà lãnh đạo quân sự và khoa học hàng đầu của Iran, bao gồm một số nhà khoa học hạt nhân và tướng lĩnh. Trong số những người bị sát hại, nổi bật nhất có Thiếu tướng Hossein Salami – chỉ huy Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC).

Hoa Kỳ đã tham chiến vào ngày 21 tháng 6, tấn công ba cơ sở hạt nhân lớn nhất của Iran. Tổng thống Donald Trump tuyên bố trong đêm hôm đó rằng ông đã phê duyệt các cuộc không kích vào các cơ sở làm giàu uranium tại Isfahan, Natanz và Fordow, và cả ba đều đã bị “phá hủy hoàn toàn và triệt để”. Ông Grossi sau đó cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng ông tin rằng các máy ly tâm uranium tại Fordow “không còn hoạt động nữa”, nhưng từ chối đưa ra chi tiết cụ thể vì Iran đã trục xuất các thanh sát viên của IAEA và không cho phép họ đánh giá mức độ thiệt hại.

Iran đã liên tục đáp trả các cuộc tấn công này bằng cách phóng tên lửa vào Israel, nhắm vào các khu vực dân cư. Không có bằng chứng cho thấy chế độ này đã làm suy giảm năng lực quân sự của Israel, nhưng tên lửa Iran đã bắn trúng một bệnh viện và khiến hơn hai chục người Israel thiệt mạng.

Ông Araghchi – nhà ngoại giao hàng đầu của Iran – gần như ngay lập tức sau khi các cơ sở hạt nhân bị phá hủy, đã yêu cầu Hoa Kỳ phải “bồi thường”. Trong khi thảo luận về khả năng nối lại đàm phán với Washington vào tuần trước, ông Araghchi tuyên bố rằng khả năng quay lại ngoại giao ngay lập tức là rất thấp, và “việc bồi thường thiệt hại, hiện đã trở thành một vấn đề nghiêm túc”.

Chính phủ Iran cũng đã nhiều năm yêu cầu – nhưng không thành công – Hoa Kỳ bồi thường tài chính cho việc tiêu diệt chỉ huy hàng đầu của họ, Thiếu tướng Qasem Soleimani, trong một cuộc không kích hồi năm 2020. Tổng thống Trump đã ra lệnh không kích nhằm vào ông Soleimani và chỉ huy Lữ đoàn Hezbollah của Iraq là Abu Mahdi al-Muhandis trong năm đó, để đáp trả nhiều năm ông Soleimani chỉ huy các nỗ lực khủng bố nhằm sát hại người Mỹ.

Năm 2023, một tòa án ở Tehran đã phán quyết rằng Hoa Kỳ – cũng như cá nhân ông Trump và một số thành viên cấp cao trong chính quyền của ông, bao gồm cả Ngoại trưởng Mike Pompeo – phải bồi thường cho Iran 50 tỷ USD, vì cuộc không kích nhằm vào ông Soleimani. Không chính quyền Hoa Kỳ nào thực thi bản án này, và do không ai trong số các cá nhân bị nêu tên, từng đến Iran kể từ đó, nên Iran không thể thực thi phán quyết.

Đại diện cấp cao của Iran tại Liên Hợp Quốc, ông Sa’eed Iravani, nhắc lại trong một cuộc phỏng vấn hôm Chủ Nhật (29/6) rằng Tehran hiện không quan tâm đến việc đàm phán với Washington.

“Đàm phán có nguyên tắc của nó, và đó là một quá trình cho và nhận. Vì vậy, chúng ta nên tham gia đàm phán và thảo luận với nhau – có thể đạt được thỏa thuận hoặc không – nhưng đầu hàng vô điều kiện thì không phải là đàm phán”, ông Iravani nói với CBS News.

Trước khi phê chuẩn các cuộc tấn công vào các cơ sở hạt nhân, ông Trump đã yêu cầu Iran đầu hàng trong cuộc chiến với Israel.

Trong các tuyên bố hôm Chủ Nhật (29/6), ông Iravani cũng nhấn mạnh rằng Iran không có ý định chấm dứt chương trình phát triển hạt nhân, đặc biệt là việc làm giàu uranium. Các nhà đàm phán Hoa Kỳ từng nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào nhằm dỡ bỏ lệnh trừng phạt với nhà nước Cộng hòa Hồi giáo, đều yêu cầu họ phải chấm dứt mọi hoạt động làm giàu uranium, vì điều này không phù hợp với một chương trình năng lượng hạt nhân hòa bình.

“Làm giàu uranium là quyền của chúng tôi – một quyền bất khả xâm phạm – và chúng tôi muốn thực hiện quyền này”, ông Iravani khẳng định.