Liệu Trung–Nga có kết thành quan hệ đồng minh chiến lược?

Quân đội Nga đã kết thúc đợt diễn tập quân sự quy mô lớn nhất ở Siberia thời sau Chiến tranh Lạnh, cuộc tập trận này có mời Trung Quốc tham gia. Tuy nhiên, theo cựu quan chức Chính phủ Mỹ và chuyên gia về vấn đề nước Nga cho biết, cuộc tập trận chỉ thể hiện về khả năng quan hệ hợp tác giữa Trung Quốc và Nga chứ không nhắm vào các quan hệ đồng minh mới nổi của Mỹ.

Truyền thông Nga phóng đại quân số tham gia?

Theo trang web Politico, giới truyền thông bị Chính phủ Nga kiểm soát quảng bá cuộc tập trận này là lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua, đã dùng 300.000 binh sĩ, trong khi có khoảng 3.000 binh sĩ Trung Quốc tham gia.

Lầu Năm Góc và cơ quan tình báo Mỹ đã theo dõi chặt chẽ và biết cuộc diễn tập này bao gồm các đơn vị bộ binh Nga sử dụng trực thăng và nhảy dù. Hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy có quân xe bọc thép diễu hành và dàn trận.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia có kinh nghiệm nghiên cứu về quân sự Nga, tuyên bố về số lượng 300.000 binh sĩ diễn tập lần này thật khoa trương.

Đầu năm nay, cựu Trung tướng Ben Hodges (nghỉ hưu), người từng là chỉ huy tối cao của quân đội Mỹ ở châu Âu cho biết, “Tôi nghĩ rằng họ có thể đã phóng đại quy mô”. Hodges đã chỉ ra rằng trong diễn tập Zapat 2017 của Nga vào năm ngoái, người Nga đã làm trái hẳn với diễn tập lần này, khi đó phía Nga tuyên bố rằng họ chỉ phải dùng 13 ngàn binh sĩ, nhưng các nhà quan sát nước ngoài đều biết rằng Nga chỉ dùng khoảng 10 ngàn binh sĩ.

Ông Michael Coffman thuộc Trung tâm Nghiên cứu Hải quân là cố vấn của Chính phủ Mỹ cho biết, hoạt động diễn tập chiến tranh tại Viễn Đông Nga không để các quan sát viên quân sự quốc tế giám sát, có nghĩa là quân đội Nga có thể phóng đại con số thực tế binh lính tham gia.

“Tôi nghĩ rằng cách tính bảo đảm nhất là trừ đi ba lần số liệu chính thức của Nga. Đây vẫn là một bài tập quy mô lớn, nhưng tôi nghi ngờ chưa đến 10 ngàn quân tham gia diễn tập”, Coffman nói.

Vấn đề đáng chú ý hơn là sự tham gia của Trung Quốc

Một số nhà quan sát tình hình Nga cho rằng sự tham gia của Trung Quốc trong diễn tập lần này thậm chí còn quan trọng hơn.

“Khác biệt của diễn tập lần này là sự tham gia của Trung Quốc, dù lần tham gia này tương đối nhỏ, nhưng cho thấy tín hiệu quan trọng”, Jeffrey Mankoff thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược quốc tế cho biết, ông là cựu cố vấn về quan hệ Mỹ -Nga của Chính phủ Mỹ. “Nga đang thông báo với Bắc Kinh rằng Trung Quốc không còn là đối tượng quan tâm của Nga tại vùng Viễn Đông Nga, đồng thời gửi một tín hiệu đến Mỹ và NATO rằng, nếu mối quan hệ hai bên tiếp tục xấu đi, Nga có thể có những lựa chọn khác.”

Coffman nói thêm rằng “Nga và Trung Quốc không phải là đồng minh, nhưng để đối phó với áp lực từ Mỹ, họ ngầm ám hiệu rằng họ sẽ không xem nhau như một mối đe dọa”. “Họ (Trung Quốc và Nga) cùng là đối thủ cạnh tranh chiến lược trong chiến lược quốc phòng của Mỹ.”

Cho đến nay, các quan chức cấp cao của Mỹ tin rằng Trung Quốc và Nga chỉ là quan hệ hợp tác tạm thời, còn vấn đề chính vẫn là mối quan hệ cạnh tranh sâu sắc giữa Moscow và Bắc Kinh.

Đầu tuần này, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Matisse chia sẻ với các phóng viên: “Về lâu dài, tôi không nghĩ Nga và Trung Quốc sẽ thành lập một liên minh.”

Hầu hết các chuyên gia quân sự đồng ý với quan điểm này. Ông Khodorkovsky thuộc Hội đồng Đại Tây Dương chia sẻ: “Tôi nghĩ rằng diễn tập này không có nghĩa là Trung Quốc và Nga thành lập một liên minh chống Mỹ rộng lớn hơn, rõ ràng là hai nước sẽ tiếp tục hợp tác để làm suy yếu lợi ích của Mỹ ở châu Á.”

Coffman, cựu cố vấn Chính phủ Mỹ về vấn đề nước Nga cho biết: “Vùng Viễn Đông nước Nga cách rất xa vùng thuộc quản lý của NATO, tôi nghĩ rằng Trung Quốc không có ý định chiến đấu ở đây, cũng sẽ không bị kéo vào nghĩa vụ liên minh.”

Ở cấp độ quân sự thực tế hơn, cả quân đội Nga và Trung Quốc đều được hưởng lợi từ lần diễn tập này.

Cuộc diễn tập này “nhấn mạnh việc Nga xem trọng vấn đề triển khai nhanh với quy mô lớn ở vùng xa xôi”, cựu quan chức Lầu Năm Góc Ian Brzezinski nói, “Đây là một vấn đề đáng quan tâm, bởi vì Mỹ và NATO đã không thực hiện kiểu diễn tập quy mô lớn như vậy”.

Coffman nói rằng diễn tập lần này cũng tạo cơ hội để truyền bá rộng rãi hơn những bài học kinh nghiệm của quân đội Nga tại Syria.

Mặc dù sự hiện diện quân sự của Nga tại Syria có quy mô nhỏ, nhưng tất cả các chi nhánh của quân đội Nga đang xem đây là một cơ hội, trong một thời gian ngắn chỉ ba tháng có thể quay vòng cho nhiều sĩ quan cao cấp quân đội để có được kinh nghiệm chiến đấu thực sự.

“Mặc dù trong thời gian diễn tập, quân đội Nga diễn vai trò của cả hai bên, nhưng thực tế là mục tiêu của quá trình diễn tập chính là Mỹ”, Coffman cho biết. Tuy nhiên phía Nga phủ nhận rằng cuộc tập trận nhắm vào bất kỳ kẻ thù tiềm năng nào.

Quân đội Mỹ đã kêu gọi Nga tiết lộ thêm về nội dung cuộc tập trận. Người phát ngôn Bộ Tư lệnh châu Âu cho biết, “Mặc dù Nga giữ quyền không chia sẻ hành động của họ trên lãnh thổ của họ, nhưng chúng tôi kêu gọi Nga có biện pháp để chia sẻ thông tin về các hoạt động tập trận liên quan.”

Brzezinski cho rằng trên thực tế Nga cần Trung Quốc nhiều hơn Trung Quốc cần Nga. “Tôi không nghĩ rằng người Trung Quốc coi Nga là một đối tác chiến lược quan trọng”, ông nói, “hợp tác đang diễn ra giữa Trung Quốc và Nga là hợp tác chiến thuật, chứ không phải là hợp tác chiến lược.”

Huệ Anh

Xem thêm: