Một tổ chức nhận hỗ trợ từ ĐCSTQ kiểm soát 2 mỏ đất hiếm mới ở Myanmar – Reuters
- Trí Đạt
- •
Theo Reuters trích dẫn 4 nguồn tin thân cận cho biết, một nhóm dân quân được Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hậu thuẫn đang bảo vệ một mỏ đất hiếm mới ở miền đông Myanmar. Sự phát triển này diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh đang thực hiện các biện pháp tăng cường kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và sử dụng chúng như một con bài đàm phán trong các tranh chấp thương mại với Washington và các bên khác.
Trung Quốc gần như độc quyền trong lĩnh vực chế biến đất hiếm nặng thành nam châm, những nam châm này cung cấp năng lượng cho các sản phẩm quan trọng như tua-bin gió, thiết bị y tế và xe điện. Tuy nhiên, Trung Quốc phụ thuộc lớn vào Myanmar để có được các kim loại đất hiếm và oxit của chúng cần cho sản xuất: số liệu hải quan của ĐCSTQ cho thấy, trong 4 tháng đầu năm nay, Myanmar, quốc gia bị tàn phá bởi chiến tranh, chiếm gần một nửa tổng lượng nhập khẩu kim loại đất hiếm và oxit của Trung Quốc.
Gần đây, một khu vực mỏ chính ở miền bắc Myanmar đã bị một nhóm vũ trang chiếm giữ, nhóm này đang giao tranh với chính quyền quân sự Myanmar được Bắc Kinh hậu thuẫn. Kể từ đó, các kênh tiếp cận các mỏ mới chứa các nguyên tố như dysprosium và terbium của Trung Quốc bị hạn chế. Theo 2 nguồn tin, hiện tại các thợ mỏ Trung Quốc đang khai thác các mỏ mới trên các sườn đồi ở bang Shan, miền đông Myanmar. Cả 2 nguồn tin này đều làm việc tại một trong những mỏ đó.
Các nguồn tin cho biết, ít nhất 100 người làm việc theo ca ngày và đêm, đào bới trên sườn đồi và sử dụng hóa chất để chiết xuất khoáng sản. Hai cư dân khác trong khu vực cho biết họ chứng kiến các xe tải chở vật liệu khoáng sản từ các mỏ nằm giữa hai thị trấn Mong Hsat và Mong Yun đến biên giới Trung Quốc, cách đó khoảng 200 km.
Reuters đã sử dụng hình ảnh từ các nhà cung cấp vệ tinh thương mại Planet Labs và Maxar Technologies để xác định một số địa điểm. Do việc lưu giữ hồ sơ thương mại ở Myanmar không đầy đủ và khó tiếp cận, Reuters không thể xác minh độc lập quyền sở hữu của các mỏ này.
Theo 4 nguồn tin, các mỏ này hoạt động dưới sự bảo vệ của Quân đội Liên hợp Wa, trong đó hai nguồn tin nhận diện được đồng phục của các thành viên nhóm vũ trang này. Quân đội Liên hợp Wa là một trong những tổ chức vũ trang lớn nhất ở bang Shan và cũng kiểm soát một trong những mỏ thiếc lớn nhất thế giới. Theo Wikipedia, Bang Wa là một tổ chức nhà nước không được công nhận tại Myanmar và khu vực do thể chế này kiểm soát nay được xếp chính thức vào Khu đặc biệt Wa 2 ở phía bắc bang Shan. Thủ đô hành chính của Bang Wa là Pangkham.
Theo Viện Hòa bình Hoa Kỳ, một tổ chức phi lợi nhuận giải quyết xung đột, Quân đội Liên hợp Wa có quan hệ thương mại và quân sự lâu dài với ĐCSTQ. Reuters là cơ quan đầu tiên đưa tin về vai trò của Quân đội Liên hợp Wa và chi tiết về tuyến xuất khẩu đất hiếm.
Bộ Ngoại giao ĐCSTQ, khi trả lời câu hỏi, cho biết các doanh nghiệp Trung Quốc hoạt động ở nước ngoài phải “tuân thủ luật pháp và quy định địa phương, đồng thời tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội”. Quân đội Liên hợp Wa và chính quyền quân sự Myanmar không phản hồi các yêu cầu bình luận.
Việc tiếp cận đất hiếm ngày càng quan trọng đối với Bắc Kinh. Kể từ khi Tổng thống Mỹ Trump tái khởi động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc năm nay, Bắc Kinh đã tăng cường hạn chế xuất khẩu kim loại đất hiếm và nam châm. Mặc dù gần đây ĐCSTQ dường như đã phê duyệt thêm xuất khẩu đất hiếm và ông Trump cũng ám chỉ có tiến triển trong việc giải quyết tranh chấp này, nhưng động thái này đã làm đảo lộn chuỗi cung ứng toàn cầu, vốn tập trung vào các nhà sản xuất ô tô, hàng không vũ trụ và công ty bán dẫn.
Theo Shanghai Metals Market, giá oxit terbium đã tăng hơn 27% trong sáu tháng qua. Giá oxit dysprosium biến động mạnh, tăng khoảng 1% trong cùng kỳ. Bản tin cho biết một trong các mỏ chỉ cách biên giới Thái Lan – Myanmar khoảng 30 km.
Hình ảnh vệ tinh thương mại cho thấy vào tháng 4/2023, một khu vực đồi rừng ở đây “lần đầu tiên xuất hiện một khoảng trống hình tròn nổi bật”. Đến tháng Hai năm nay, ngay sau khi một khu vực mỏ chính ở bang Kachin bị một nhóm dân quân khác chiếm giữ, hàng chục bể ngâm chiết xuất, thường được sử dụng để khai thác đất hiếm nặng, đã xuất hiện gần khu mỏ mới.
Một mỏ khác nằm cách mỏ đầu tiên 6km, ở phía bên kia của sông Kok, một nhánh của sông Mekong. Reuters cho biết hình ảnh vệ tinh từ tháng 5/2024 cũng cho thấy một khu vực rừng gần đó bị san bằng. Chưa đầy một năm sau, khu vực này đã xây dựng 20 bể ngâm chiết xuất.
Một công nhân giấu tên cho biết văn phòng của một trong hai mỏ có in logo công ty bằng tiếng Trung. Bản tin cho biết các mỏ ở bang Shan sử dụng các nhà điều hành Trung Quốc và vận chuyển khoáng sản sang Trung Quốc, tương tự như tình hình ở bang Kachin, nơi các sườn đồi bị bể ngâm chiết xuất làm cho tan hoang.
Bà Neha Mukherjee từ Benchmark Mineral Intelligence, có trụ sở tại London, cho biết các công ty khai thác Trung Quốc sản xuất oxit đất hiếm nặng ở Myanmar, nơi có chi phí thấp và quy định lỏng lẻo, với chi phí thấp hơn bảy lần so với các khu vực có mỏ tương tự. “Biên lợi nhuận rất lớn”.
Bản tin chỉ ra rằng Quân đội Liên hợp Wa quản lý một “vương quốc độc lập” hẻo lánh có diện tích tương đương Bỉ, và theo các công tố viên Mỹ, nhóm này từ lâu đã kiếm tiền từ buôn bán ma túy. Ông Ye Myo Hein, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Hòa bình Đông Nam Á, cho biết Quân đội Liên hợp Wa đã duy trì lệnh ngừng bắn lâu dài với chính quyền quân sự Myanmar, nhưng vẫn duy trì một lực lượng từ 30.000 đến 35.000 người, được trang bị vũ khí hiện đại chủ yếu từ Trung Quốc.
Xem thêm
Từ khóa Quan hệ Trung Quốc - Myanmar Myanmar đất hiếm
