Mỹ bắt giữ công dân Trung Quốc vì xuất khẩu trái phép chip AI cực mạnh về Trung Quốc

Thiện Chính
•
Thứ Tư, 06/08/2025

Hai công dân Trung Quốc đã bị bắt giữ tại miền nam California, Hoa Kỳ vì cáo buộc vận chuyển hơn 10 triệu đô la chip đồ họa AI ‘mạnh nhất trên thị trường’ về Trung Quốc, vi phạm các quy định kiểm soát xuất khẩu, các công tố viên liên bang cho biết.

Embed from Getty Images

Quốc kỳ Trung Quốc hiển thị trên điện thoại thông minh, với con chip NVIDIA xuất hiện ở phía sau. (Ảnh của Jonathan Raa/NurPhoto qua Getty Images)

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ ngày 5 tháng 8 đã công bố các cáo buộc đối với Geng Chuan, 28 tuổi, cư trú tại Pasadena, và Yang Shiwei, 28 tuổi, cư trú tại El Monte, theo Đạo luật Cải cách Kiểm soát Xuất khẩu – một trọng tội có thể bị phạt tới 20 năm tù giam. Geng đã tự nguyện ra đầu thú với cơ quan chức năng vào ngày 2 tháng 8, trong khi Yang bị bắt giữ trước đó cùng ngày.

Các luật sư của Geng và Yang không đưa ra bình luận gì.

Theo Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, trong khoảng thời gian từ tháng 10 năm 2022 đến tháng 7 năm 2025, Geng và Yang đã sử dụng công ty ALX Solutions Inc. đặt trụ sở tại El Monte để xuất khẩu các đơn vị xử lý đồ họa tiên tiến (GPU) được sử dụng trong các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) sang Singapore và Malaysia. Cả hai quốc gia này thường được sử dụng làm điểm trung chuyển nhằm che giấu Trung Quốc là điểm đến cuối cùng.

Các công tố viên cho biết ALX Solutions không nhận được thanh toán từ những người nhận hàng được cho là ở Đông Nam Á. Thay vào đó, công ty này đã được trả tiền bởi các công ty tại Hồng Kông và Trung Quốc, bao gồm một giao dịch trị giá 1 triệu USD từ một công ty có trụ sở tại Trung Quốc vào tháng 1 năm 2024.

Bộ Tư pháp không nêu rõ thương hiệu hoặc mẫu chip liên quan, nhưng mô tả đây là “những chip GPU mạnh nhất trên thị trường,” được thiết kế đặc biệt để sử dụng trong các hệ thống xe tự lái, chẩn đoán y khoa và các ứng dụng khác dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI). Những loại chip như vậy yêu cầu phải có giấy phép xuất khẩu đặc biệt từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ trước khi được phép vận chuyển hợp pháp sang Trung Quốc — một loại giấy phép mà ALX Solutions chưa từng xin cấp hay được cấp, theo lời các công tố viên.

Chính quyền cho biết họ tìm thấy bằng chứng cho thấy Geng và Yang bị cáo buộc đã cố gắng trốn tránh kiểm soát xuất khẩu.

“Tuần trước, cơ quan thực thi pháp luật đã khám xét văn phòng của ALX Solutions và thu giữ điện thoại của Geng và Yang, tiết lộ các cuộc liên lạc có tính buộc tội giữa các bị cáo, bao gồm cả các cuộc liên lạc về việc vận chuyển chip xuất khẩu bị kiểm soát sang Trung Quốc thông qua Malaysia nhằm né tránh luật xuất khẩu của Hoa Kỳ”, Bộ Tư pháp cho biết trong một thông cáo báo chí.

Geng, một thường trú nhân hợp pháp tại Hoa Kỳ, đã được tại ngoại sau khi nộp tiền bảo lãnh trị giá 250.000 USD. Yang, người bị cáo buộc đã lưu trú quá hạn visa, hiện vẫn bị giam giữ và sẽ có phiên điều trần về việc tạm giam vào ngày 12 tháng 8.

Cả hai bị cáo dự kiến sẽ ra hầu tòa vào ngày 11 tháng 9.

Vào tháng 10 năm 2022, chính quyền Biden đã áp đặt một loạt hạn chế xuất khẩu đối với chất bán dẫn tiên tiến và thiết bị sản xuất, nhằm làm chậm lại sự phát triển AI của quân đội Trung Quốc và duy trì vị thế dẫn đầu của Hoa Kỳ trong lĩnh vực then chốt này. Đáp lại, Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã phát động một chiến dịch quy mô lớn nhằm vừa đẩy nhanh đổi mới chip trong nước vừa tìm cách né tránh các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.

Năm 2023, tập đoàn viễn thông khổng lồ Huawei của Trung Quốc đã cho ra mắt điện thoại thông minh Mate 60 Pro, được trang bị chip nội địa 7 nanomet — một cột mốc được Bắc Kinh ca ngợi như biểu tượng của sự thách thức. Việc phát hành chiếc điện thoại này đã khiến chính quyền Biden phải cân nhắc lại về khả năng các biện pháp trừng phạt của mình đã bị vô hiệu hóa.

Embed from Getty Images

Tổng thống Donald Trump giơ cao một sắc lệnh hành pháp đã ký trong hội nghị thượng đỉnh “Chiến thắng trong cuộc đua AI” (Winning the AI Race) do All‑In Podcast và Hill & Valley Forum tổ chức tại Khán phòng Andrew W. Mellon vào ngày 23 tháng 7 năm 2025 tại Washington, DC. Tại sự kiện này, ông Trump đã ký các sắc lệnh hành pháp liên quan đến Kế hoạch Hành động về Trí tuệ Nhân tạo (Artificial Intelligence Action Plan) của mình. (Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)

Chính quyền Trump, trong khi vẫn duy trì các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến nhất sang Trung Quốc, đã ủng hộ chiến lược cho phép bán các loại chip cấp thấp hơn của Mỹ, với hy vọng tạo ra một hệ sinh thái trong đó các công ty Trung Quốc tiếp tục phụ thuộc vào phần cứng của Mỹ, mà không tìm kiếm các giải pháp thay thế được sản xuất trong nước.