Nhóm chiến binh Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham (HTS) hoạt động tại Syria, hợp lực cùng các phe phái đồng minh, đã bất ngờ phát động một chiến dịch tấn công quy mô lớn từ tỉnh Idlib do nhóm chiến binh kiểm soát nhằm vào lực lượng quân đội chính phủ Syria kể từ hôm thứ Tư (27/11) đến nay.

chien binh hoi giao Syria HTS
Hình ảnh về nững chiến binh thánh chiến Syria trên đường phố thành phố Aleppo, miền bắc Syria vào ngày 30 tháng 11 năm 2024. (Ảnh: BAKR AL KASSEM / AFP qua Getty Images)

Tuyên bố của nhóm chiến binh HTS

Kể hôm thứ Tư (27/11), nhóm chiến binh Hồi giáo HTS cho biết họ đã chiếm được 56 ngôi làng ở vùng nông thôn phía tây tỉnh Aleppo. 

Ngay hôm thứ Sáu (29/11), nhóm HTS tuyên bố trước truyền thông quốc tế rằng họ đã tiến quân vào các khu vực thuộc thành phố Aleppo, thành phố lớn thứ hai của Syria. 

Lực lượng của chúng tôi đã bắt đầu tiến vào thành phố Aleppo”, nhóm chiến binh HTS tuyên bố. 

Nhóm HTS tuyên bố rằng đã kiểm soát 400 km² tại các tỉnh Aleppo và Idlib. Các báo cáo cũng tiết lộ rằng nhóm chiến binh Hồi giáo này đã thu giữ nhiều khí tài quân sự, chẳng hạn như các vũ khí hạng nặng và thiết bị quân sự từ lực lượng quân đội Syria.

Phản ứng của chính phủ Syria và Nga

Bộ Quốc phòng Syria khẳng định rằng lực lượng quân đội của họ đã phát động một chiến dịch phản công khiến nhóm HTS tổn thất nặng nề, với hàng trăm chiến binh HTS thiệt mạng hoặc bị thương trong các cuộc giao tranh. 

Bộ Quốc phòng Syria cho hay: “Lực lượng quân đội của chúng tôi đã gây tổn thất nặng nề cho các tổ chức tấn công”, khiến hàng trăm người chết và bị thương. Đồng thời, Bộ Quốc phòng Syria cũng nhận xét rằng, hàng ngũ của những chiến binh Hồi giáo bao gồm “số lượng lớn các chiến binh khủng bố người nước ngoài“.

Chính phủ Syria cam kết đẩy lùi nhóm chiến binh HTS nhằm giành lại những khu vực đã mất.

Các lực lượng quân đội của chúng tôi đã thành công giành lại quyền kiểm soát một số vị trí bị chọc thủng trong những giờ vừa qua và sẽ tiếp tục các chiến dịch tấn công cho đến khi [những kẻ khủng bố] bị đẩy lùi hoàn toàn“, Bộ Quốc phòng Syria cam kết.

Theo nguồn tin từ kênh truyền hình Al Mayadeen có trụ sở tại Beirut vào hôm thứ Sáu (29/11), nhóm HTS đã bị đẩy lùi khỏi khoảng 20 ngôi làng, trong khi không quân Syria tiến hành không kích vào một căn cứ chỉ huy của quân nổi dậy tại thị trấn Mare’ ở miền bắc Aleppo.

Ông Dmitry Peskov, phát ngôn viên Điện Kremlin, cho biết Nga mạnh mẽ lên án các chiến dịch tấn công mới của nhóm HTS là hành động xâm phạm chủ quyền của Syria và bày tỏ hy vọng chính quyền Syria sớm giải quyết cuộc khủng hoảng.

Ông Peskov cho hay đây là “một chiến dịch tấn công vào chủ quyền của Syria trong khu vực”, và rằng “chúng tôi [Nga] mong muốn chính quyền Syria sớm khôi phục trật tự tại đây”.

Lực lượng quân đội Nga và Syria đã hợp tác chặt chẽ thực hiện nhiều đợt không kích nhằm vào căn cứ địa của nhóm chiến binh tại thành phố Aleppo và Idlib.

Hãng thông tấn RIA Novosti của Nga đã chia sẻ trên Telegram một đoạn video ghi lại một số đợt không kích, với sự hỗ trợ từ các nguồn tin quân sự Syria.

Đại tá Nga Oleg Ignatiuk tuyên bố vào hôm thứ Năm (28/11) rằng hơn 400 chiến binh HTS bị tiêu diệt trong các đợt không kích này trên khắp các tỉnh Aleppo và Idlib. Tuy nhiên, Tổ chức Quan sát Nhân quyền Syria (SOHR) lại nói rằng, 255 người, phần lớn là các chiến binh, đã thiệt mạng trong các cuộc giao tranh dữ dội.

Chiến dịch tấn công lần này được xem là một cuộc giao tranh đẫm máu nhất giữa quân nổi dậy và lực lượng chính phủ trong nhiều năm trở lại đây.

Nhóm chiến binh Hồi giáo HTS là ai?

Nhóm chiến binh Hồi giáo Hayat Tahrir al-Sham, trước đây được biết đến với tên gọi Jabhat al-Nusra, từng là một trong những lực lượng chính chống lại chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad trong cuộc nội chiến Syria vào năm 2011.

Tờ Reuters cho hay, vào năm 2015, Nga đã can thiệp vào cuộc giao tranh, hỗ trợ chính quyền Assad giành lại phần lớn lãnh thổ từ tay Jabhat al-Nusra, Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS, tên cũ là ISIS) và hàng chục nhóm vũ trang do Hoa Kỳ hỗ trợ mà Washington gọi là “quân nổi dậy ôn hòa“.

Leo thang xung đột giữa chính phủ và nhóm HTS đã giảm đi đáng kể kể từ sau lệnh ngừng bắn vào năm 2020 do Thổ Nhĩ Kỳ và Nga làm trung gian nhằm ngăn chặn chính quyền Assad tái chiếm thành phố Idlib. 

Kể từ năm 2015, Moskva vẫn tiếp tục duy trì sự hiện diện quân sự tại Syria, đặc biệt là tại các căn cứ Hmeimim và Tartus và đang tích cực hỗ trợ chính quyền Damascus.

Hoa Kỳ cũng duy trì một căn cứ quân sự tại miền đông bắc Syria và đã hỗ trợ các phe phái khác hiện đang giữ quyền kiểm soát trên thực tế một khu vực ở miền đông bắc Syria. 

Mặc dù hậu thuẫn các phe phái khác nhau tại Syria, cả Nga cùng Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU), Anh, cùng Thổ Nhĩ Kỳ và nhiều quốc gia khác đều công nhận nhóm chiến binh Hồi giáo HTS là một tổ chức khủng bố.

Ông Abu Mohammad al-Jolani, lãnh đạo nhóm HTS, một cựu chỉ huy của Al Qaeda, đã thẳng thừng bác bỏ những cáo buộc cho rằng nhóm chiến binh Hồi giáo của ông là một mối đe dọa đối với những lợi ích của phương Tây tại khu vực Trung Đông. 

Ông al-Jolani tuyên bố nhóm chiến binh của ông “không đại diện cho một mối đe dọa” đối với lợi ích của phương Tây.

Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2021, ông James Jeffrey — cựu Đặc phái viên của Hoa Kỳ về Syria — nhận định nhóm HTS như “một tài sản” chiến lược của Washington tại khu vực Trung Đông. 

Các cuộc giao tranh trong những ngày gần đây cho thấy nguy cơ bùng phát trở lại những chiến dịch tấn công giữa chính quyền Assad và phe đối lập trong bối cảnh Nga, một đồng minh thân cận của Tổng thống Assad, cũng đang phải đối mặt với cuộc chiến tranh Nga-Ukraine ở phía đông châu Âu. 

Vấn đề nhân đạo

Thông tấn xã Ả Rập Syria (SANA) do nhà nước điều hành, báo cáo rằng bốn dân thường đã thiệt mạng do một cuộc pháo kích khủng bố nhằm vào khuôn viên một trường đại học ở thành phố Aleppo.

Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia có đường biên giới giáp với tỉnh Idlib, đã mạnh mẽ phản đối các chiến dịch phản công quân sự tại khu vực này của Syria. Thổ Nhĩ Kỳ bày tỏ lo ngại rằng động thái này chắc chắn sẽ gây ra một làn sóng di dân mới với quy mô lớn vượt biên qua Thổ Nhĩ Kỳ, hướng đến một khu vực cũng vừa mới bị tàn phá bởi trận động đất vào tháng 2 năm 2023. 

Thành phố Idlib, nơi chiến dịch tấn công khởi đầu, vẫn là thành trì lớn cuối cùng của phe đối lập, hiện là nơi cư ngụ của hơn bốn triệu người mất nhà cửa trong cuộc giao tranh — phần lớn sinh sống trong hoàn cảnh thiếu thốn và nghèo đói. 

Thiên Vân (T/h)