Phân tích kế hoạch đưa 600.000 sinh viên TQ vào Mỹ của Tổng thống Trump

Gần đây, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã gây chú ý khi công bố kế hoạch cho phép tới 600.000 sinh viên Trung Quốc du học tại Mỹ – một quyết định được mô tả là “gây chấn động”, lập tức thổi bùng tranh luận toàn cầu về lợi ích kinh tế, rủi ro an ninh quốc gia và chiến lược đối đầu Trung – Mỹ.

Cơ hội kinh tế hay “mở cửa xả lũ”?

Vào ngày 25/8, trong cuộc gặp với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung, ông Trump đã công khai tuyên bố kế hoạch “600.000 sinh viên Trung Quốc” như một phần trong nỗ lực thúc đẩy trao đổi giáo dục và tăng cường ảnh hưởng mềm của Hoa Kỳ. Một ngày sau, tại cuộc họp nội các, ông nhấn mạnh rằng các trường đại học Mỹ “phụ thuộc vào sinh viên quốc tế” và coi việc tiếp nhận sinh viên Trung Quốc là “vinh dự” – một tuyên bố gây ngạc nhiên vì con số được nêu ra vượt xa mức hiện tại (khoảng 270.000 sinh viên Trung Quốc đang học tại Mỹ) và vượt cả mức đỉnh điểm trước đại dịch là 370.000.

Nhiều người coi đây là một bước đi chiến lược trong “nghệ thuật đàm phán” của Trump – dùng giáo dục làm đòn bẩy thương mại trong đàm phán với Trung Quốc.

Làn sóng phản đối trong nội bộ Hoa Kỳ

Tuy nhiên, quyết định này đã vấp phải phản ứng gay gắt từ giới bảo thủ và các nghị sĩ Cộng hòa. Nhà bình luận Laura Ingram đặt câu hỏi: “Làm sao ông có thể nói ‘Nước Mỹ trên hết’ khi ông muốn 600.000 sinh viên Trung Quốc học ở đây?”. Bà cho rằng, các trường như Harvard, Stanford đang dành quá nhiều chỗ cho sinh viên nước ngoài, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội của sinh viên Mỹ.

Nghị sĩ bang Georgia, Marjorie Taylor Greene, chỉ trích dữ dội, cho rằng các trường đại học nếu phụ thuộc vào sinh viên Trung Quốc để tồn tại thì “nên sụp đổ”, vì “nhiều trường bị ĐCSTQ hậu thuẫn”.

Báo cáo từ Quốc hội Anh công bố ngày 30/7 cũng làm dấy lên lo ngại sâu sắc, cho thấy Trung Qcuộc tranh luận về chính sách giáo dục này đã trở thành một trọng tâm mới trong cuộc đối đầu chiến lược giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.uốc sử dụng du học sinh như công cụ giám sát, đe dọa và mở rộng ảnh hưởng xuyên quốc gia – một dấu hiệu khiến nhiều nước phương Tây thận trọng.

“600.000 không đáng sợ nếu biết cách sàng lọc”

Nhà bình luận Tạ Điền cho rằng con số 600.000 đã bị hiểu lầm. Đây là tổng số sinh viên đang theo học, không phải số tuyển sinh mỗi năm. Với 3.000–4.000 trường đại học và cao đẳng tại Mỹ, trung bình mỗi trường có 200 sinh viên Trung Quốc – con số hoàn toàn khả thi. Ông lấy ví dụ các trường như NYU, Columbia, hay Purdue, mỗi trường hiện đã có 500–1000 sinh viên Trung Quốc.

Ông Tạ Điền nhìn nhận rằng sinh viên Trung Quốc trong quá khứ – nhất là những năm 1980–1990 – chủ yếu là nghiên cứu sinh được học bổng, đóng góp trí tuệ lớn cho khoa học Mỹ. Ngày nay, nhiều sinh viên là du học tự túc từ cấp trung học, giúp các trường đại học có nguồn thu lớn từ học phí trong bối cảnh dân số Mỹ đang già hóa, tỷ lệ sinh giảm và tuyển sinh nội địa sụt giảm.

Ông nhấn mạnh, nếu quản lý tốt, đây là cơ hội kinh tế lớn. Nhưng ông cũng không phủ nhận nguy cơ đánh cắp công nghệ và tình báo, vốn đã xảy ra trong vài thập kỷ qua.

Cơ chế kiểm soát của chính quyền Trump

Ông Tạ Điền tin rằng nếu thực hiện kế hoạch, chính quyền Trump sẽ không nới lỏng kiểm soát, mà thậm chí sẽ thắt chặt theo ba hướng:

1. Cấm sinh viên từ các học viện quân sự Trung Quốc, như nhóm “Bảy trường đại học quốc phòng”;

2. Hạn chế các chuyên ngành nhạy cảm: trí tuệ nhân tạo, khoa học máy tính, công nghệ hạt nhân, vật liệu mới, hàng không…; trong khi vẫn mở cho các ngành ít nhạy cảm như kinh doanh hoặc nhân văn;

3. Thẩm tra lý lịch nghiêm ngặt bằng công nghệ AI, kiểm tra tài khoản mạng xã hội, truy dấu hệ tư tưởng, và loại bỏ những người có liên hệ với ĐCSTQ.

Tạ Điền cũng cho rằng, trên thực tế, Trung Quốc có thể không đủ khả năng gửi 600.000 sinh viên ra nước ngoài, do các yếu tố như:

• Tỷ lệ sinh giảm mạnh, tuyển sinh đại học trong nước thiếu hụt;

• Suy thoái kinh tế và vỡ bong bóng bất động sản khiến tầng lớp trung lưu khó tiếp cận chi phí du học;

• Các trung tâm thương mại và tòa nhà văn phòng ở Bắc Kinh, Thượng Hải trống rỗng, phản ánh nền kinh tế trì trệ.

“Ông Trump đang chơi một ván cờ thế kỷ”

Bình luận gia Giang Phong phân tích chiến lược này dưới góc độ địa chính trị. Ông ví chính sách của ông Trump như “mở cửa xả lũ”, đồng thời là một canh bạc chiến lược. Ông Giang cho rằng ông Trump dùng giáo dục không chỉ để thu hút kinh tế, mà còn là phương tiện thẩm thấu tư tưởng, trao đổi thông tin, và củng cố vị thế trong đàm phán thương mại.

Ông Giang lưu ý rằng sinh viên quốc tế đóng góp 43,8 tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế Mỹ, hỗ trợ 370.000 việc làm. Thiếu sinh viên quốc tế, khoảng 15% các trường đại học Mỹ có nguy cơ đóng cửa. Với 600.000 sinh viên Trung Quốc, đây là nguồn thu tài chính khổng lồ đối với các đại học và địa phương.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng ĐCSTQ đã từ lâu biến trường đại học phương Tây thành mặt trận xâm nhập tư tưởng. Báo cáo của Quốc hội Anh nêu rõ:

• Giám sát sinh viên Trung Quốc ở nước ngoài;

• Đe dọa thân nhân tại Trung Quốc;

• Mở các “đồn cảnh sát bí mật” ở phương Tây;

• Lôi kéo các học giả, sinh viên làm tai mắt cho ĐCSTQ.

Ông Giang chia sẻ một ví dụ rùng mình: một giáo sư Anh nghiên cứu về chính sách Trung Quốc bị học giả Trung Quốc đe dọa trực tiếp: “Chúng tôi đang theo dõi ông”.

Tranh cãi nội bộ trong chính quyền Trump

Bên trong nội bộ phe Cộng hòa, kế hoạch này cũng tạo ra chia rẽ sâu sắc. Ngoại trưởng Marco Rubio từng thu hồi 4.000 thị thực sinh viên Trung Quốc có liên quan đến quân đội hoặc ĐCSTQ, nhưng lại bị chỉ trích từ các đồng minh “diều hâu” là “mời sói vào nhà” nếu ông Trump mở cửa trở lại.

Một số nhà phê bình như Winters cảnh báo rằng các sinh viên này “không phải sinh viên, mà là gián điệp”, được cài cắm có hệ thống. Các sinh viên có thể bị ĐCSTQ ràng buộc tài chính hoặc đe dọa, buộc phải báo cáo về hoạt động của các nhóm chống đối hay thậm chí của chính giảng viên. Mối quan hệ tài chính giữa các trường và sinh viên Trung Quốc khiến nhiều trường im lặng hoặc tiếp tay.

Thảo luận toàn cầu và xu hướng tương lai

Tuy 2 nhà bình luận có những điểm nhấn khác nhau, cả hai đều kêu gọi sự cân bằng giữa kinh tế và an ninh. Ông Tạ Điền lạc quan về cơ chế sàng lọc, trong khi ông Giang Phong lo ngại về khả năng xâm nhập chiến lược kéo dài hàng thế kỷ. Các chuyên gia khuyến nghị tăng cường sàng lọc thị thực, giám sát AI và hạn chế chuyên môn. Truyền thông nhà nước Trung Quốc ca ngợi đây là một “tín hiệu thân thiện”, khiến phụ huynh của sinh viên quốc tế có những cảm xúc lẫn lộn. Với việc Quốc hội Hoa Kỳ đang lên kế hoạch cho các phiên điều trần, các đồng minh như Anh đang kêu gọi thận trọng. Đội ngũ của ông Trump đã đáp trả bằng cách tuyên bố sẽ “chào đón những sinh viên xuất sắc và loại bỏ các mối đe dọa”.

Tranh cãi này cho thấy chiến trường an ninh quốc gia thế kỷ 21 đã lan rộng đến các trường đại học. Mối đe dọa thực sự không nằm ở tàu chiến hay tên lửa, mà nằm ở sự sụp đổ của hệ thống miễn dịch tư tưởng. Nếu các chính sách mất kiểm soát, phương Tây có thể phải trả giá đắt; nhưng nếu được quản lý đúng cách, nguy cơ này có thể được ngăn chặn. Những gì sắp tới có thể là một phép thử đối với “nghệ thuật đàm phán” và sự nhạy bén về an ninh quốc gia của ông Trump.

Xem thêm

TT. Trump dự định cấp 600.000 thị thực cho du học sinh Trung Quốc

Theo Fox News, gần đây Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố ông dự định cho phép cấp tới 600.000 thị thực cho du học sinh Trung Quốc.