Thẩm phán tạm thời chặn sắc lệnh đóng băng tài trợ liên bang của Tổng thống Trump

Thiên Vân
•
Thứ Bảy, 01/02/2025

Theo yêu cầu của các tổng chưởng lý tiểu bang thuộc Đảng Dân chủ, một thẩm phán liên bang vào hôm thứ Sáu (31/1) đã tạm thời ngăn chặn chính quyền của Tổng thống Donald Trump thực thi lệnh đóng băng các khoản trợ cấp, cho vay và hỗ trợ tài chính liên bang. Các vị tổng chưởng lý Đảng Dân chủ lập luận rằng chính sách của Tổng thống Trump thuộc Đảng Cộng hòa có thể làm gián đoạn các dịch vụ thiết yếu do chính phủ tài trợ.

GettyImages 2194990747 — Tổng thống Donald Trump ký các sắc lệnh hành pháp tại Phòng Bầu dục ở Nhà Trắng vào ngày 20 tháng 1 năm 2025 tại Washington, DC. (Ảnh: Anna Moneymaker/Getty Images)

Phán quyết của Thẩm phán Tòa án Quận Hoa Kỳ John McConnell tại Providence, Rhode Island, được ban hành theo yêu cầu của các tổng chưởng lý từ 22 tiểu bang cùng với Quận Columbia (D.C). Điều đáng chú ý phán quyết này được đưa ra ngay cả khi Nhà Trắng tuyên bố đã rút lại bản thông báo nội bộ được Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) công bố hôm thứ Hai (27/1), trong đó nêu chi tiết về chính sách này.

Thẩm phán McConnell nhận định rằng tồn tại bằng chứng cho thấy chính sách này vẫn còn hiệu lực, bất chấp việc Văn phòng OMB đã thu hồi văn kiện chỉ đạo trước đó. Ông McConnel mô tả chỉ thị này là một mệnh lệnh “mơ hồ, bao trùm trên diện rộng”, và cho rằng việc thu hồi có thể chỉ là một hành động mang tính hình thức nhằm cản trở vụ kiện.

Tổng chưởng lý New York, bà Letitia James, chính trị gia dẫn đầu vụ kiện, hoan nghênh phán quyết của tòa án, đồng thời tuyên bố rằng phán quyết sẽ “ngăn chặn sự gián đoạn hỗn loạn của Nhà Trắng đối với ngân sách liên bang”.

Thẩm phán McConnell đã ban hành lệnh tạm thời cấm chính quyền thực hiện lệnh đình chỉ tài trợ cho các tiểu bang, đồng thời ngăn cấm chính quyền Trump tái ban hành chỉ thị của văn phòng OMB dưới bất kỳ danh xưng nào khác.

Lệnh cấm này sẽ có hiệu lực cho đến khi Thẩm phán McConnell đưa ra phán quyết tiếp theo. Trước đó, một thẩm phán tại Washington, D.C. cũng đã ra lệnh tạm thời đình chỉ chính sách này trong một vụ kiện riêng biệt do nhiều tổ chức phi lợi nhuận khởi xướng. Một phiên điều trần về vụ kiện tại Washington dự kiến sẽ diễn ra vào thứ Hai tới (3/2).

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ chính sách của Tổng thống Trump trước tòa, từ chối đưa ra bất kỳ bình luận nào về phán quyết.

Thẩm phán McConnell, chính trị gia được cựu Tổng thống Dân chủ Barack Obama bổ nhiệm, nhấn mạnh rằng Quốc hội chưa bao giờ trao cho tổng thống “quyền lực vô hạn để đình chỉ một cách bao quát và vô thời hạn toàn bộ các khoản ngân sách mà cơ quan lập pháp đã chỉ định rõ ràng cho các đối tượng và mục đích cụ thể”.

Ông McConnel cũng cảnh báo rằng việc tạm dừng đột ngột đối với các khoản ngân sách liên bang lên đến hàng nghìn tỷ USD sẽ gây ra hiệu ứng dây chuyền, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cung cấp và quản lý các dịch vụ thiết yếu cho người dân của các tiểu bang.

Trước đó, Tổng thống Trump đã ban hành một loạt sắc lệnh hành pháp nhằm chấm dứt viện trợ nước ngoài, đóng băng việc tuyển dụng nhân sự liên bang, giải thể các chương trình đa dạng văn hóa tại hàng chục cơ quan liên bang, và tái phân loại nhân viên chính phủ để dễ dàng sa thải các công chức hơn, đồng thời đưa ra các ưu đãi tài chính nhằm khuyến khích hàng triệu viên chức liên bang tự nguyện từ chức nhằm thu nhỏ bộ máy hành chính.

Các tổng chưởng lý thuộc Đảng Dân chủ lập luận rằng bản thông tin nội bộ do quyền Giám đốc OMB, ông Matthew Vaeth, ban hành đã đặt hơn 1 nghìn tỷ USD ngân sách liên bang dành cho các tiểu bang vào tình trạng nguy hiểm. Số tiền này vốn được phân bổ để tài trợ cho các chương trình y tế, giáo dục, giao thông và nhiều dịch vụ công ích khác.

Bản thông tin đó yêu cầu tạm dừng giải ngân các khoản tiền này trong khi chính quyền Trump xem xét lại các khoản trợ cấp và cho vay, nhằm bảo đảm chúng phù hợp với các ưu tiên của tổng thống, bao gồm các sắc lệnh hành pháp loại bỏ chương trình đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI).

Các tiểu bang lập luận rằng chính sách của Nhà Trắng đã không tính đến những hậu quả mà nó gây ra đối với những người thụ hưởng khoản ngân sách này, đồng thời vi phạm Hiến pháp Hoa Kỳ bằng cách chiếm đoạt quyền lực của Quốc hội trong việc quyết định cách thức phân bổ ngân sách liên bang.

Đạo luật Kiểm soát Giữ lại Ngân sách năm 1974 (Impoundment Control Act) đã thiết lập các quy trình pháp lý nhằm hạn chế tổng thống không được tự ý đình chỉ việc chi tiêu các khoản ngân sách do Quốc hội phê duyệt.

Giữa lúc vụ kiện đang diễn ra, Nhà Trắng đã cố gắng làm rõ chính sách tạm dừng này, tuyên bố rằng nó sẽ không ảnh hưởng đến các khoản chi trả An sinh Xã hội hoặc Medicare, cũng như các khoản hỗ trợ trực tiếp cho cá nhân. Theo đó, chính sách chỉ áp dụng đối với các chương trình nằm trong phạm vi các sắc lệnh hành pháp của ông Trump.

Văn phòng OMB sau đó đã chính thức thu hồi bản thông báo vào thứ Tư (29/1), ngay trước phiên điều trần tại tòa án do Thẩm phán McConnell chủ trì. Tuy nhiên, các tổng chưởng lý tiểu bang khẳng định rằng chính quyền chỉ đơn thuần rút lại “một tờ giấy”, chứ không phải chính sách thực tế.

Họ dẫn chứng một bài đăng trên mạng xã hội X của Thư ký Báo chí Nhà Trắng, bà Karoline Leavitt, ngay trước phiên điều trần. Trong bài viết, bà Leavitt tuyên bố rằng: “Đây KHÔNG phải là việc rút lại lệnh đóng băng ngân sách liên bang”.