Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Năm (20/3) đã ký một sắc lệnh hành pháp để thu hẹp quy mô Bộ Giáo dục. Hành động này của tổng thống có thể sẽ thúc đẩy các vụ kiện và khả năng cũng cần sự chấp thuận của Quốc hội.

Bo Giao duc Hoa Ky
Trụ sở Bộ Giáo dục Hoa Kỳ tại Washington D.C. (Ảnh: Shutterstock)

Ông Trump trong suốt chiến dịch tranh cử đã thường xuyên thảo luận về các kế hoạch xóa bỏ Bộ Giáo dục liên bang và vào tháng 9 năm 2024, ông cho biết muốn cắt giảm ảnh hưởng của chính phủ đối với giáo dục để “ngăn chặn việc lạm dụng tiền thuế của quý vị vào việc nhồi sọ thanh thiếu niên Hoa Kỳ“.

Mọi người đều biết điều đó là đúng và chúng ta phải giáo dục con em mình. Chúng ta đang không làm tốt trong lĩnh vực giáo dục ở đất nước này và chúng ta đã không làm tốt trong một thời gian dài“, ông Trump nói hôm thứ Năm (20/3).

Trang thông tin do Nhà Trắng công bố về sắc lệnh hành pháp nêu trên cho biết lệnh này nhằm mục đích “giao giáo dục cho các gia đình thay vì các cơ quan hành chính” và chỉ thị cho Bộ trưởng Giáo dục Linda McMahon “thực hiện mọi bước cần thiết để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đóng cửa Bộ Giáo dục và trả lại thẩm quyền giáo dục cho các Tiểu bang, đồng thời tiếp tục đảm bảo việc cung cấp hiệu quả và không bị gián đoạn các dịch vụ, chương trình và phúc lợi mà người dân Mỹ tin tưởng“.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã nói với các phóng viên vào đầu ngày thứ Năm (20/3) rằng sắc lệnh hành pháp sẽ không đóng cửa hoàn toàn Bộ Giáo dục nhưng sẽ “giảm thiểu đáng kể” quy mô của cơ quan liên bang này.

Bà Leavitt cũng cho biết quy mô còn lại của Bộ Giáo dục vẫn sẽ giám sát các khoản trợ cấp Pell (Pell Grants) và các khoản vay sinh viên cung cấp hỗ trợ tài chính cho sinh viên đại học.

  • Pell Grants là một chương trình hỗ trợ tài chính của chính phủ Hoa Kỳ dành cho sinh viên đại học có nhu cầu tài chính. Đây là loại trợ cấp không cần hoàn trả (grants), được thiết kế để giúp những sinh viên có thu nhập thấp hoặc trung bình chi trả học phí và các chi phí liên quan đến giáo dục đại học, như sách vở và sinh hoạt phí. Chương trình này được đặt theo tên của Thượng nghị sĩ Claiborne Pell, người đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giáo dục đại học dễ tiếp cận hơn.

[Bộ Giáo dục] sẽ không bị đóng cửa. Các khoản trợ cấp Pell và các khoản vay sinh viên vẫn sẽ được điều hành bởi bộ này ở Washington, D.C., nhưng trách nhiệm to lớn trong việc giáo dục học sinh của quốc gia chúng ta sẽ trở lại với các tiểu bang“, bà Leavitt cho biết.

Tổng thống Trump nói vào thứ Năm (20/3) rằng các chương trình này và các chương trình khác cung cấp nguồn lực cho trẻ em có nhu cầu đặc biệt sẽ vẫn được duy trì nhưng sẽ thuộc về các cơ quan khác.

Chúng sẽ được duy trì toàn bộ và phân bổ lại cho nhiều cơ quan và bộ phận khác nhau để chăm sóc chúng rất tốt“, ông Trump cho biết.

Một cuộc thăm dò của Gallup công bố vào tháng Hai năm nay cho thấy sự hài lòng của người Mỹ với giáo dục đã giảm đáng kể trong thập kỷ qua. Cuộc thăm dò này cho thấy chỉ có 24% người Mỹ hài lòng với chất lượng giáo dục tại Hoa Kỳ tính đến tháng 1 năm 2025, so với tỷ lệ hài lòng 37% vào tháng 1 năm 2017.

Ông Trump cho biết những nỗ lực mới nhằm đảo ngược Bộ Giáo dục liên bang sẽ mở đường cho các tiểu bang như Texas cung cấp giáo dục ngang bằng với các quốc gia như Na Uy, Đan Mạch và Thụy Điển.

Bộ Giáo dục Hoa Kỳ, được thành lập vào năm 1979, tìm cách cải thiện sự phối hợp của các chương trình giáo dục liên bang và hỗ trợ các hệ thống trường học của tiểu bang và địa phương, theo trang web của bộ. Bộ này cũng giám sát các khoản vay cho sinh viên, chương trình hỗ trợ tài chính và chính sách không phân biệt đối xử.

Nhánh hành pháp do tổng thống đứng đầu cần Quốc hội ký vào việc xóa bỏ các cơ quan liên bang như Bộ Giáo dục, theo Điều II của Hiến pháp Hoa Kỳ. Ngoài ra, động thái này cũng sẽ cần 60 phiếu để được thông qua tại Thượng viện.

Dân biểu Thomas Massie (Đảng Cộng hoà, Kentucky) viết trên X vào thứ Tư (19/3) đề xuất rằng Thượng viện có thể sử dụng quy trình đối chiếu ngân sách để thông qua biện pháp xoá bỏ Bộ Giáo dục và khi đó chỉ cần 51 phiếu ủng hộ, trong khi Đảng Cộng hoà đang có 53 ghế tại Thượng viện.

Dân biểu Massie là nghị sĩ tiên phong trong các nỗ lực lập pháp nhằm giải thể Bộ Giáo dục và đã đưa ra Hạ viện một dự luật vào ngày 31 tháng 1 để xóa bỏ Bộ Giáo dục vào tháng 12 năm 2026.

Cũng có một số sự ủng hộ tại Thượng viện đối với luật như vậy.

Tôi đồng ý với Tổng thống Trump rằng Bộ Giáo dục đã thất bại trong nhiệm vụ của mình. Vì bộ này chỉ có thể bị đóng cửa khi có sự chấp thuận của quốc hội, nên tôi sẽ ủng hộ các mục tiêu của tổng thống bằng cách đệ trình luật để hoàn thành việc này càng sớm càng tốt”, Thượng nghị sĩ Cộng hoà Bill Cassidy cho biết trong một tuyên bố với Fox News.

Bộ trưởng Giáo dục McMahon cũng đưa ra lời đảm bảo rằng việc cải tổ cơ quan này sẽ không có nghĩa là “cắt nguồn tài trợ cho những người phụ thuộc vào chúng” và nhấn mạnh rằng cơ quan này sẽ hợp tác với Quốc hội để hợp lý hóa hoạt động.

Chúng tôi sẽ tuân thủ luật pháp và xóa bỏ bộ máy quan liêu một cách có trách nhiệm bằng cách làm việc thông qua Quốc hội để đảm bảo quá trình chuyển đổi hợp pháp và có trật tự“, bà McMahon cho biết trong một tuyên bố vào thứ Năm (20/3).

Ngay cả khi chưa đóng cửa hoàn toàn Bộ Giáo dục, chính quyền Trump cũng đã có động thái cắt giảm đáng kể lực lượng lao động tại cơ quan này. Vào ngày 11 tháng 3, Bộ Giáo dục đã công bố kế hoạch cắt giảm một nửa trong tổng số nhân viên hơn 4.000 người.

Vào tối thứ Tư (19/3), phản hồi các tin tức về ý định ký sắc lệnh của Tổng thống Trump trong thứ Năm (20/3), Chủ tịch Liên đoàn Giáo viên Hoa Kỳ Randi Weingarten tuyên bố rằng công đoàn sẽ phản đối lệnh này.

Gặp lại quý vị tại tòa án“, bà Weingarten nói.

Lãnh đạo Thiểu số Thượng Chuck Schumer (Đảng Dân chủ, New York) đã thúc giục tòa án can thiệp và ngăn chặn Tổng thống Trump nỗ lực giải thể Bộ Giáo dục. Ông Schumer gọi động thái này là “một trong những bước đi tàn phá và hủy diệt nhất” mà ông Trump từng thực hiện cho đến nay.

Tòa án phải hành động để duy trì pháp quyền và ngăn chặn việc nắm giữ quyền lực độc đoán của Donald Trump“, ông Schumer cho biết trong một tuyên bố vào thứ Năm (20/3).

Các hành động pháp lý phản đối các động thái được đề xuất của ông Trump đã được tiến hành. Một nhóm tổng chưởng lý từ 21 tiểu bang đã đệ đơn khiếu nại lên Tòa án Quận Hoa Kỳ tại Quận Massachusetts vào ngày 13 tháng 3 sau khi Bộ Giáo dục sa thải nhân viên.

Các nguyên đơn trong vụ kiện nêu trên cho biết các nỗ lực giải thể Bộ Giáo dục, bao gồm cả việc sa thải nhân viên, là “vi phạm rõ ràng nguyên tắc phân chia quyền lực và nghĩa vụ của Cơ quan hành pháp là phải đảm bảo thực thi luật pháp một cách trung thực“.

Hải Đăng, theo Fox News