Năm nay, Quốc hội Uganda đã thông qua dự luật hình sự hóa LGBTQ (đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính và chuyển giới) và đã được tổng thống ký thành luật. Khi Chính phủ Mỹ mở rộng các hạn chế về thị thực, Uganda đã lên án Washington áp dụng một loạt biện pháp trừng phạt mới và thúc đẩy các “chương trình nghị sự LGBT” ở châu Phi.

Yoweri Museveni
Tổng thống Uganda – ông Yoweri Museveni (Ảnh: BADRU KATUMBA/AFP/Getty Images)

Reuters đưa tin, ngày 6/12 Ngoại trưởng Uganda Okello Oryem cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng: “Đã xảy ra một cuộc đảo chính ở Bộ Ngoại giao Mỹ và nó đã bị tiếp quản bởi những người thúc đẩy vấn đề LGBT ở Châu Phi.”

Ông Okello Oryem nói: “Tại sao họ không áp dụng các biện pháp trừng phạt tương tự đối với các quốc gia Trung Đông có luật LGBT nghiêm ngặt hoặc luật chặt chẽ hơn? Nếu họ từ chối cấp thị thực cho các thành viên Quốc hội của chúng tôi, họ sẽ đến Thượng Hải, Quảng Châu. Ở đó có rất nhiều địa điểm đẹp để tham quan.”

Vào ngày 4/12, Mỹ công bố một đợt hạn chế thị thực mới đối với Uganda. Biện pháp này là do Mỹ cho rằng các quan chức Chính phủ Uganda và các thành viên Quốc hội phải chịu trách nhiệm đàn áp các nhóm yếu thế, trong đó có cộng đồng LGBTQ. Vào tháng 6 năm nay, Mỹ đã thực hiện đợt hạn chế thị thực đầu tiên đối với các quan chức và thành viên Quốc hội Uganda.

Luật chống LGBTQ của Uganda chính thức có hiệu lực

Tổng hợp thông tin từ các hãng tin Reuters, BBC News, AFP,  Guardian, vào ngày 21/3, Quốc hội Uganda đã thông qua dự luật hình sự hóa LGBTQ. Ngoài hành vi tình dục đồng giới, luật còn nghiêm cấm việc cổ vũ, xúi giục đồng tính luyến ái, cũng như âm mưu thực hiện hành vi đồng tính luyến ái. LGBTQ đề cập đến đồng tính nữ (lesbian), đồng tính nam (gay), song tính (bisexual), chuyển giới (transgender) và dị tính (queer).

Theo luật mới của Uganda, những người vi phạm các quy định sẽ bị trừng phạt nghiêm khắc, bao gồm án tử hình đối với cái gọi là đồng tính luyến ái nghiêm trọng và tù chung thân đối với quan hệ tình dục đồng giới. Hành vi đồng tính luyến ái nghiêm trọng bao gồm hành vi quan hệ tình dục đồng giới với người dưới 18 tuổi hoặc người phạm tội là người dương tính với HIV.

Ngoài ra, những người bị kết tội bắt cóc hoặc buôn lậu trẻ em nhằm mục đích thực hiện hành vi tình dục đồng giới có thể bị kết án tù chung thân. Các cá nhân và tổ chức hỗ trợ hoặc tài trợ cho các hoạt động hoặc nhóm LGBT và xuất bản, phát sóng hoặc phân phối các chủ đề truyền thông và tác phẩm văn học ủng hộ đồng tính luyến ái, cũng sẽ bị truy tố và tuyên án.

Ngày 29/5, Tổng thống Uganda, ông Yoweri Museveni đã ký dự luật chống LGBTQ, và luật chính thức có hiệu lực. Giống như hơn 30 quốc gia châu Phi, đồng tính luyến ái vốn đã bị coi là bất hợp pháp ở Uganda, nhưng giờ đây dự luật mới thậm chí còn nghiêm ngặt hơn.

Luật này quy định tòa án có thể áp dụng hình phạt tử hình đối với những người lây lan các bệnh nan y như HIV qua quan hệ tình dục đồng giới; và những người tuyên truyền đồng tính luyến ái có thể bị kết án 20 năm tù.

Tổng thống Uganda Yoweri Museveni, 78 tuổi, cho rằng đồng tính luyến ái là sự đi chệch khỏi trạng thái bình thường của con người và kêu gọi các thành viên Quốc hội chống lại áp lực từ các nước phương Tây.

Ngân hàng Thế giới tạm dừng các khoản vay mới cho Uganda

Reuters, Associated Press Bloomberg đưa tin, ngày 8/8 Ngân hàng Thế giới đã ra tuyên bố cho biết luật chống LGBTQ của Chính phủ Uganda đã bị Liên Hợp Quốc và nhiều quốc gia lên án. “Dự luật chống người đồng tính của Uganda về cơ bản đi ngược lại giá trị quan của Ngân hàng Thế giới. Chúng tôi tin rằng chỉ khi không phân biệt chủng tộc, giới tính hay khuynh hướng tình dục, thì tầm nhìn của chúng tôi về việc chấm dứt nghèo đói trên hành tinh đáng sống mới có thể thành công.”

Tính đến cuối năm 2022, Ngân hàng Thế giới đã cung cấp 5,4 tỷ USD tài chính cho Uganda thông qua Hiệp hội Phát triển Quốc tế (International Development Association), trong đó nhiều dự án y tế và giáo dục và các dự án này có thể bị ảnh hưởng bởi luật mới.

Nguồn tin của Ngân hàng Thế giới cho biết, ngay cả khi các dự án cho vay mới ở Uganda bị tạm dừng, Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục giải ngân vốn vay cho danh mục đầu tư hiện có của mình.

Ngoại trưởng Uganda, ông Okello Oryem, chỉ trích sự đạo đức giả của Ngân hàng Thế giới rằng họ không đình chỉ cung cấp khoản vay cho các quốc gia ở Trung Đông và châu Á có luật tương tự hoặc cứng rắn hơn đối với đồng tính luyến ái. Ông nói: “Nhiều quốc gia Trung Đông không dung thứ cho vấn đề đồng tính luyến ái và họ thực sự treo cổ và hành quyết những người đồng tính, và ở Mỹ, nhiều bang đã thông qua luật chống lại hoặc hạn chế các hoạt động đồng tính luyến ái… Vậy tại sao lại nhắm vào Uganda?… Ngân hàng Thế giới phải chịu áp lực từ cái gọi là chủ nghĩa đế quốc”.