Bão mạnh và lũ lớn bất thường tại Việt Nam trong năm 2025
- Minh Long
- •
Năm 2025, Việt Nam chứng kiến nhiều hiện tượng thiên tai cực đoan với số lượng bão và áp thấp nhiệt đới kỷ lục trên Biển Đông, lũ vượt lịch sử trên hàng chục con sông ở các vùng cùng thiệt hại kinh tế khoảng 91.000 tỷ đồng.
- Đắk Lắk công bố số người tử vong trong trận mưa lũ lịch sử
- Huế thiệt hại hơn 3.270 tỷ đồng do mưa lũ lớn
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, năm 2025 có tổng cộng 21 cơn bão và áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông, trong đó bao gồm 15 cơn bão và 6 cơn áp thấp nhiệt đới.
Con số này trở thành mức cao nhất kể từ năm 1961 khi cơ quan bắt đầu quan trắc. Kỷ lục gần nhất trước đó thuộc về năm 2017 với 20 cơn, gồm 16 bão và 4 áp thấp nhiệt đới.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết theo số liệu cập nhật mới nhất đến ngày 4/12, thiên tai năm 2025 gây thiệt hại kinh tế ước tính khoảng 97.000 tỷ đồng và làm 419 người chết cùng mất tích.
Ngay từ đầu năm, mùa bão đã mang đến những dấu hiệu khác thường rõ rệt. Bão số 1 có tên Wutip xuất hiện trên Biển Đông vào tháng 6 và gây mưa lớn ở một số khu vực miền Trung ngay trong mùa khô. Lượng mưa tại nhiều trạm đo vượt từ 800 đến 1.000 mm. Đây là lần đầu tiên sau hơn 40 năm Việt Nam ghi nhận bão sớm đến như vậy.
Tiếp nối chuỗi bất thường đó, từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 10, TP. Hà Nội liên tiếp hứng chịu ba đợt mưa lớn khiến nhiều tuyến phố ngập nặng nề do hệ thống thoát nước bị quá tải.
Trong số các cơn bão mạnh của năm, bão số 9 Ragasa nổi bật khi đạt cường độ cấp 17 giật trên cấp 17. Cơn bão này trở thành cơn bão mạnh nhất từng hoạt động trên Biển Đông trong lịch sử quan trắc.
Tháng 9, bão số 10 có tên Bualoi đổ bộ vào khu vực từ tỉnh Nghệ An đến Bắc Quảng Trị vào khoảng 22-23h ngày 28/9. Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia Mai Văn Khiêm đánh giá rằng bão di chuyển với tốc độ trung bình 30-35 km/h, gần gấp đôi so với các cơn bão thông thường. Thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài bất thường hơn 12 giờ cho đến sáng 29/9.
Hoàn lưu bão gây mưa lớn ở toàn Bắc Bộ và từ tỉnh Thanh Hóa vào đến TP. Huế, với một số nơi lượng mưa vượt quá 500 mm.
Chỉ riêng trong ngày 29/9, bão tạo ra 8 lốc xoáy trong phạm vi hoàn lưu và vùng rìa tại 8 tỉnh thành.
Bão Bualoi gây hậu quả nghiêm trọng khi làm 51 người chết, 14 người mất tích, 164 người bị thương cùng hàng loạt nhà cửa hư hỏng nặng và mất điện trên diện rộng.
TS Nguyễn Ngọc Huy, chuyên gia về biến đổi khí hậu và cảnh báo thiên tai, chia sẻ rằng có những căn nhà sau bão Bualoi chỉ còn trơ lại nền và vài bức tường đổ nát khiến người dân cần thời gian dài để phục hồi.
Hoàn lưu từ bão số 10 Bualoi và bão số 11 Matmo tiếp tục gây ra hai đợt mưa lớn ở TP. Hà Nội vào ngày 30/9 và 7/10. Những đợt mưa này biến nhiều tuyến phố thành sông nước. Đến cuối tháng 10 và đầu tháng 11, do không khí lạnh kết hợp với hoàn lưu bão số 13 Kalmaegi, TP. Hà Nội lại ghi nhận tình trạng ngập từ 0,5 đến 0,8 m trên nhiều tuyến phố trung tâm.
Cũng từ hoàn lưu bão số 11 Matmo, mưa lớn kéo dài dẫn đến lũ vượt lịch sử ở miền Bắc ngay từ đầu tháng 10. Tại tỉnh Thái Nguyên, mực nước sông Cầu dâng cao và vượt đỉnh lũ lịch sử năm 2024 hơn một mét. Lũ gây ngập khoảng 200.000 nhà, làm 115 nhà sập hoàn toàn, 465 nhà hư hỏng nặng, ảnh hưởng hơn 13.500 ha cây trồng và thủy sản, đồng thời hơn một triệu con vật nuôi chết hoặc bị cuốn trôi. Tỉnh Thái Nguyên trở thành địa phương chịu thiệt hại nặng nhất miền Bắc với tổng mức trên 12.200 tỷ đồng.
Cùng thời điểm đó, tại tỉnh Bắc Ninh, lũ vượt mức lịch sử năm 1986 gây ngập sâu ở hạ lưu sông Cầu. Hơn 20.800 nhà bị ngập, 3 người chết và nhiều hecta hoa màu hư hỏng nghiêm trọng.
Tỉnh Lạng Sơn cũng chịu mưa lũ kéo dài đến ngày 7/10. Vào ngày này, đập thủy điện Bắc Khê 1 tại xã Tân Tiến bị vỡ do lưu lượng lũ về hồ tăng nhanh đột ngột. Sự cố buộc chính quyền phải di dời khẩn cấp hơn 800 gia đình. Tỉnh Lạng Sơn chịu thiệt hại tổng cộng trên 1.050 tỷ đồng.
Đến cuối tháng 10, bão số 12 có tên Fengshen gây lũ lớn ở TP. Huế kéo dài suốt 12 ngày. Lượng mưa tại trạm Bạch Mã đạt 1.739 mm chỉ trong 24 giờ, đây là mức cao chưa từng có trong lịch sử. Các sông duy trì mực nước trên báo động 3 hơn 2-3 ngày gây ngập rộng. Đợt lũ làm 15 người chết và thiệt hại khoảng 3.227 tỷ đồng.
“Sự khác biệt giữa 2 dòng suối. 1 bên còn rừng và 1 bên sạch rừng, bị thuỷ điện chặn dòng” – Be Tran (Nguồn: Be Tran/Facebook)
Cũng trong tháng 10, triều cường tại TP.HCM đạt mức kỷ lục 1,77 m gây ngập nặng ở khu vực Thanh Đa và nhiều nơi khác. Ông Lê Đình Quyết, Trưởng phòng Dự báo Khí tượng thủy văn, Đài Khí tượng Thủy văn Nam bộ, cho biết triều cường rằm tháng 9 âm lịch tại trạm Phú An sông Sài Gòn sáng 6/11 đạt 1,78 m vượt kỷ lục năm 2019 là 1,77 m dù vẫn trong chu kỳ triều cường.
Tại TP. Cần Thơ, triều cường trên sông Hậu lên đến 2,35 m vượt báo động 3 gây vỡ đê và ngập sâu vườn cây ăn trái ở các tỉnh miền Tây.
Sang đầu tháng 11, bão số 13 Kalmaegi đổ bộ sáng 7/11 với sức gió cấp 13. Bão gây thiệt hại lớn ở tỉnh Gia Lai, tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Quảng Ngãi với hàng chục nghìn nhà hư hại, tổng thiệt hại gần 7.600 tỷ đồng.
Tỉnh Gia Lai chịu ảnh hưởng nặng nhất khi hơn 60.000 nhà tốc mái hoặc đổ sập, 2 người chết. Bão còn gây sạt lở nghiêm trọng trên đường sắt và làm tàu thuyền ngổn ngang dọc ven biển.
Cuối tháng 11, áp thấp nhiệt đới bắt nguồn từ cơn bão Senyar di chuyển từ Ấn Độ Dương sang Tây Bắc Thái Bình Dương theo hướng chưa từng được ghi nhận trong lịch sử khí tượng.
Từ ngày 15 đến 21/11, mưa lớn kéo dài suốt 6 ngày ở Nam Trung Bộ đẩy mực nước các sông Kỳ Lộ, Ba và Dinh vượt đỉnh lịch sử gây lũ đặc biệt lớn. Tại tỉnh Khánh Hòa, tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Đắk Lắk, nhiều khu dân cư bị cô lập hoàn toàn khiến người dân phải di tản khẩn cấp. Đợt thiên tai này làm 163 người chết và mất tích, hơn 381.600 nhà bị ngập cùng thiệt hại khoảng 29.320 tỷ đồng.
Tại Đồng Xuân, Đắk Lắk (Phú Yên cũ), nước cao gần tới nóc nhà. Người lớn và trẻ em được đưa đi sơ tán tới nơi an toàn. (Nguồn: Facebook)
Các chuyên gia khí tượng nhận định rằng lũ năm 2025 có đặc điểm tốc độ dâng nhanh, biên độ lớn và thời gian rút chậm; Chưa có năm nào lũ đặc biệt lớn và lũ lịch sử cùng xuất hiện tại 20 con sông ở Bắc Bộ, Trung Bộ, cao nguyên Trung Bộ và hạ lưu sông Cửu Long.
Đại diện Văn phòng Bộ Công an cho biết tính đến ngày 26/11/2025, thiên tai trên cả nước đã làm 415 người chết, mất tích; 728 người bị thương; 3.906 căn nhà bị sập, đổ; 330.999 nhà bị hư hỏng; hàng trăm ngàn ha hoa màu bị thiệt hại, tổng thiệt hại ước tính hơn 91.000 tỷ đồng.
Các chuyên gia nhận định rằng nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ biến đổi khí hậu khi sự nóng lên toàn cầu làm nhiệt độ biển tăng cao, từ đó cung cấp thêm năng lượng cho bão mạnh hơn. Phó Cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn Hoàng Đức Cường cho biết nhiều đợt không khí lạnh mạnh trùng với thời điểm bão hoặc áp thấp tạo mưa kéo dài; Đô thị hóa nhanh chóng cùng hệ thống thoát nước hạn chế làm hậu quả thiên tai trở nên nặng nề hơn. Một số hiện tượng bất thường vẫn khó dự báo chính xác dù cơ quan chức năng đã nỗ lực.
Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn lớn, năm 2025 vẫn ghi nhận những điểm sáng từ sự hỗ trợ lẫn nhau của người dân khắp nơi. Nhiều đoàn xe chở gạo, mì gói, nước sạch, áo phao và thuốc men từ các tổ chức cùng nhà hảo tâm đã đến kịp thời các vùng bị ảnh hưởng.
Ngày 27/11, tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao, người phát ngôn Phạm Thu Hằng cho biết vừa qua nhiều địa phương của Việt Nam đã phải hứng chịu các đợt mưa lũ lịch sử và thiên tai liên tiếp, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.
“Trước những mất mát nặng nề này, đến nay Việt Nam đã nhận được sự chia sẻ, động viên và hỗ trợ về tài chính cùng với các nhu yếu phẩm, các trang thiết bị từ cộng đồng quốc tế, các nước và các tổ chức quốc tế. Giá trị ước tính đến thời điểm này là gần 16 triệu USD”, bà Hằng nói.
Xem thêm
Từ khóa bão lũ không khí lạnh Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia
