ĐBQH đề xuất miễn trách nhiệm hình sự, dân sự trong nghiên cứu khoa học
- Minh Long
- •
Đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị cần có cơ chế miễn trách nhiệm hình sự với cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học nếu đáp ứng được các tiêu chí khách quan về quy trình thủ tục. Nếu không được miễn trừ trách nhiệm, người nghiên cứu khoa học sẽ rất rủi ro.
Ngày 17/2, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc trong hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) đề nghị bổ sung cơ chế miễn trừ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân quyết định việc đầu tư, quản lý, sử dụng kết cấu hạ tầng phục vụ cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đối số khi xảy ra thất thoát, lãng phí mà không có nguyên nhân từ tham nhũng, tiêu cực.
Hiện nay dự thảo mới đề cập đến việc miễn trừ trách nhiệm trong việc xây dựng và ban hành chính sách, chưa có quy định miễn trừ trách nhiệm cho người tổ chức thực hiện chính sách như đã nêu ở trên.
Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) băn khoăn vì ở đây mới chỉ quy định miễn trách nhiệm khi xảy ra thiệt hại với nhà nước.
Ông An cho rằng cần phải miễn trách nhiệm dân sự đối với cả tổ chức, cá nhân khi làm thiệt hại cho cả nhà nước và tổ chức, cá nhân khác. “Trong hợp đồng thương mại khi gây thiệt hại cũng phải miễn trách nhiệm”, ông An nêu.
Về miễn trách nhiệm hình sự, đại biểu An nói Bộ Luật Hình sự có nêu việc này và giao trách nhiệm cho tòa án. Theo ông, khi làm Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp đã có đề xuất nội dung này nhưng tòa án chưa đồng ý.
“Tôi đề nghị cần có cơ chế miễn trách nhiệm hình sự với cá nhân hoạt động nghiên cứu khoa học nếu đáp ứng được các tiêu chí khách quan về quy trình thủ tục. Nếu không được miễn trừ trách nhiệm, người nghiên cứu khoa học sẽ rất rủi ro. Cùng với miễn trách nhiệm dân sự cần miễn trách nhiệm hình sự. Đây là nghị quyết thí điểm nên cần đặt vấn đề và quy định trong các luật tiếp theo”, ông An nói.
Đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) cho hay trong dự thảo hiện mới đề cập đến việc miễn trừ trách nhiệm trong việc xây dựng và ban hành chính sách, mà chưa có quy định miễn trừ cho người tổ chức thực hiện chính sách.
Từ đó, ông Minh đề nghị bổ sung cơ chế “miễn trừ trách nhiệm” của các tập thể, cá nhân quyết định việc đầu tư, quản lý, sử dụng kết cấu hạ tầng phục vụ cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số khi xảy ra thất thoát, lãng phí mà “không có nguyên nhân từ tham nhũng, tiêu cực”.
Tuy vậy, tại phiên họp, cũng có ý kiến cho rằng, không nên quy định riêng về miễn trừ trách nhiệm với lĩnh vực này, bởi trong nhiều lĩnh vực khác, họ cũng lao động, cống hiến và cũng có nhiều rủi ro tương tự.
Sản phẩm nghiên cứu khoa học được thương mại hóa còn quá ít
Giáo sư Nguyễn Anh Trí, nguyên Viện trưởng Huyết học truyền máu Trung ương, cho rằng việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học rất cần thiết, tạo động lực cho nghiên cứu, từ tìm kiếm ý tưởng, triển khai cho đến nỗ lực để có kết quả cuối cùng; tạo ra, bổ sung, bồi đắp kinh phí cho hoạt động nghiên cứu và đảm bảo đời sống, vị thế của nhà khoa học.
Ông Trí cho hay trong bất kỳ ngành nghề nào, chỉ những người giỏi nhất lựa chọn đi theo con đường nghiên cứu khoa học. Sau khi tốt nghiệp, họ làm tại các viện nghiên cứu, trường đại học. Trong y khoa, họ về các bệnh viện lớn để nghiên cứu vấn đề về sức khỏe. “Đó là những người rất ưu tú, nhưng bằng hoạt động nghiên cứu khoa học họ càng ngày càng khó khăn hơn trong cuộc sống, nhất là về tiền lương, thu nhập”, ông Trí nói.
Theo ông Trí, thu nhập trở thành “rào cản rất lớn để họ có thể phát huy được tài năng, năng lực”. Trên thế giới, các nước giải quyết vấn đề này nhờ đẩy mạnh thương mại hóa nghiên cứu khoa học, biến kết quả nghiên cứu thành hàng hóa đặc biệt của trí tuệ. Kết quả càng sớm đưa vào thực tế cuộc sống, của cải vật chất, lợi ích mang lại cho cộng đồng và chính nhà khoa học càng nhiều.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, ông Trí cho rằng sản phẩm nghiên cứu khoa học được thương mại hóa còn quá ít; để cung cấp cho cả nước thay thế cho sản phẩm nước ngoài gặp vô vàn khó khăn về thủ tục. Vì vậy, số lượng được sản xuất chỉ ở mức nhỏ, còn lại không thể thương mại hóa rộng rãi, rất lãng phí.
Ông Trí đề nghị cơ quan soạn thảo, thẩm tra rà soát văn bản pháp luật đã có, trong đó có đấu thầu, định giá, chuyển giao để bổ sung chính sách khả thi nhằm thương mại hóa các kết quả, sản phẩm nghiên cứu khoa học.
Xem thêm
Từ khóa miễn trách nhiệm hình sự miễn trừ trách nhiệm đổi mới sáng tạo Nghiên cứu khoa học đại biểu Quốc hội
