Việt Nam: ‘Tâm lý học đường đang rất căng thẳng và khủng hoảng’

Văn Duy
•
Chủ Nhật, 04/08/2024

ThS.BS Phạm Văn Giào, Viện trưởng Viện ứng dụng Khoa học Tâm lý – Giáo dục, cho biết tâm lý học đường ở Việt Nam đang rất căng thẳng và khủng hoảng, gây áp lực lớn cho nhà trường, nhà chức trách và phụ huynh.

viet nam tam ly hoc duong dang rat cang thang va khung hoang — Theo ThS Giào, áp lực cuộc sống, áp lực gia đình, áp lực học tập… dần đẩy con cái ra xa cha mẹ. Từ đó, nhận thức tiêu cực của giới trẻ hiện nay không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, dẫn đến việc ngày càng có nhiều điều kiện để phát triển và bộc lộ những hành động tiêu cực, gây ra các hậu quả đáng tiếc. (Ảnh minh họa: Hryshchyshen Serhii/shutterstock)

Thông tin trên được ông ThS.BS Phạm Văn Giào nêu ra tại chương trình tập huấn Nâng cao năng lực hoạt động tham vấn tâm lý trong nhà trường tại TP.HCM ngày 3/8.

Theo ThS.BS Phạm Văn Giào, ngày nay xã hội phát triển với tốc độ không ngừng, việc tiếp xúc với Internet và công nghệ hiện đại đã khiến các thành viên trong gia đình ít có thời gian quan tâm và chăm sóc lẫn nhau.

Nhiều bậc phụ huynh vì kinh tế gia đình mà không có thời gian tâm sự, lắng nghe và thấu hiểu con mình. Con cái cũng chạy theo sự thay đổi và phát triển của xã hội.

Áp lực cuộc sống, áp lực gia đình, áp lực học tập… dần đẩy con cái ra xa cha mẹ. Từ đó, nhận thức tiêu cực của giới trẻ hiện nay không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời, dẫn đến việc ngày càng có nhiều điều kiện để phát triển và bộc lộ những hành động tiêu cực, gây ra các hậu quả đáng tiếc.

“Theo báo cáo của Bộ Y tế năm 2023 ước tính có khoảng 3,2 triệu người Việt Nam mắc bệnh trầm cảm. Con số này chiếm 3,1% dân số, tương đương với 1 trong 32 người. Trong đó, nhóm tuổi từ 18 – 29 có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất (5,4%), tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở phụ nữ (4,2%) so với nam giới (2,1%).

Theo các báo cáo, tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm chung ở trẻ em là 2%. Ở lứa tuổi vị thành niên, con số này từ 5% đến 8%. Trên toàn cầu, rủi ro sức khỏe ở tuổi vị thành niên đang trải qua những thay đổi lớn.

Ba thập kỷ trước, mối đe dọa lớn nhất với các em vị thành niên là rượu, thuốc lá, mang thai, các chất gây nghiện… nhưng ngày nay là sự lo lắng, trầm cảm, tự hại bản thân và các rối loạn tâm thần khác. Trầm cảm là một vấn nạn rất nan giải trong nhà trường, xã hội hiện nay”, ThS.BS Phạm Văn Giào nói.

Theo ThS.BS Phạm Văn Giào, tình trạng bạo lực học đường đang trở nên khá phổ biến. Việc giới trẻ sống thử, quan hệ tình dục không an toàn, có thai ngoài ý muốn, phá thai trở thành một vòng tròn khép kín giống nhau ở khá nhiều người.

Năm học 2022 – 2023, theo kết quả điều tra mới nhất của Bộ GD-ĐT phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vào ngày 25/4/2022, tỷ lệ quan hệ tình dục của thanh thiếu niên trước 14 tuổi tăng gấp 2 lần trong vòng 6 năm.

Tháng 6/2022, Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam công bố trung bình mỗi năm cả nước có gần 300.000 ca nạo phá thai, chủ yếu ở độ tuổi 15 – 19; trong đó có 70% là học sinh, sinh viên…

Ông Phạm Văn Giào cho rằng một trong số những nguyên nhân gây ra thực trạng này là do phụ huynh bận rộn với công việc, không có thời gian quan tâm con cái, nên cho phép trẻ tiếp xúc với công nghệ từ rất sớm. Mặc dù phụ huynh có thể kiểm soát thời gian trẻ truy cập Internet nhưng không thể đảm bảo trẻ không xem các trang web không phù hợp.

“Trẻ em luôn có tính tò mò rất cao, nhất là ở lứa tuổi dậy thì, vị thành niên, càng cấm thì chúng càng muốn làm. Chỉ cần trẻ tiếp xúc với các nội dung tiêu cực trong thời gian ngắn cũng có thể hình thành nên một tâm lý tiêu cực, các hành vi bất ổn. Ngoài ra, các áp lực đến từ việc học tập, thi cử cũng là một trong các lý do làm gia tăng những vấn đề tâm lý học đường”, ông Giào chia sẻ.

Ông Phạm Văn Giào cho hay quá trình tham vấn tâm lý học đường không chỉ giúp các em có thể giải quyết tốt các vấn đề vướng mắc mà còn hỗ trợ cải thiện tốt các mối quan hệ với thầy cô, cha mẹ, bạn bè… Tham vấn sẽ giúp cho học sinh, sinh viên mau chóng giải quyết các tình huống khó khăn trong học tập và cuộc sống. Đồng thời, các em cũng có được đời sống lành mạnh, thoải mái, giảm bớt các áp lực, căng thẳng để học tập và sinh hoạt vui vẻ, hiệu quả hơn.

Một nghiên cứu của Trường ĐH Sư phạm TP.HCM cho thấy số lượng người làm công tác tham vấn học đường ở khu vực phía nam tăng dần qua các năm, từ 0,34 người/trường năm 2013-2014 lên 1,09 người/trường vào năm học 2017-2018. Con số này được đánh giá là vẫn ít ỏi. Trong khi đó, vì nhiều lý do, nhiều học sinh, sinh viên còn e ngại tham vấn tâm lý trong trường học.

Trong khi đó, phân tích về lứa tuổi, PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho rằng có sự khác biệt rất lớn giữa Gen Y (sinh năm 1981 đến 1996) với Gen Z (1997- 2012), Gen Alpha (2013 đến nay) từ cách học tập, làm việc đến cách sống.

Đặc biệt, với thế hệ Alpha, ông Nam cho rằng gia đình, nhà trường cần trang bị cho trẻ năng lực miễn dịch số khi tham gia môi trường mạng, kinh nghiệm các nước đều có chiến lược giúp học sinh tiếp xúc với giáo dục an toàn mạng từ sớm (giai đoạn 6-8 tuổi). Bởi lẽ, đây là lứa tuổi đã được cha mẹ cho sử dụng mạng một cách độc lập và có nguy cơ cao nhất.

Bên cạnh đó, ông Nam cũng khuyên cha mẹ cần được cập nhật kiến thức và kỹ năng để hỗ trợ hoạt động trực tuyến của trẻ, hiểu rõ về lợi ích và nguy cơ tồn tại ở thế giới số và những kỹ năng để nhận diện khi trẻ có nguy cơ bị lạm dụng trực tuyến cũng như biết cách ứng phó, nơi tìm kiếm sự hỗ trợ.

“Muốn dạy trẻ bơi thì người dạy cũng phải biết bơi và biết phương pháp huấn luyện bơi, trên ‘đại dương số’ cũng như thế”, ông Nam nói.