Người Hồng Kông tưởng niệm 36 năm Thảm sát Thiên An Môn giữa vòng vây cảnh cảnh sát

Năm nay, dù người dân Hồng Kông không thể công khai tưởng niệm Thảm sát Thiên An Môn 1989 (Sự kiện Lục Tứ) tại Công viên Victoria, cảnh sát vẫn mạnh tay áp giải những người bị coi là “đáng nghi” khỏi khu vực. Dù có mang hoa, nến hay không, ít nhất 10 người đã bị đưa về đồn. Tuy nhiên, chính quyền không thể ngăn được sự sáng tạo trong cách người Hồng Kông tưởng niệm – từ đi xe điện qua công viên để dâng hoa trắng, đến dùng 6 và 4 bông hoa thay cho nến, hay nói bóng gió mỉa mai cảnh sát bằng câu “ăn chuối”.

Khác với 5 năm qua, ngày 4/6 năm nay là một ngày mưa, người đi đường thưa thớt, ít người có mục đích rõ ràng đến khu vực Causeway Bay và Công viên Victoria, nhưng cảnh sát Hồng Kông vẫn không nới lỏng cảnh giác. Họ tiếp tục điều động 2 xe thiết giáp Tiger Shark và hàng trăm cảnh sát viên, bao gồm cả cảnh sát mặc áo chiến thuật. Tuy số người bị áp giải về đồn so với các năm trước ít hơn, nhưng đó là vì cảnh sát giải quyết tại chỗ — “hộ tống” họ đến trạm tàu điện ngầm rời khỏi khu vực. Những người như thiếu gia nhà giàu họ Lưu nói đến khu ăn cơm, thành viên nhóm Cưu Minh là ông Ngô cầm sách trích lời cựu Thủ tướng Liên Xô Gorbachev, người phụ nữ mặc đồ đen cầm hoa trắng, cô gái mặc váy hoa chỉ biết khóc khi bị hỏi, tất cả đều bị cảnh sát đối xử như nhau.

Những người “có sức hút” hơn thì bị cảnh sát trực tiếp áp giải lên xe cảnh sát đưa về đồn, để ngăn họ không trả lời câu hỏi của phóng viên. Trong số đó gồm có: nữ nghệ sĩ trình diễn Trần Mỹ Đồng nói mình chỉ đi bơi và tiện đường đi qua công viên; nhà hoạt động xã hội Lôi Ngọc Liên có biệt danh “nữ Trường Mao”; một người đàn ông ngoại quốc cúi đầu đứng im hướng về phía lễ đài nơi từng diễn ra lễ thắp nến của Liên minh ủng hộ phong trào dân chủ yêu nước Trung Quốc; 2 nữ sinh mặc đồng phục cầm hoa tươi; người phụ nữ trung niên đeo đèn xua muỗi thay cho nến đứng im trước công viên; nam thanh niên ngồi một mình trong công viên lướt điện thoại; sinh viên đại học từ chối rời khỏi công viên theo yêu cầu của cảnh sát và có va chạm với họ; và một người đàn ông cầm nến điện tử ngồi yên trên ghế dài. Tuy nhiên, tiêu chuẩn “có sức hút” là gì thì dĩ nhiên là do cảnh sát định đoạt.

Bà Lôi Ngọc Liên bị áp giải về đồn 2 lần trong 1 giờ, cầu siêu cũng phải xin phép cấp trên của cảnh sát

Trong số đó, bà Lôi Ngọc Liên là người đầu tiên bị áp giải lên xe cảnh sát 2 lần trong vòng 1 giờ. Bà là một Phật tử, bà chia sẻ với RFI rằng bà muốn cầu siêu cho các nạn nhân Lục Tứ vào ngày đặc biệt này, nên bà chỉ mặc áo thun nhạt màu in chữ “Nam Mô A Di Đà Phật” đến khu vực Causeway Bay. Nhưng ngay khi bước ra khỏi ga tàu điện ngầm, bà đã bị hơn 10 cảnh sát chặn lại, nói rằng bà “có thể” gây rối, rồi lập tức “hộ tống” bà lên xe cảnh sát.

Sau khi đến đồn cảnh sát Wan Chai, họ xác nhận không bắt giữ bà và biết rằng bà sẽ tiếp tục sang khu vực Mong Kok để cầu siêu nên đã thả bà ra. Không ngờ khi bà đến Langham Place ở Mong Kok khoảng 15 phút sau, thì lại bị cảnh sát bắt đưa về đồn gần đó. Sau một hồi làm rùm beng, bà lại được thả và quay lại Langham Place tiếp tục cầu siêu. Nhưng lần này cảnh sát không chỉ kiểm tra đồ dùng cá nhân của bà mà còn ngăn phóng viên chụp ảnh khi đang lục soát. Một cảnh sát đang thi hành công vụ còn cáo buộc phóng viên quay phim là xâm phạm quyền riêng tư, khiến phóng viên vô cùng tức giận và đôi bên lời qua tiếng lại. Sau khi xác nhận bà Lôi không mang theo vật cấm, cảnh sát còn nói phải xin phép cấp trên mới quyết định có cho phép bà chắp tay đi vòng quanh để cầu siêu hay không. Bà tức giận nói: “Chưa bao giờ bị khám xét, đến việc cầu siêu chắp tay mà cũng phải xin phép cảnh sát — điên thật rồi!”

• Hacker chèn hình ảnh Thảm sát Thiên An Môn vào nhiều trang web ở Trung Quốc
• Ngoại trưởng Rubio: Thế giới sẽ không bao giờ quên vụ đàn áp Thiên An Môn năm 1989
• Video tưởng niệm vụ Thảm sát Thiên An Môn của ĐSQ Anh tại TQ bị xóa khỏi Weibo
• Thảm sát Thiên An Môn ngày 4/6/1989: Ai đã ra lệnh nổ súng?

Người dân: Cảnh sát cưỡng ép người rời khỏi hiện trường là vô lý

Người chỉ trích cảnh sát còn có cô Hoàng, bị kiểm tra và giám sát vô cớ tại Causeway Bay. Mặc đồ đen toàn thân, sau khi bị kiểm tra đồ cá nhân và được thả, cô nói với phóng viên rằng mục đích ban đầu chỉ là đi mua sắm và ăn uống, nhưng khi chứng kiến cảnh sát cưỡng ép đưa những cụ ông, cụ bà sáu bảy chục tuổi đi mà không có lệnh của tòa, cô cảm thấy vô lý: “Chẳng lẽ người ta không có quyền tự do đứng ở đây sao? Trước đây Hồng Kông không như vậy.” Vì thế, cô quyết định ở lại xem cảnh sát có làm điều gì “xấu” hay không, và từ đó cô bị cảnh sát mặc thường phục theo dõi, thậm chí nghe lén cô nói chuyện với bạn bè. Sau đó cô ghi hình ngược lại cảnh sát, và bị 7–8 người vây quanh kiểm tra.

Người thể hiện sự bất mãn với chính quyền và tưởng niệm cùng lúc còn có cô Trương, người đã ăn chuối trước mặt cảnh sát suốt 36 phút. Cô cầm một quả chuối, đứng bên ngoài Công viên Victoria nhìn về phía cảnh sát và từ từ ăn, khiến họ đến hỏi han. Cô nói mình chỉ tình cờ đi ngang qua và đói bụng nên ăn chuối. Sau khi cảnh sát rời đi, cô nói với phóng viên rằng sẽ ăn đúng 36 phút vì nếu không sẽ “khó tiêu hóa”. Năm nay đánh dấu 36 năm sự kiện Lục Tứ, và trong tiếng Quảng Đông “ăn chuối” (食蕉) mang nhiều tầng nghĩa: vừa ám chỉ “bảo an”, vừa là lối nói lái ám chỉ “ăn phân”, khiến nhiều phóng viên mỉm cười đầy ẩn ý.

Tưởng niệm kín đáo – Bà Lưu Gia Nghi: Vừa bất lực vừa vui mừng

Còn những người bị cấm công khai đến khu vực Causeway Bay hoặc không muốn đối đầu trực tiếp với chính quyền thì càng nghĩ ra nhiều cách tưởng niệm khéo léo. Như bà Lưu Gia Nghi (Lau Ka Yee) – thành viên của phong trào “Những người mẹ Thiên An Môn” – bà đi xe điện 11 lần, mỗi lần đi qua Công viên Victoria thì một tay cầm nến, một tay cầm hoa trắng giơ lên cửa sổ xe để tưởng niệm. Bà nói chi phí đi xe điện 11 lượt là 36,3 đồng, tượng trưng cho 36 năm sự kiện Lục Tứ. Được biết, một số người khác cũng tưởng niệm trên các phương tiện giao thông khi đi ngang công viên, trong đó có nha sĩ Lý Doanh Tư (Lee Ying Chi) – người bị cáo buộc kích động do xử lý trang Facebook của cựu Phó Chủ tịch Liên minh Hồng Kông ủng hộ phong trào dân chủ Trung Quốc Trâu Hạnh Đồng (Chow Hang-tung).

Về việc phải tưởng niệm một cách kín đáo như vậy, bà Lưu Gia Nghi cho rằng đó vừa là điều bất đắc dĩ, vừa là điều đáng mừng. Bởi vì cả bản thân bà lẫn xã hội Hồng Kông đều đang đối mặt với nhiều rào cản và những lằn ranh đỏ ngoài khuôn khổ pháp luật, đành phải bất lực dùng cách này để thực hiện cam kết mà mình luôn giữ vững; nhưng mặt khác, bà cũng cảm thấy vui mừng khi thấy người dân Hồng Kông đã vượt ra khỏi những khuôn khổ truyền thống để tưởng niệm, điều này thể hiện rõ nhất trên các nền tảng mạng xã hội, chẳng hạn như đăng hình bong bóng có số “6” và “4” bay lượn trong Công viên Victoria, bảng số nhà “64”, hay 6 và 4 bông hoa với màu sắc khác nhau — không còn giới hạn ở việc thắp nến như trước.

Có lẽ, đây chính là điều mà cô Trâu Hạnh Đồng đã nói khi cô tuyên bố tuyệt thực 36 tiếng trong tù: “Tôi tin rằng mọi người đều sẽ có cách riêng của mình để ghi nhớ (sự kiện Lục Tứ).”

Cảnh sát Hồng Kông bắt giữ hai người 

Dưới những cách tưởng niệm đầy sáng tạo của người dân Hồng Kông và phương thức giải tán tại chỗ những người dân “đáng ngờ” của lực lượng cảnh sát, số người bị đưa về đồn ở khu vực Trung Hoàn (Central District) và Vịnh Đồng La (Causeway Bay) đã giảm gần một nửa so với năm ngoái, với tổng cộng 12 người trong cả ngày hôm đó. Trong số đó, 2 người đã bị bắt, và 3 người khác vẫn đang trong quá trình điều tra.

Theo thông tin từ cảnh sát, có tổng cộng 5 nam và 5 nữ bị đưa về đồn để điều tra thêm do bị tình nghi làm rối trật tự xã hội. Họ có độ tuổi từ 15 đến 69. Trong số đó, 3 người vẫn đang bị tạm giữ để điều tra, 7 người còn lại đã được thả sau khi điều tra xong.

Kinh nghiệm trong quá khứ cho thấy, cáo buộc “gây rối trật tự xã hội” thường được cảnh sát sử dụng như một cái cớ để đưa những người “đáng ngờ” tham gia tưởng niệm Sự kiện Lục Tứ ra khỏi khu vực Công viên Victoria.

Về 2 người bị bắt, một người là nam thanh niên 24 tuổi người địa phương. Anh bị bắt với cáo buộc “cản trở cảnh sát thi hành công vụ” và hiện vẫn đang bị tạm giữ điều tra.

Nam thanh niên này được cho là người mặc áo thun có in dòng chữ “Giá trị cốt lõi của chủ nghĩa xã hội”. Khoảng 9h tối, anh liên tục bị cảnh sát yêu cầu rời khỏi Công viên Victoria. Khi anh chất vấn cảnh sát về lý do, hai bên đã xảy ra va chạm.

Người còn lại bị bắt là một phụ nữ 26 tuổi đến từ Trung Quốc Đại Lục. Chiều hôm đó, khi cô đang loanh quanh ở khu vực đường Garden – nơi có Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Hồng Kông – thì bị cảnh sát kiểm tra. Do không xuất trình được giấy tờ tùy thân hợp lệ nên cô bị bắt, nhưng sau đó đã được thả.

Xem thêm

Hacker chèn hình ảnh Thảm sát Thiên An Môn vào nhiều trang web ở Trung Quốc

Tổ chức hacker phản cộng nổi tiếng "Anonymous64" cho biết đã chèn nội dung và hình ảnh về Thám sát Thiên An Môn vào các trang web ở Trung Quốc.