Nội tình không đơn giản đằng sau việc Jack Ma không còn kiểm soát Ant Group

Miêu Vi
•
Thứ Hai, 09/01/2023

Từ khi cơ quan quản lý Trung Quốc tiến hành đàn áp nhằm vào đế chế của Tập đoàn Alibaba năm 2021, Jack Ma rất ít khi xuất hiện trước công chúng. Hôm 7/1, Ant Group thuộc Alibaba thông báo Jack Ma không còn kiểm soát ‘gã khổng lồ’ công nghệ tài chính này nữa.

Jack Ma 1 scaled — Jack Ma tại Alibaba (Nguồn: Ảnh chụp màn hình video Alibaba)

Đầu năm mới 2023, Ant Group tiếp tục có sự điều chỉnh lớn. Ngày 7/1, tập đoàn này đã đưa ra “Thông báo về việc tiếp tục hoàn thiện quản trị doanh nghiệp”, trong đó tiết lộ rằng trước khi Ant Group điều chỉnh, Jack Ma đã “gián tiếp” kiểm soát 53,46% cổ phần của tập đoàn, sau khi điều chỉnh ông sẽ chỉ nắm giữ 6,2% quyền biểu quyết. Thông báo chỉ ra rằng “việc điều chỉnh được thực hiện để tăng cường hơn nữa sự ổn định trong cấu trúc của công ty và tính bền vững trong sự phát triển lâu dài”. Ant Group còn nhấn mạnh rằng việc điều chỉnh sẽ không làm thay đổi lợi ích kinh tế của các cổ đông.

Điều này cũng có nghĩa là thông qua việc hủy bỏ một loạt thỏa thuận, Jack Ma đã hoàn toàn từ bỏ quyền kiểm soát thực tế đối với Ant Group, từ nay về sau, Ant Group dường như không còn người kiểm soát thực tế nào nữa.

Sức ảnh hưởng của các gia đình quyền lực sau Jack Ma suy yếu

Kể từ khi Ant Group được tách ra khỏi Alibaba vào năm 2011, ông Jack Ma đã trở thành người kiểm soát thực tế của Ant Group.

Nhà bình luận thời sự Chương Thiên Lượng (Zhang Tianliang) có phân tích hôm 8/1, rằng trước đây Jack Ma luôn có quyền phủ quyết đối với Ant Group và có quyền kiểm soát tuyệt đối định hướng hướng phát triển của công ty, nhưng có thể thực tế không phải là như vậy. Nguyên nhân vì Jack Ma chỉ nắm 53,46 cổ phần, trong đó có thể một số là nắm giữ thay mặt cho các gia đình cấp cao của ĐCSTQ, chẳng hạn như con rể của ông Giả Khánh Lâm là Lý Bá Đàm (Li Botan), cháu trai của ông Giang Trạch Dân là Giang Chí Thành (Jiang Zhicheng) và con rể của ông Đới Xương Long là Xa Phong (Che Feng). Điều này có nghĩa Jack Ma chính là ‘găng tay trắng’ cho các gia đình quyền quý. Nói cách khác, chính những gia đình gia này mới thực sự nắm quyền kiểm soát Ant Group. Hiện tỷ lệ nắm giữ cổ phần của Jack Ma chỉ còn 6,2%, đồng nghĩa với việc tiếng nói của những gia tộc đứng sau ông ấy đã bị giảm đi. Trên thực tế, chính ông Tập Cận Bình là người cắt đứt sự can thiệp của các nguyên lão ĐCSTQ vào hệ thống tài chính. Đồng thời, việc Jack Ma không còn nắm giữ số cổ phần này, cũng cắt đứt mối quan hệ của ông với các gia tộc quyền lực. Jack Ma không chỉ chịu tổn thất nặng nề về kinh tế mà còn tụt dốc về chính trị.

Tờ Wall Street Journal (WSJ) từng đưa tin, Giang Chí Thành cháu trai ông Giang Trạch Dân, tốt nghiệp Đại học Harvard, đã quen biết Jack Ma từ lâu. Chính ông Giang Chí Thành đã rót vốn từ Boyu Capital, China Investment Corporation, Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, CITIC Group, để giúp ông Jack Ma mua lại một nửa cổ phần của Yahoo tại Alibaba với giá 7,1 tỷ USD. Các công ty này có mạng lưới chính trị mạnh mẽ, vào thời điểm đó, tập đoàn này cũng đã phân bổ gần 5% vốn cổ phần của Alibaba để đổi lại hồi báo, Alibaba đã kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ khi niêm yết cổ phiếu tại Mỹ 2 năm sau đó (tháng 9/2014).

Theo báo cáo, một bên lợi ích khác đằng sau tầng tầng công cụ đầu tư của Ant Group là Tập đoàn đầu tư Beijing Zhaode của ông Lý Bá Đàm, con rể ông Giả Khánh Lâm (cựu ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị của ĐCSTQ). Ông Lý Bá Đàm được nhiều người biết đến qua việc giúp thành lập câu lạc bộ tư nhân Mao Đài vào năm 2009 trong một tòa nhà lịch sử lâu đời gần Tử Cấm Thành ở Bắc Kinh. Cho đến những năm gần đây, đây vẫn là nơi lui tới của các ‘thái tử đảng’ và những người mà họ ủng hộ.

Jack Ma buộc phải từ bỏ quyền kiểm soát Ant Group để đổi lấy niêm yết?

Kể từ khi bị buộc tạm dừng IPO vào tháng 11/2020, Ant Group đã trải qua nhiều lần điều chỉnh, làm dấy lên đồn đoán về việc liệu có phải công ty đang tiến gần đến ngày tái khởi động IPO. Về vấn đề này, một nhân viên ngân hàng đầu tư cấp cao đã nói với chương trình “Bạo Phong Nhãn” trên trang tin ifeng.com, rằng động thái điều chỉnh liên tục chắc chắn là một điều tốt cho Ant Group và chứng tỏ việc niêm yết của Ant Group có thêm hy vọng, nhưng có được niêm yết hay không vẫn là điều chưa chắc chắn.

Jack Ma không còn là người kiểm soát thực tế của Ant Group, điều này có ý nghĩa gì? Liệu chính sách của Trung Quốc đối với doanh nghiệp tư nhân trong tương lai có được phản ánh qua việc này không?

Hai năm trước, khi kế hoạch IPO trị giá 37 tỷ USD của Ant Group thất bại do bị chính quyền Tập Cận Bình ngăn cản, một số người đã nghi ngờ rằng ông Jack Ma có thể buộc phải từ bỏ quyền kiểm soát Ant Group.

Trên thực tế, Reuters đã tiết lộ vào tháng 4/2021 rằng Ant Group đang nghiên cứu kế hoạch để ông Jack Ma thoái vốn khỏi công ty và từ bỏ quyền kiểm soát. Sau đó, trên mạng cũng xuất hiện tin đồn rằng chính ông Jack Ma đã đồng ý điều này.

WSJ dẫn thông tin từ các nguồn ẩn danh vào tháng 7/2022, cho biết ông Jack Ma có thể chuyển một số quyền biểu quyết cho các giám đốc điều hành như CEO của Ant Financial, qua đó từ bỏ quyền kiểm soát Ant Group. Công ty này vận hành Alipay phổ biến của Trung Quốc, là mạng ứng dụng thanh toán di động lớn nhất thế giới với hơn 1 tỷ người dùng.

WSJ cho biết, việc tái cấu trúc vốn chủ sở hữu của Ant Group không chỉ tước quyền biểu quyết của những người như ông Jack Ma, mà còn cắt đứt hơn nữa mối liên hệ với Tập đoàn Alibaba. Điều này càng khẳng định sự thay đổi hướng đi của tập đoàn từ năm 2022 trở đi. Trên thực tế, vào tháng 9/2022, Alibaba đã công bố báo cáo thường niên cho biết tất cả 9 giám đốc điều hành cấp cao của Ant Group đã rút khỏi các đối tác của Alibaba.

Sau khi ông Jack Ma công khai chỉ trích các cơ quan quản lý tài chính của ĐCSTQ tại hội nghị thượng đỉnh tài chính được tổ chức tại Thượng Hải vào tháng 10/2020, chính quyền ĐCSTQ đã gia tăng đàn áp các công ty lớn trong lĩnh vực công nghệ. Alibaba của ông Jack Ma cũng đã phải chịu khoản phạt khổng lồ 18,228 tỷ nhân dân tệ. Trong thời gian này, ông dần vắng bóng trước công chúng.

Cuối năm ngoái, ông Jack Ma được tiết lộ đã di cư đến Nhật Bản và sống cuộc sống ẩn cư, mới đây ông được bắt gặp tại Bangkok, Thái Lan. Theo các báo cáo, Jack Ma đi khảo sát Tập đoàn Chia Tai ở Thái Lan và doanh nhân giàu có Dhanin Chearavanont đã đích thân tiếp đón ông. Ngoài ra, Jack Ma còn “so tài” với nhà vô địch quyền anh Thái Lan, đồng thời đến nhà hàng ẩm thực đường phố nổi tiếng Michelin “Jay Fai” để ăn tối.