Theo truyền thông nước ngoài, chính quyền Trung Quốc đã thông báo với Brazil rằng Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình sẽ không tham dự hội nghị thượng đỉnh BRICS tổ chức tại Rio de Janeiro vào tháng tới, thay vào đó Thủ tướng Lý Cường sẽ dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc tham dự. Đây là lần đầu tiên ông Tập vắng mặt tại hội nghị này, khiến dư luận dấy lên nhiều đồn đoán.

r shutterstock 2544209741
Kazan, Nga, ngày 23/10/2024, các nhà lãnh đạo BRICS chụp ảnh chung. (Nguồn: Madina Nurmanova / Shutterstock)

Hội nghị thượng đỉnh BRICS sẽ diễn ra từ ngày 6/7 – 7/7 tại Rio de Janeiro, Brazil – nước chủ tịch luân phiên của nhóm 5 quốc gia.

Ngày 25/6, cả Bloomberg SCMP (Nam Hoa Tảo báo) đều dẫn lời các quan chức chính phủ Brazil cho biết ông Tập sẽ không tham dự hội nghị.

Bloomberg cho biết phía Trung Quốc không nêu rõ lý do ông Tập vắng mặt. Trong khi đó, SCMP dẫn lời cho biết Bắc Kinh viện dẫn lý do “lịch trình xung đột”. Báo cũng nói rằng ông Lý Cường sẽ dẫn đầu đoàn Trung Quốc tham dự hội nghị, tương tự như việc ông từng tham gia Hội nghị G20 tổ chức tại Ấn Độ vào năm 2023.

Các quan chức cho biết thêm, trong vòng chưa đầy 1 năm, ông Tập đã 2 lần gặp Tổng thống Brazil Lula da Silva. Lần đầu là tại Hội nghị G20 ở Ấn Độ và chuyến thăm cấp nhà nước tới thủ đô Brasilia vào tháng 11/2024. Lần thứ hai là vào tháng Năm năm nay trong khuôn khổ Diễn đàn Trung Quốc – Mỹ Latinh tại Bắc Kinh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh xuất hiện nhiều tin đồn về việc quyền lực của ông Tập đang lung lay, việc ông lần đầu tiên vắng mặt tại hội nghị BRICS khiến dư luận đặc biệt chú ý.

Nói với tờ Epoch Times, nhà bình luận thời sự Lý Lâm Nhất nhận định: “Hội nghị BRICS vốn là một trong những dịp mà ông Tập Cận Bình rất sẵn lòng xuất hiện, vì đây là sân khấu để ĐCSTQ thể hiện vai trò lãnh đạo quốc tế. Việc ông Lý Cường thay thế ông Tập tại hội nghị G20 ở Ấn Độ năm ngoái lại khác. Vì khi đó Thủ tướng Modi giữ vai trò chủ đạo, ông Tập cảm thấy sẽ bị lu mờ nên không muốn tham dự.”

Ông Lý Lâm Nhất cho rằng lý do “lịch trình xung đột” không thuyết phục. Bởi ông Tập đã gặp Tổng thống Brazil 2 lần trước đó, và hội nghị BRICS rõ ràng không phải chỉ là một cuộc gặp cá nhân, nên nếu không đi được thì rất có thể là do bản thân ông Tập gặp khó khăn trong việc xuất ngoại.

Gần đây, một số thân tín trong quân đội của ông Tập như Miêu Hoa, Hà Vệ Đông liên tục gặp rắc rối, càng làm dấy lên nhiều nghi ngờ bất lợi về tình hình nội bộ.

Hôm 6/5, nhà bình luận độc lập Thái Thận Khôn tiết lộ trên mạng rằng Hội nghị Trung ương 4 của ĐCSTQ vào mùa thu năm nay có thể sẽ chứng kiến một biến động lớn. Trước tình hình quốc tế căng thẳng, kinh tế trong nước trì trệ và cả tin đồn về bệnh tình của ông Tập Cận Bình, các lão thành trong Đảng được cho là rất bất mãn và đang hợp lực gây áp lực buộc ông Tập phải thoái lui.

Epoch Times cũng dẫn lời một nguồn tin có thẩm quyền cho biết, tuy ông Tập Cận Bình vẫn đang “đứng trên sân khấu”, nhưng thực tế quyền lực của ông đã suy yếu nghiêm trọng. Những nhân vật như Ôn Gia Bảo, Trương Hựu Hiệp hiện mới là những người có ảnh hưởng lớn đến cục diện chính trị Trung Quốc. Giờ đây, ông Tập chỉ đang “diễn kịch” và làm theo chỉ thị của người khác.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc gần đây tuyên bố ông Tập sẽ tham dự lễ kỷ niệm 80 năm Chiến tranh kháng chiến chống Nhật Bản xâm lược vào tháng Chín tới. Tuy nhiên, ông Lý Lâm Nhất vẫn cho rằng rất có thể ông Tập đang trong quá trình dần trao lại quyền lực.

Trong khi đó, Thủ tướng Lý Cường, người bị cho là “yếu thế nhất trong lịch sử Trung Quốc”, lại đang có nhiều cơ hội xuất hiện hơn trong các hoạt động ngoại giao.

Theo truyền thông ĐCSTQ, ngày 23/6, ông Lý Cường đã tổ chức lễ đón chính thức Thủ tướng Singapore Hoàng Tuần Tài (Lawrence Wong) tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh và cùng ông duyệt đội danh dự quân đội.

Ngày 24/6, ông Lý Cường lần lượt gặp gỡ Tổng thống Ecuador Daniel Noboa, Thủ tướng quốc gia Trung Á Kyrgyzstan, ông Akylbek Japarov và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính.

Nhà bình luận Lý Mộc Dương đã nói trong chương trình “Tin tức nổi bật” rằng có rất nhiều nhà lãnh đạo đến thăm Trung Quốc, nhưng ông Tập Cận Bình chỉ gặp Thủ tướng Singapore. Trong khi đó, ông Lý Cường đã gặp 3 nhà lãnh đạo nước ngoài lần lượt. Hoạt động càng thường xuyên, mọi người sẽ càng chú ý đến họ và họ sẽ được coi là có quyền lực lớn nhất.

Ông Lý Mộc Dương tin rằng “việc chính quyền sắp xếp cuộc gặp ngoại giao giữa ông Tập Cận Bình và Lý Cường có thể phản ánh sự thay đổi quyền lực, khiến mọi người cảm thấy ông Tập Cận Bình không còn là nhân vật chính nữa, mà ông Lý Cường mới là nhân vật chính”.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây với Dan Proft và Amy Jacobson, chuyên gia về vấn đề Trung Quốc Gordon Chang (Chương Gia Đôn) chỉ ra rằng ông Tập Cận Bình đang mất đi sự ủng hộ trong nội bộ ĐCSTQ.

Ông Chang phân tích rằng trong những năm qua, ông Tập đã không ngừng tập trung quyền lực, đàn áp phe đối lập, và thúc đẩy các chính sách kinh tế cứng nhắc. Những điều này nay đang tạo ra hiệu ứng phản tác dụng. Các phe phái chủ chốt, bao gồm quân đội và quan chức địa phương, đang bắt đầu phản kháng.

Từ tháng Năm đã xuất hiện tin đồn rằng các nguyên lão trong ĐCSTQ và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trương Hựu Hiệp đang giành quyền kiểm soát từ tay ông Tập. Thân tín của ông Tập là ông Miêu Hoa gần đây đã bị thông báo từ việc “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng” nâng thành “vi phạm pháp luật và kỷ luật nghiêm trọng”.

Một thân tín khác của ông Tập là Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông cũng biến mất từ sau kỳ họp Nhân đại hồi tháng Ba.

Truyền thông nhà nước Tân Hoa Xã đưa tin, cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kỳ Lượng đã qua đời hôm 2/6 tại Bắc Kinh vì bệnh, thọ 75 tuổi. Một nguồn tin từ Bắc Kinh cho biết ông qua đời do đột quỵ khi đang chạy bộ.

Ông Thẩm Minh Thất, nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Đài Loan, cho rằng cái chết của ông Hứa Kỳ Lượng rất kỳ lạ, tương tự như cố Thủ tướng Lý Khắc Cường, chỉ khác ở chỗ một người chết khi bơi, một người khi chạy bộ. Có thể có yếu tố con người đứng sau.

Bình Minh (t/h)