Đấu đá nội bộ trong Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang diễn ra gay gắt, dẫn đến một cuộc thanh trừng lớn trong quân đội. Ít nhất 43 sĩ quan cấp cao của ĐCSTQ đã “ngã ngựa”. Theo tiết lộ từ quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, các cơ quan tình báo Mỹ cho rằng nhân vật số 3 trong quân đội Trung Quốc, ông Hà Vệ Đông, đã bị bãi miễn, hạ đài.

Ha Ve Dong 3
Phó Chủ tịch Quân ủy Trung Quốc Hà Vệ Đông. (Ảnh cắt từ video)

Ông Hà Vệ Đông là một trong hai phó chủ tịch Quân ủy ĐCSTQ, đã biến mất khỏi tầm mắt công chúng hơn 10 ngày trước. Vào ngày 11/3, tin đồn lan ra ngoài Trung Quốc rằng ông đã bị bắt, thu hút sự chú ý trong và ngoài Trung Quốc.

Theo tờ Washington Times đưa tin hôm thứ Ba (25/3), hai quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ xác nhận ông Tập Cận Bình đang tiến hành một cuộc thanh trừng chính trị đối với ông Hà Vệ Đông. Phóng viên của Epoch Times cho rằng cũng có cách giải thích khác là các phe phái trong ĐCSTQ đang thanh trừng những thân tín của ông Tập Cận Bình. Những người “ngã ngựa” trong thời gian gần đây đều là thành viên của của phe Tập trong quân đội, dấu hiệu ông Tập Cận Bình mất quyền lực ngày càng rõ ràng.

Bình luận của các quan chức Hoa Kỳ trên là xác nhận chính thức đầu tiên từ phía Mỹ rằng một trong những lãnh đạo cấp cao nhất của quân đội ĐCSTQ bị bãi miễn.

“Các cuộc thanh trừng chính trị” của ĐCSTQ được mô tả là một phần của chiến dịch chống tham nhũng, nhưng quan chức Mỹ cho biết các vụ bãi nhiệm thực chất là một phần trong kế hoạch của ông Tập Cận Bình, nhằm thúc đẩy hệ tư tưởng trong quân đội để đảm bảo “hoàn toàn trung thành” với ông.

Một quan chức quốc phòng Mỹ cấp cao cho biết, việc thanh trừng ông Hà Vệ Đông là một phần trong chiến dịch chính trị của ông Tập Cận Bình, do ông Tập không tin tưởng các chỉ huy quân sự kỳ cựu nhất của mình. Quan chức này cho hay, ông Tập lo ngại rằng các chỉ huy này thiếu sự trung thành tuyệt đối về mặt ý thức hệ.

Quan chức này cũng cho biết, ông Tập Cận Bình đang cố gắng loại bỏ bất kỳ hành vi tham nhũng nào trong quân đội có thể thách thức hoặc đe dọa quyền lực của ông. Tuy nhiên, nguyên nhân sâu xa đằng sau động thái này là do ông Tập thiếu niềm tin vào các lãnh đạo quân sự của mình.

Quan chức này cho biết, một điểm yếu lớn của quân đội ĐCSTQ là hệ thống chính ủy. Hệ thống này bổ nhiệm các sĩ quan có độ tin cậy cao về mặt ý thức hệ vào các cấp chỉ huy trong quân đội, nhưng họ thường không có năng lực bằng các chỉ huy quân sự không phải chính ủy.

Một quan chức thứ hai cho biết, việc ông Hà Vệ Đông bị bãi nhiệm bắt nguồn từ những biến động quyền lực bất thường trong giới lãnh đạo Quân ủy Trung ương ĐCSTQ.

Quan chức này phân tích rằng theo thông lệ, trong hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương, thường sẽ có một người giữ chức Chính ủy. Tuy nhiên, cả ông Hà Vệ Đông và Phó Chủ tịch còn lại là ông Trương Hựu Hiệp, đều được thăng chức lên Quân ủy với tư cách là tướng lĩnh quân sự, họ không phải là chính ủy và tập trung nhiều hơn vào các vấn đề tác chiến quân sự.

Một quan chức quốc phòng cấp cao cho biết, ông Tập Cận Bình lo ngại rằng các lãnh đạo quân sự có thể làm suy yếu quyền uy của ông. Đây chính là lý do tại sao cần có các chính ủy để đảm bảo mọi quyết định đều “nhất trí với Quân ủy Trung ương và ĐCSTQ”.

Một cuộc thanh trừng chính trị lớn khác trong Quân ủy Trung ương ĐCSTQ đã diễn ra vào tháng 11 năm ngoái, khi Thượng tướng Hải quân Miêu Hoa bị đình chỉ chức vụ Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị của Quân ủy Trung ương. Bộ này chịu trách nhiệm thực thi cái gọi là “trung thành chính trị” trong quân đội ĐCSTQ.

Ông Lý Thượng Phúc bị bãi nhiệm chức Bộ trưởng Quốc phòng ĐCSTQ vào năm 2023. Ông bị cách chức sau khi Tư lệnh Quân chủng Tên lửa cùng ít nhất 9 quan chức cấp cao đương nhiệm hoặc từng giữ chức trong Quân chủng Tên lửa bị bắt giữ.

Tuần trước, Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ (Office of the Director of National Intelligence, ODNII) đã công bố báo cáo đánh giá mối đe dọa toàn cầu thường niên, trong đó nhận định rằng ĐCSTQ đang tạo ra mối đe dọa quân sự toàn diện và nghiêm trọng nhất đối với an ninh quốc gia của Mỹ.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng mặc dù ĐCSTQ đang tiến hành kiến thiết quân sự quy mô lớn, nhưng tình trạng tham nhũng trong quân đội vẫn “tràn lan”, điều này sẽ hạn chế khả năng đạt được các mục tiêu của họ. Ngoài ra, các vấn đề khác như mất cân bằng dân số, khó khăn tài chính và kinh tế cũng sẽ cản trở tham vọng mở rộng quân sự của ĐCSTQ.