Rò rỉ tài liệu nội bộ: Huawei tham gia sâu vào giám sát quốc gia của ĐCSTQ 

“Gã khổng lồ” công nghệ Huawei vốn luôn phớt lờ các nghi ngờ về vai trò của mình trong việc giúp chính quyền Trung Quốc giám sát quốc gia, nói rằng họ chỉ bán các thiết bị Internet thông dụng. Tuy nhiên, một báo cáo điều tra gần đây cáo buộc rằng Huawei đã tham gia vào một chương trình giám sát quy mô lớn của Bắc Kinh, cung cấp công nghệ giám sát quá trình “cải tạo” bắt buộc người Duy Ngô Nhĩ trong các trại tạm giam.

Tờ Washington Post đã nghiên cứu các tài liệu thuyết trình tiếp thị (PowerPoint) của Huawei và tìm thấy bằng chứng cho thấy sự mâu thuẫn trong việc công ty phủ nhận vai trò của mình trong việc giúp chính quyền giám sát quốc gia.

Bài báo cho biết, Huawei đã hợp tác phát triển một hệ thống giám sát, các slide (trang) trong tài liệu cho thấy chức năng giám sát đặc biệt dành cho cảnh sát hoặc các cơ quan chính phủ, điều này chỉ ra rằng các cơ quan Chính phủ Trung Quốc có thể là “khách hàng mục tiêu” của Huawei.

Theo dữ liệu của các tài liệu thuyết trình này, nhiều slide đã được tạo vào ngày 23/9/2014 và bản sửa đổi mới nhất được thực hiện vào năm 2019 hoặc 2020.

Trong 5 tài liệu thuyết trình này, mỗi tài liệu đều có một slide cuối cùng ghi rõ bản quyền của “Huawei Technologies Co., Ltd.”, với các ngày từ năm 2016 đến năm 2018.

Bộ Công an, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Kể từ tháng này, một số sản phẩm giám sát đó đã được đưa vào danh mục trực tuyến của Huawei. Các sản phẩm khác đã bị xóa khỏi danh mục, nhưng năm nay chúng vẫn xuất hiện trong các tài liệu mua sắm của chính phủ hoặc đơn đăng ký bằng sáng chế dưới tên thương hiệu của các công ty đối tác của Huawei.

Sau khi tờ Washington Post yêu cầu bình luận từ Huawei, công ty cho biết trong một tuyên bố: “Huawei không biết gì về các mục được đề cập trong báo cáo của Washington Post. Giống như tất cả các nhà cung cấp dịch vụ lớn khác, các dịch vụ nền tảng đám mây do Huawei cung cấp tuân thủ các tiêu chuẩn chung của ngành.”

Huawei công khai tuyên bố rằng họ không biết khách hàng sử dụng công nghệ của mình như thế nào, tuy nhiên Huawei lại mô tả chi tiết các hoạt động giám sát trong một cuộc họp báo có logo của công ty. Sự mâu thuẫn giữa hai điều này liên quan đến những lo ngại lâu dài về sự thiếu minh bạch của nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới.

Trong một thời gian dài, Huawei đã bị chỉ trích là không rõ ràng, và có mối quan hệ thân thiết với Chính phủ Trung Quốc hơn những gì tuyên bố. Một số chính phủ phương Tây đã ngăn không cho thiết bị Huawei vào mạng viễn thông 5G mới của họ vì lo ngại rằng Huawei có thể hỗ trợ Chính phủ Trung Quốc thu thập thông tin tình báo. Huawei đã phủ nhận điều này.

Washington Post đã xem xét hơn 3.000 slide PowerPoint phác thảo các dự án giám sát mà Huawei và các công ty khác cùng phát triển. Báo nhấn mạnh vai trò bị cáo buộc của Huawei trong 5 hoạt động giám sát của Trung Quốc: “phân tích ghi âm giọng nói, giám sát trung tâm giam giữ, theo dõi vị trí của các nhân vật chính trị được quan tâm, giám sát của cảnh sát ở Tân Cương, theo dõi nhân viên và khách hàng của công ty”.

1. Phân tích ghi âm giọng nói

Các tài liệu thuyết trình này cho thấy Huawei đang quảng cáo công nghệ của mình để hỗ trợ nhà chức trách phân tích các bản ghi âm giọng nói cho các mục đích an ninh quốc gia. Ở Trung Quốc, thuật ngữ “an ninh quốc gia” có nhiều nghĩa, bao gồm bất đồng chính kiến, tụ họp tôn giáo, chính sách Hồng Kông và Đài Loan, quan hệ dân tộc và ổn định kinh tế.

• Tự do tôn giáo ở Trung Quốc là chuyện dối trá

Tài liệu thuyết trình đề năm 2018 đã giới thiệu “Nền tảng quản lý dấu vân tay iFlytek” (iFlytek Voiceprint Management Platform), được đồng phát triển bởi Huawei và iFlytek, một công ty trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc. Hệ thống có thể xác định giọng nói của cá nhân bằng cách so sánh nó với một cơ sở dữ liệu lớn về “dấu vết giọng nói” (voiceprints) được ghi lại.

Tài liệu cho thấy, bước đầu tiên là “trích xuất hoặc thu được âm thanh giọng nói của mục tiêu”, nhưng không nêu chi tiết về cách thực hiện điều đó. Một slide khác liệt kê âm thanh từ “bản ghi âm điện thoại” và “ứng dụng điện thoại thông minh” làm đầu vào. Trong bản thuyết trình không rõ liệu Huawei và iFlytek có tham gia vào việc thu được âm thanh giọng nói hay khách hàng có được âm thanh đó hay không. iFlytek đã không trả lời câu hỏi.

IFlytek là một trong 28 tổ chức bị Bộ Thương mại Hoa Kỳ xử phạt vào tháng 10/2019 vì vi phạm nhân quyền đối với người Duy Ngô Nhĩ, một dân tộc thiểu số theo đạo Hồi ở Trung Quốc. Một số người Duy Ngô Nhĩ trước đó đã báo cáo rằng họ bị buộc phải ghi âm lời nói của mình.

2. Giám sát nhà tù và cơ sở giam giữ

Các bản thuyết trình tiếp thị này dường như cho thấy Huawei đã giúp thiết kế một số nền tảng kỹ thuật của các chương trình cải tạo và lao động dành cho những người bị bắt giữ gây tranh cãi của Trung Quốc.

Những chương trình này đã khơi dậy sự cảnh giác của cộng đồng quốc tế kể từ năm 2017, vì cuộc đàn áp toàn diện đối với người Duy Ngô Nhĩ. Các cựu tù nhân đã cáo buộc rằng họ bị giam giữ mà không bị buộc tội, bị tra tấn và bị yêu cầu làm việc trong các nhà máy như một điều kiện để được trả tự do. Các hoạt động tương tự đã được áp dụng trong một thời gian dài ở Trung Quốc như một phần của việc trừng phạt các tù nhân chính trị, nhưng có rất ít thông tin chi tiết về cách thức các công ty đa quốc gia tham gia.

Sản phẩm này được đặt tên là “Nền tảng tích hợp nhà tù thông minh Huawei và Hewei” (Huawei and Hewei Smart Prison Unified Platform), là một hệ thống giám sát nhà tù tích hợp được phát triển chung với một công ty Trung Quốc khác là Shanghai Hewei Technology. Theo ảnh chụp màn hình trong phần giới thiệu, ngoài các khía cạnh an ninh vật lý như máy quay video và cửa thông minh, sản phẩm còn bao gồm phần mềm quản lý lịch trình của những người bị giam giữ, bao gồm cả việc họ tham gia các lớp giáo dục tư tưởng và lao động trong tù.

Slide trên trình bày một danh sách dài các chức năng mà phần mềm giám sát trại giam có thể bao gồm “cải tạo giáo dục”, “lao động sản xuất” và “phân tích và đánh giá hiệu quả cải tạo”.

Theo các slide liệt kê “các trường hợp thành công”, công nghệ này đã được triển khai tại các nhà tù ở Nội Mông, Sơn Tây và trong các trung tâm giam giữ dành riêng cho tội phạm ma túy ở Tân Cương.

Hewei đã từ chối yêu cầu bình luận.

3. Theo dõi vị trí

Hệ thống giám sát này được quảng cáo là có thể giúp chính quyền theo dõi “các chính trị gia được quan tâm” và các mục tiêu khác, bao gồm cả các nghi phạm tội phạm, bằng cách xác định chính xác vị trí của các thiết bị điện tử của họ, sử dụng camera giám sát nhận dạng khuôn mặt và các biện pháp khác để theo dõi họ.

Bài thuyết trình tiếp thị có tiêu đề “Giải pháp chung dữ liệu lớn về đám mây video của Huawei và PCI-Suntek” cũng nói rằng nó có thể giúp xác định các nghi phạm mới bằng cách phân tích một loạt dữ liệu giám sát.

Mặc dù cảnh sát trên khắp thế giới đang sử dụng loại hệ thống theo dõi này, nhưng ở Hoa Kỳ, người ta ngày càng lo lắng về những sai sót của những công nghệ này. Chẳng hạn như tỷ lệ nhận dạng nhầm cao hơn trong các nhóm thiểu số có thể dẫn đến các vụ truy tố sai, đặc biệt là dưới sự giám sát hạn chế.

Trang thuyết trình đề cập đến “WiFi” và “MAC”. Các chuyên gia giám sát cho rằng điều này có thể là tham chiếu đến việc theo dõi vị trí của điện thoại thông minh thông qua một số nhận dạng duy nhất được gọi là địa chỉ MAC. Các địa chỉ này có thể bị chặn qua WiFi bằng thiết bị đặc biệt được cảnh sát sử dụng. Một phụ nữ trả lời đường dây nóng quan hệ nhà đầu tư tại PCI-Suntek nói rằng công ty sẽ không bình luận về các báo cáo truyền thông.

Tài liệu thuyết trình của Huawei cho biết sở công an Quảng Đông, tỉnh đông dân nhất của Trung Quốc, đang sử dụng hệ thống này.

4. Giám sát Tân Cương

Tài liệu thuyết trình cũng nêu chi tiết cách thiết bị của Huawei được sử dụng ở Tân Cương, vùng cực tây của Trung Quốc.

Chiến dịch truy quét người Duy Ngô Nhĩ của chính quyền Tân Cương đã dấy lên sự lên án từ cộng đồng quốc tế và Huawei đã phải đối mặt với những câu hỏi về việc liệu thiết bị của họ có được sử dụng để đàn áp trong nhiều năm hay không. Một giám đốc điều hành của Huawei đã từ chức do báo cáo năm 2020 của báo Washington Post về “còi báo động người Duy Ngô Nhĩ” (Uyghur alarm) của công ty, có thể cảnh báo cảnh sát khi xác định được các thành viên dân tộc thiểu số trong khu vực.

Các giám đốc điều hành của Huawei chủ yếu né tránh các câu hỏi về cách các sản phẩm của họ được sử dụng ở Tân Cương, nói rằng họ không trực tiếp cung cấp cho khu vực này. Giám đốc an ninh mạng toàn cầu của Huawei, ông John Suffolk, khi được Ủy ban Quốc hội Anh hỏi về hệ thống giám sát Tân Cương sử dụng thiết bị của Huawei vào năm 2019, cho biết: “Đây thực tế không phải là một trong những dự án của chúng tôi. Nó được thực hiện thông qua một bên thứ ba.”

Khi được Tập đoàn Truyền hình Canada hỏi về việc bán công nghệ giám sát của họ ở Tân Cương vào năm ngoái, ông Alykhan Velshi, Phó Chủ tịch phụ trách các vấn đề doanh nghiệp của Huawei Canada, cho biết: “Chúng tôi bán công nghệ trên toàn thế giới, nhưng chúng tôi không vận hành nó. Chúng tôi không biết khách hàng chọn cách vận hành nó như thế nào.”

Ông nói thêm: “Tất nhiên, những gì xảy ra ở Tân Cương đã thu hút sự quan tâm lớn từ tôi vì nó thu hút sự chú ý của tất cả những người quan tâm đến nhân quyền ở nước ngoài. Tuy nhiên, khách hàng của Huawei có thể dùng sản phẩm để làm việc gì? Đối với tôi, đây hoàn toàn là một vấn đề hoàn toàn khác.”

Tuy nhiên, dự án giám sát Tân Cương đã được làm nổi bật trong một số tài liệu thuyết trình, với logo Huawei trên mỗi slide, mặc dù người Duy Ngô Nhĩ không được đề cập trên các slide này. Trong một báo cáo cấp cao có tiêu đề “Một người, một hồ sơ” (One Person One File), công nghệ của công ty đã được quảng cáo để giúp bộ phận an ninh công cộng ở Urumqi, thủ phủ của Tân Cương, bắt một số nghi phạm tội phạm.

Tài liệu thuyết trình cho biết, hệ thống này đã được sử dụng ở Urumqi từ năm 2017, một khung thời gian trùng với thời điểm bắt giữ hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Giải pháp nhận dạng khuôn mặt “Một người, một hồ sơ” này do Huawei và Công ty TNHH Công nghệ Thông tin Beijing Geling Shentong (DeepGlint) hợp tác phát triển. Công ty DeepGlint này đã bị Bộ Thương mại Mỹ xử phạt vào tháng 7 vì cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. DeepGlint từ chối bình luận.

Các tài liệu thuyết trình khác cho biết, thiết bị của Huawei đã được sử dụng trong hệ thống camera giám sát ở các thành phố, đường cao tốc và trung tâm giam giữ ở Tân Cương.

5. Giám sát doanh nghiệp

Không phải tất cả các sản phẩm giám sát của Huawei đều được sản xuất cho mục đích sử dụng của chính phủ. Một số cũng được thiết kế cho môi trường doanh nghiệp, bao gồm ghi lại sự lười biếng của nhân viên hoặc xác định khách hàng trong các cửa hàng bán lẻ.

“Giải pháp chung của Trung tâm Dịch vụ Thông minh” do Huawei và công ty 4D Vector có trụ sở tại Nam Kinh hợp tác phát triển có thể lập bản đồ hành động của nhân viên và đưa ra cảnh báo khi họ ngủ, rời bàn làm việc hoặc chơi trên điện thoại. Máy ảnh cũng có thể đào tạo về khách hàng, phân tích nhân khẩu học của họ dựa trên quét khuôn mặt và đếm số lần một người quay lại cửa hàng. 4D Vector đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Tài liệu thuyết trình cho biết: “Nó có thể xác định chân dung của khách hàng, chẳng hạn như giới tính, quần áo, nghề nghiệp, v.v., khi họ đi ngang qua và cung cấp chính xác lời giới thiệu sản phẩm cụ thể cho các khách hàng khác nhau.”

Ông Albert Fox Cahn, người sáng lập Dự án Giám sát Công nghệ Giám sát, một tổ chức ủng hộ quyền riêng tư có trụ sở tại New York, nói rằng khả năng theo dõi sinh trắc học tại nơi làm việc của Huawei vượt xa những gì ông ấy biết ở Hoa Kỳ, mặc dù “đây là điều mà các nhà tổ chức và chuyển dịch lao động sẽ rất quan tâm trong tương lai.”

Thông tin chi tiết mới về các sản phẩm giám sát của Huawei đã xuất hiện khi Trung Quốc và trên toàn thế giới ngày càng lo ngại về hậu quả của việc tồn tại phổ biến nhận dạng khuôn mặt và theo dõi sinh trắc học khác. Ngay cả khi ĐCSTQ tiếp tục dựa vào những công cụ này để tiêu diệt những người bất đồng chính kiến ​​và duy trì sự độc đảng của mình, thì điều đó cũng cảnh báo rằng những công nghệ này đang bị lạm dụng trong khu vực tư nhân.

Vào tháng 11, Facebook cho biết họ sẽ đóng cửa hệ thống nhận dạng khuôn mặt và xóa các mẫu khuôn mặt của hơn 1 tỷ người, với lý do ngày càng có nhiều lo ngại về công nghệ này. Năm ngoái, Microsoft, IBM và Amazon thông báo rằng họ sẽ không bán phần mềm nhận dạng khuôn mặt cho cảnh sát cho đến khi có quy định của liên bang và Zoom đã loại bỏ tính năng theo dõi năng lực chú ý của nhân viên.

Thành Dung/ Vision Times

Xem thêm: