Tòa bác cáo trạng ông James Comey, bà Letitia James do bổ nhiệm sai luật công tố viên

Thiên Vân
•
Thứ Ba, 25/11/2025

Ngày 24/11/2025, một thẩm phán liên bang ở Virginia bác bỏ các cáo trạng đối với ông James Comey và bà Letitia James vì công tố viên Lindsey Halligan được bổ nhiệm trái thủ tục nên không có thẩm quyền truy tố hợp lệ. Phán quyết chỉ dựa trên lỗi thủ tục bổ nhiệm, không kết luận đúng–sai về nội dung tội danh, nên hồ sơ bị hủy theo dạng bác bỏ nhưng không chặn đường truy tố lại (without prejudice) và về lý thuyết có thể khởi tố lại. Bộ Tư pháp tuyên bố sẽ kháng cáo, nhưng việc tái truy tố (đặc biệt với ông Comey) còn phụ thuộc thời hiệu và quyết định dùng công tố viên được bổ nhiệm hợp pháp.

Tổng chưởng lý bang New York, bà Letitia James (Ảnh: Shutterstock)

Thẩm phán Liên bang Cameron McGowan Currie (Tòa Địa hạt Hoa Kỳ, Khu Đông Virginia)vào ngày 24/11/2025 đã bác bỏ các cáo trạng hình sự nhắm vào cựu Giám đốc FBI James Comey và Tổng chưởng lý New York Letitia James. Lý do không phải vì tòa kết luận họ vô tội, mà vì công tố viên ký cáo trạng – bà Lindsey Halligan – được bổ nhiệm trái luật, nên không có thẩm quyền hợp lệ để truy tố.

Cốt lõi vấn đề pháp lý: Tòa nhấn mạnh phán quyết không xét đúng–sai nội dung tội danh, chỉ xét tính hợp pháp của người truy tố. Thẩm phán cho rằng chính quyền Trump đã bỏ qua/vi phạm thủ tục bổ nhiệm khi đưa bà Halligan làm quyền công tố (interim U.S. Attorney) cho Khu Đông Virginia. Vì bổ nhiệm lỗi, mọi hành động pháp lý do bà này thực hiện – gồm việc trình đại bồi thẩm đoàn và ban hành cáo trạng – bị tuyên vô hiệu.

“Bổ nhiệm trái luật” cụ thể là gì?

Căn cứ pháp lý chủ yếu là 28 U.S.C. § 546 – luật liên bang về việc lấp vị trí trống của Công tố viên

Khoản (d) của § 546 qui định: sau khi một Công tố viên được bổ nhiệm tạm thời bởi Bộ trưởng Tư pháp (Attorney General) (hoặc thay thế tương đương) thì “120 ngày” là giới hạn tối đa mà người đó có thể phục vụ với chức danh đó.
Sau hết 120 ngày mà vẫn chưa có người được Thượng viện phê chuẩn hoặc không có chỉ định khác theo luật, thì quyền chỉ định tiếp theo thuộc về tòa án liên bang của khu vực đó, chứ không phải bởi Bộ trưởng Tư pháp.

Trong vụ này, các yếu tố sau được tòa cho là vi phạm:

Ông Erik Siebert được bổ nhiệm làm quyền công tố cho Khu Đông Virginia (Eastern District of Virginia) từ khoảng 21 tháng 1 2025. Khoảng 120 ngày kể từ ngày đó là khoảng đến ngày 21 tháng 5 2025.
Khi ông Siebert rút lui/không còn tại vị, thì tới 22 tháng 9 2025, bà Halligan được bổ nhiệm làm quyền công tố bởi Bộ trưởng Tư pháp (AG) – tức là vượt quá khung 120 ngày của Bộ trưởng Tư pháp theo § 546(d), và không lần bổ nhiệm này phải là sự chỉ định của tòa án như luật yêu cầu.
Tòa nhận định rằng khi quyền của Bộ trưởng Tư pháp để bổ nhiệm quyền công tố đã hết hạn (sau 120 ngày), trách nhiệm bổ nhiệm tiếp thuộc về tòa án khu vực — nhưng trong trường hợp này lại là Bộ trưởng Tư pháp bổ nhiệm tiếp bà Halligan, nên vi phạm luật.
Ngoài chuyện thời hạn, tòa cũng nhắc tới yếu tố thẩm quyền hiến pháp của việc bổ nhiệm:
- Viện dẫn Điều khoản về việc bổ nhiệm các quan chức (Appointments Clause) — người bổ nhiệm công tố liên bang phải được xét và phê chuẩn thích hợp. Khi vòng tạm quyền bị lạm dụng, vòng phê chuẩn Thượng viện bị bỏ qua, dẫn đến làm xói mòn kiểm soát lập pháp.
- Tòa nhấn mạnh rằng nếu cho phép Bộ trưởng Tư pháp liên tục bổ nhiệm quyền công tố mới sau mỗi 120 ngày mà không qua Thượng viện hoặc tòa án, thì sẽ vô hiệu hóa cả hệ thống kiểm soát của Thượng viện đối với các chức vụ công tố viên liên bang.

Một số tờ báo dòng chính phương Tây nhận định rằng bà Halligan từng là trợ lý/nhân sự Nhà Trắng và không có kinh nghiệm công tố hình sự đáng kể, nên việc bổ nhiệm bị xem là mang màu sắc chính trị và càng bị soi chặt về thủ tục.

Các tội danh trước đó

Ông James Comey bị cáo buộc khai man và cản trở Quốc hội (liên quan lời khai/hoạt động khi còn là Giám đốc FBI).
Bà Letitia James bị cáo buộc gian lận ngân hàng/thế chấp liên quan một giao dịch bất động sản ở Virginia.

Cả hai đều không nhận tội và nói rằng việc truy tố mang động cơ chính trị.

Vì sao phán quyết này quan trọng?

Phán quyết này là một đòn chặn thủ tục rất mạnh: khi công tố viên không có thẩm quyền, thì toàn bộ quá trình điều tra – trình bồi thẩm – cáo trạng coi như chưa từng tồn tại hợp lệ.

Phán quyết cũng được nhiều học giả xem là tín hiệu tòa liên bang đang siết chặt ranh giới giữa tư pháp và hành pháp trong các vụ nhạy cảm chính trị

“Dismissed Without prejudice” nghĩa là sao?

“Dismissed without prejudice” nghĩa là bác bỏ nhưng không chặn đường truy tố lại. Nghĩa là DOJ vẫn có thể nộp cáo trạng mới nếu dùng một công tố viên được bổ nhiệm hợp lệ.

Tuy nhiên, nhiều nguồn lưu ý thời hiệu (statute of limitations) trong vụ ông Comey có thể đã hết hoặc sắp hết, nên thực tế tái truy tố sẽ rất khó. Vụ bà Letitia James thì vẫn có cửa hơn nếu DOJ muốn làm lại từ đầu.

Phản ứng và bước tiếp theo

Bộ Tư pháp nói sẽ kháng cáo phán quyết. Nếu kháng cáo thành công, cáo trạng có thể được khôi phục; nếu không, DOJ phải quyết định có mở lại vụ án sử dụng một công tố viên khác hay không.

Luật sư của ông Comey và bà Letitia James ca ngợi đây là chiến thắng của thượng tôn pháp luật, đồng thời tiếp tục lập luận rằng các vụ án là lạm dụng quyền công tố vì mục đích chính trị.

Thiên Vân, theo The Epoch Times, Associated Press (AP News), Financial Times, ABC News