Trí tuệ cổ nhân: Người thành thật được người khác tôn kính
- An Hòa
- •
Văn hóa truyền thống đề cao sự thành tín, cho rằng đó là cái gốc để làm người. Thời xưa, những người thành thật và giữ chữ tín luôn được mọi người tôn sùng, trân quý. Trong cuốn “Mộng khê bút đàm” có ghi lại một câu chuyện xưa về sự thành tín như sau.
Yến Thù là một vị Tể tướng thời Bắc Tống. Thời Yến Thù vẫn còn là thiếu niên, Ngự sử trung thừa Trương Tri Bạch đã tiến cử ông với triều đình. Hoàng thượng triệu ông tới cung điện, đúng lúc gặp kỳ thi đình để chọn tiến sỹ. Vì thế, Hoàng thượng liền lệnh cho Yến Thù dự thi cùng mọi người.
Yến Thù vừa xem đề thi liền nói: “Mười ngày trước, thần đã dùng đề này làm bài rồi, bản thảo của bài phú ấy thậm chí vẫn còn, khẩn cầu xin được đổi đề khác”. Hoàng thượng nghe những lời ấy thì rất thích sự thành thật của Yến Thù.
Khi Yến Thù mới nhậm chức là lúc thiên hạ thái bình, triều đình cho phép quan lại được tổ chức yến tiệc vui chơi. Lúc ấy, các quan sỹ đại phu đều đi du lịch khắp nơi, đến nỗi các nơi như chợ phiên hay cao lầu tửu quán, thường thường đều có những chỗ đặc biệt dành riêng cho các vị quan này.
Yến Thù lúc đó rất nghèo, không có tiền nên không thể ra ngoài du ngoạn được. Vì thế ông ở nhà nghiên cứu học tập.
Một ngày triều đình tuyển quan lại cho Đông cung, tức là nơi ở của Thái tử. Từ trong cung truyền ra lệnh của Hoàng thượng muốn bổ nhiệm Yến Thù. Ngay cả các vị đại thần phụ trách cũng không biết rõ nguyên do vì sao.
Sang ngày hôm sau, Hoàng thượng mới giải thích rằng: “Gần đây, Trẫm nghe nói các quan viên đều đi vui chơi, cả ngày lẫn đêm, chỉ có Yến Thù đóng cửa ở nhà, cùng với các huynh đệ đọc sách học tập. Yến Thù cẩn thận đôn hậu như thế, chính là người có thể đảm nhiệm được chức quan ở Đông cung.”
Sau khi Yến Thù vào cung diện kiến, Hoàng thượng mới nói rõ nguyên nhân bổ nhiệm chức vị này cho ông nghe. Yến Thù ngay thẳng, trả lời rằng: “Thần không phải là không thích đi vui chơi du ngoạn, chỉ vì quá nghèo không có tiền đi. Thần nếu có tiền cũng sẽ đi vui chơi, chỉ vì không có tiền, nên không có cách nào khác đó thôi”.
Hoàng thượng nghe xong những lời này của Yến Thù thì càng thêm tin tưởng và coi trọng sự thành thật của ông. Hoàng thượng cho rằng ông là người hiểu được đạo lý quan trọng trong việc phụng sự cho vua. Vì thế, Hoàng thượng cũng ngày càng ân sủng Yến Thù hơn.
Trong thời Hoàng đế Tống Nhân Tông, Yến Thù trước sau đều luôn được trọng dụng.
Thời xưa, các bậc thánh nhân vô cùng đề cao phẩm chất thành thật. Luận Ngữ viết: “Dân vô tín bất lập”, nghĩa là nếu người dân mà mất niềm tin thì không tồn tại được. Đại Học viết rằng: “Thành ý, chính tâm, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Trung Dung có câu: “Thành, ngũ thường chi bổn, bách hành chi nguyên dã”, tức là thành tín là gốc rễ của ngũ thường, cũng là nguyên lý của trăm đức hạnh.
Trong xã hội cạnh tranh hiện đại ngày nay, rất nhiều người cho rằng, càng giỏi mưu tính, càng chiếm được lợi nhiều thì càng tốt, còn người thật thà là kẻ hèn yếu, xuẩn ngốc. Nhưng thời xưa, từ bậc Thiên tử đến dân thường đều vô cùng tôn kính người thật thà, trung thực.
Ngày nay, rất nhiều người không còn tin tưởng vào luật nhân quả, mất đi sự ràng buộc của nội tâm, lạc lối mà chạy theo tiền của, quyền lực, tôn sùng lừa dối. Mỗi người trong tâm đều khát vọng chân thành, nhưng khi đứng trước lợi ích thì trong lòng lại nảy sinh ý lừa gạt lẫn nhau. Trong cảnh sống ấy, mỗi người đếu sống thật là mệt mỏi, buồn khổ và phiền não.
Kỳ thực thành tín ở cách chúng ta cũng không xa xôi gì. Nó ở ngay trong chính nội tâm của chúng ta, chỉ là chúng ta có nguyện ý làm hay không mà thôi. Nó cho thấy lòng dũng cảm, sự tu dưỡng và đức hạnh của một người.
Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập
Xem thêm:
Mời xem video:
Từ khóa trí tuệ cổ nhân thành tín Thành thật
