Một trận đánh của nghĩa quân Lam Sơn với quân Lan Xang

Khi Giao Chỉ bị nhà Minh đô hộ, nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra khắp nơi, trong đó chỉ có cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là đi đến toàn thắng. Tuy nhiên trong giai đoạn đầu, nghĩa quân gặp phải nhiều cam go thử thách, gian khó trùng trùng. Dưới đây là một trận đánh của nghĩa quân Lam Sơn với quân Lan Xang, ngay sau khi vất vả chống đỡ quân Minh.

Sang nương nhờ Lan Xang

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thuở ban đầu nhiều lần bị quân Minh tấn công càn quét. Có lần nghĩa quân thất thế phải chạy sang Lan Xang (Lào ngày nay).

Nghĩa quân Lam Sơn được vua Lan Xang là Lan Kham Deng tận tình giúp đỡ, cung cấp cho quân lương, khí giới. Mối quan hệ hai bên rất tốt đẹp và nghĩa quân Lam Sơn rất tin tưởng vào Lan Xang.

Lúc này có Lộ Văn Luật người Hà Tây đi theo quân Minh, biên chế vào đội quân của Lý Bân. Mỗi khi Lý Bân đưa quân đi đàn áp các cuộc khởi nghĩa thường để cho Lộ Văn Luật làm tiên phong.

Tuy nhiên Lý Bân lại không tin tưởng vào Lộ Văn Luật, làm Lộ Văn Luật sợ hãi và bỏ trốn. Lý Bân tức giận cho bắt và giết cà nhà Lộ Văn Luật. Hay tin, Lộ Văn Luật chạy về quê nhà ở Hà Tây phát động dân chúng khởi nghĩa.

Khi Lý Bân đưa quân đến đàn áp, Lộ Văn Luật chạy trốn được. Lộ Văn Luật trốn sang Lan Xang và có dịp diện kiến rồi tiếp xúc gần gũi với vua Lan Kham Deng. Mặc dù bị quân Minh hại nhưng khi ở Lan Xang, Lộ Văn Luật lại nói xấu về nghĩa quân Lam Sơn, chia rẽ vua Lan Kham Deng với Lê Lợi.

10 vạn quân Minh tiến đánh

Lúc này quân Minh dốc lực đánh nghĩa quân Lam Sơn. Cuối năm 1421, Tham tướng Trần Trí cùng 10 vạn quân từ Đông Quan (tên gọi của thành Thăng Long vào thời đó) tiến đánh nghĩa quân.

Trần Trí đưa quân đến ải Kính Lộng (thuộc Cẩm Thủy, Thanh Hóa ngày nay), cách đại bản doanh nghĩa quân 50 dặm thì đóng quân lại.

Đêm hôm đấy, Lê Lợi cho quân Lam Sơn bất ngờ tất công quân Minh. Nghĩa quân dù có số quân ít hơn nhiều nhưng đã gây bất ngờ, tiêu diệt được khoảng 1.000 quân Minh. Sau một hồi tấn công, thấy quân Minh đang dần chỉnh đốn đội hình thì nghĩa quân nhanh chóng rút đi.

Đến sáng hôm sau, Trần Trí cho quân tiến thẳng đến đại bản doanh của quân Lam Sơn. Lê Lợi cho quân mai phục ở đèo Ống (còn gọi là ải Úng) ở tả ngạn sông Mã.

Trần Trí đưa quân đến đây, dù thấy địa hình hiểm trở, thuận lợi cho đặt mai phục, nhưng ỷ quân Minh đông nên vẫn cho quân tràn lên. Quân Lam Sơn từ hai bên xông ra đánh mạnh, quân Minh không chống được, bị thiệt hại nặng nề phải rút lui.

Về trận này, cuốn Đại Việt Sử ký Toàn thư mô tả rằng: “Vua (chỉ Lê Lợi) ngầm phục kích ở Đèo Ống để đợi giặc. Đến trưa thì quả nhiên Trí đem quân theo đường núi mà đến. Quân mai phục hai bên xông ra đánh tan giặc. Quân Trí phải rút lui”.

Quân Lan Xang bất ngờ đánh úp

Vừa đánh lui quân Minh thì Lê Lợi nhận được tin tướng Lan Xang là Mãn Sát đem 3 vạn quân, 100 thớt voi tiến đến trợ giúp nghĩa quân chống quân Minh.

Nhiều lần nhận được sự giúp đỡ của Lan Xang trong cơn nguy khốn, nên quân Lam Sơn không nghi ngờ gì. Quân hai bên đóng trại gần nhau. Đến đêm, Mãn Sát bất ngờ phát lệnh cho quân tấn công vào doanh trại nghĩa quân.

Quân Lam Sơn bị bất ngờ và thiệt hại nặng nề. Sau đó, nghĩa quân củng cố được đội hình và chống trả quyết liệt. Hai bên kịch chiến từ nửa đêm đến tận sáng hôm sau, quân Lan Xang cũng chịu thiệt hại không nhỏ và phải rút lui.

Diệt vạn quân Lan Xang

Quân Lam Sơn thừa thắng đuổi theo suốt 4 ngày. Tướng Mãn Sát sợ hãi xin giảng hòa. Lê Lợi đoán biết quân Lan Xang hòa hoãn để chờ quân đến ứng cứu nên muốn đánh tiếp.

Tuy nhiên các tướng sĩ Lam Sơn vừa trải qua 2 cuộc chiến lớn đẩy lui quân Minh và quân Lan Xang nên không muốn đánh tiếp nữa. Chỉ có tướng Lê Thạch không nghe mà xin được dẫn quân đánh đến cùng.

Lê Thạch là tướng tinh nhuệ bậc nhất, là con của người anh cả của Lê Lợi, giữ chức Thứ thủ quân Thiết Đột. Theo “Đại Việt thông sử” thì Lê Thạch là hổ tướng, hường cầm quân tiên phong đánh đâu thắng đó.

Lê Thạch dẫn quân tiến lên phá được trại quân Lan Xang, nhưng vì hăng quá nên bị trúng phải tên bắn, tử trận.

Trận này nghĩa quân Lam Sơn bất ngờ bị đánh úp, suýt bị tiêu diệt, nhưng lật ngược được tình thế diệt hơn vạn quân Lan Xang. Tuy nhiên tướng tài của nghĩa quân là Lê Thạch bị tử trận.

Đại Việt Sử ký Toàn thư có ghi chép trận này như sau: “Ai Lao đem 3 vạn quân và 100 thớt voi thình lình đến doanh trại của Vua, giả dạng cùng hợp sức với Vua để đánh giặc. Vua tin lời của họ nên không phòng bị gì. Đến nửa đêm thì bị họ đánh úp. Vua phải đích thân đốc chiến, đánh suốt từ giờ tí đến giờ mão mới phá tan được quân Ai Lao, chém hơn một vạn thủ cấp, bắt được 14 thớt voi và thừa thắng, truy kích bốn ngày đêm liền, đuổi đến tận sào huyệt của chúng rồi mới về”.

Trần Hưng

Xem thêm:

• Tha chết cho 10 vạn giặc Minh; Người Việt đã từng là một dân tộc “đại nghĩa”
• Câu chuyện về vị nữ tướng giả trai duy nhất trong sử Việt

Mời xem video: