‘Thượng thiện nhược thủy’ – 7 cảnh giới để đạt tới thành công
- Trúc Nhi
- •
Trong Đạo Đức Kinh, triết gia Lão Tử đã dạy rằng “Thượng thiện nhược thủy” – Nước là thiện nhất, vì nó làm lợi cho vạn vật mà không tranh giành với ai, luôn ở vị trí thấp nhất nhưng lại có những phẩm chất gần với Đạo nhất. Nước phản ánh sự khiêm nhường, bao dung và không ham muốn, những đức tính cao quý mà mỗi người nên theo đuổi. Qua tính chất của nước, Lão Tử truyền tải những nguyên lý sống sâu sắc, từ việc sống hòa hợp với thiên nhiên cho đến việc đối nhân xử thế, không tranh giành và luôn giữ tâm an tĩnh.
Phẩm chất trí tuệ của bậc quân tử cũng cao như nước, không tranh giành danh lợi với người; không so đo với người; luôn mềm mại bao dung, vị tha, khiêm nhường và tâm thái tĩnh lặng như biển cả.
Trong tư tưởng của Lão Tử, “Nước” có bảy đức tính: “Cư thiện địa, tâm thiện uyên, dữ thiện nhân, ngôn thiện tín, chính thiện trì, sự thiện năng, động thiện thời”. Đồng thời, 7 đức tính của nước cũng chính là 7 trí tuệ trong đối nhân xử thế giữa người với người. Nếu thấu hiểu thì sẽ có thể đạt cảnh giới cao như nước, “không tranh mà gần với Đạo”.
1. ‘Cư thiện địa’ – Ở vị trí phù hợp
“Cư thiện địa”, là giảng rằng con người hãy thuận theo tự nhiên như dòng nước, có thể chọn ra bến đỗ và khám phá ra tài năng bản thân. Quan trọng hơn là tìm được vị trí của chính mình.
Trong công việc hay giao tiếp giữa các cá nhân cũng vậy, cần nhìn ra những đặc điểm tính cách của bản thân, cân nhắc xem có phù hợp với môi trường và các giá trị quan của người khác hay không. Đây là điều chúng ta cần chú ý để dễ dàng bước trên con đường thành công.
Nếu không thể nhìn và hiểu được bản thân, tự cao tự đại, hoặc chọn sai mục tiêu trong cuộc sống, điều đó sẽ dễ làm ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn.
2. ‘Tâm thiện uyên’ – giữ tâm thái ôn hòa và điềm tĩnh
“Uyên” nghĩa là sâu sắc, rộng lượng.
Vào thời Tây Hán, danh thần khai quốc Trương Lương đã “vạn dặm chinh chiến” và trợ giúp hoàng đế Lưu Bang bình định thiên hạ. Sau khi hoàn thành sứ mệnh, ông lui về núi Hoàng Bào, xây dựng ‘Lương Sơn đạo quán’, tạo lập ‘Phạt Quế học viện’, và sống một cuộc đời “tâm viễn địa tự thiên”, nhàn nhã thanh tao, tâm không màng thế sự, vui với núi, làm bạn với nước, không hề bị trần tục quấy nhiễu và cám dỗ.
Đối với cuộc sống và xã hội hỗn tạp như ngày nay, con người hoàn toàn không thể tránh khỏi sự ô nhiễm, lúc này điều cần nhất chính là tâm thái ôn hoà và không sợ hãi. Nếu có thể đạt được trạng thái “không ham muốn nên tĩnh, tĩnh nên trong sáng”, thì cuộc sống của mỗi người sẽ thay đổi.
3. ‘Dữ thiện nhân’ – một mực cư xử lương thiện với người
Chính là nói, khi đối đãi với người khác thì cần giống như dòng nước tưới mát cho vạn sự vạn vật. Đối với người hơn mình thì tôn trọng, còn đối với người yếu hơn mình thì cần giúp đỡ và bao dung nhẫn nại.
Tuy nhiên con người thời hiện đại lại không làm được như thế, người ta có thể tôn trọng người mạnh bởi mục đích cá nhân và quyền lợi, nhưng lại coi thường người yếu thế, hay cũng có thể là quá thân thiện với người yếu và bài xích kẻ mạnh. Đây hoàn toàn không phải là đức tính nhân từ mà Lão Tử đã nói.
Vô luận là người mạnh hay yếu, thì trong giao tiếp giữa người với người, trong tâm hãy luôn có thiện niệm và tuân theo “nhân từ” mà Lão tử giảng. Người như vậy mới được mọi người yêu mến, tôn trọng; trong công danh sự nghiệp thì sẽ gặp nhiều thuận lợi và thành công.
4. ‘Ngôn thiện tín’ – nói năng giữ chữ tín
Lương thiện và đáng tin cậy là gốc rễ của việc lập thân.
“Ngôn thiện tín”, chính là lời nói và uy tín, hợp lại là thành thật, nghĩa là con người nên như nước, rộng mở và luôn giữ chữ tín.
Như nhà chính trị Thương Ưởng thời cổ đại đã “dựng mộc làm tín”, làm cho trăm họ không khỏi tin phục, từ đó đặt ra nền móng thống nhất nước Tần. Hay như hiệu Đông y Đồng Nhân Đường, tuy quá trình bào chế thuốc rất phức tạp nhưng cũng không dám tiết kiệm nhân công, lấy thành thật uy tín làm gốc, nhờ vậy mà có danh tiếng lưu truyền hàng thế kỷ.
Nếu chúng ta muốn có thể tồn tại và phát triển trong xã hội này thì cần tin và làm theo nguyên lý “thành thật là nền tảng cơ bản của con người”, bởi có uy tín, thì người và của cải cũng sẽ tự tìm đến.
5. ‘Chính thiện trị’- học cách kiểm soát tình hình
Thiện ở đây chính là nói lên cái thế trời cao biển rộng và khả năng nắm bắt cục diện.
Vào cuối thời nhà Thanh, sở dĩ Tăng Quốc Phiên có thể tiêu diệt Thái Bình Thiên Quốc, và duy trì sự thống trị của nhà Thanh là bởi ông tuân theo một chữ “chậm”, cùng chiến lược “làm gì chắc đó”. Tiến từng bước chậm rãi, sau khi đã nắm bắt được cục diện thì lên kế hoạch cẩn thận, và cuối cùng điều quân một cách dứt khoát để tiêu diệt Thái Bình Thiên Quốc.
Nếu một người muốn thành tựu đại sự, thì trước tiên là phải rèn luyện trình độ quản lý và khả năng nhận thức của bản thân, lên một kế hoạch rõ ràng và cuối cùng là hoàn thành để đạt được mục tiêu của bản thân.
6. ‘Sự thiện năng’ – phát huy khả năng bản thân
“Sự thiện năng” chính là khi hành sự cũng cần giống như nước, thuận theo tự nhiên, và học cách phát huy hết tài năng bản thân.
Có một số việc trong cuộc sống khiến chúng ta phân vân không biết phải bắt đầu từ đâu, nhưng khi nghĩ quá nhiều lại khiến một số tư tưởng chi phối làm hỏng việc. Điều này giống như “nghĩ nhiều thành phức tạp, nghĩ ít lại rõ ràng”.
Dù gặp phải chuyện gì trong cuộc sống, hãy cố gắng giữ bình tĩnh và xử lý một cách càng đơn giản càng tốt, sự việc càng phức tạp thì hãy càng đơn giản hóa. Sau khi nhận định được vấn đề thì dồn hết tâm sức để có thể phát huy hết khả năng của mình, kết quả thu được sẽ không làm bạn thất vọng.
7. ‘Động thiện thời’ – nắm bắt thời cơ
“Động thiện thời” là ý nói khi làm người thì nên như nước; cạn hay đầy đều tùy thời; giỏi việc nắm bắt thời cơ và thuận theo thiên thời.
Như trong ‘Tam quốc diễn nghĩa’ viết rằng Gia Cát Lượng tại trận Xích Bích rất hiểu thời cơ, thuận theo thiên thời, do đó chỉ một cây đuốc đã có thể đốt cháy đại quân mấy chục vạn của Tào Tháo, và đem lại hy vọng cho nhà Hán.
Ở trong xã hội hiện đại, nếu bạn không thể nắm bắt được những cơ hội tốt cho bản thân, không trau dồi đủ kiến thức và kinh nghiệm thì hoàn toàn không thể chớp lấy những thời cơ tốt. Do đó hãy luôn có thành ý học hỏi những người có kiến thức sâu rộng, như vậy thì kinh nghiệm của bản thân mới tăng lên, dần dần học được cách nắm bắt thời cơ, và cuối cùng là dễ dàng đạt được thành tựu.
Trong làm người và xử thế thì nên giống như nước. Sở dĩ chúng ta khác biệt với những người khác từ năng lực hay thiện ác, tất cả đều nằm ở chỗ liệu chúng ta có thể hiểu được bảy điều này không. Nếu có thể hiểu sâu sắc và vận dụng nó, chúng ta mới có thể “phù duy bất tranh, cố vô ưu” (không tranh với người nên không có sai sót).
Xem thêm
Từ khóa Thành công Thượng thiện nhược thủy cảnh giới
