‘Giác quan thứ 7’: Cảm nhận vật thể mà không cần tiếp xúc – Nghiên cứu

Trần Tuấn Thôn
•
Thứ Sáu, 14/11/2025

Ngoài năm giác quan — thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác — người ta tin rằng con người còn có giác quan thứ sáu — nhận thức ngoại cảm, tức khả năng tiếp nhận thông tin thông qua các kênh khác ngoài các cơ quan thông thường và dự đoán tương lai. Giờ đây, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng con người cũng có thể có giác quan thứ bảy, tức khả năng cảm nhận vật thể mà không cần tiếp xúc vật lý.

Các nhà nghiên cứu tại University College London và Queen Mary University of London cho biết giác quan thứ bảy bí ẩn này chính là “cảm ứng từ xa”, khả năng cảm nhận các vật thể bị chôn vùi thông qua các tín hiệu xúc giác tinh tế.

Trong thông cáo báo chí phát hành ngày 12/11, University College London tuyên bố rằng một nghiên cứu chung do hai trường đại học thực hiện đã lần đầu tiên xác nhận rằng con người có khả năng nhận biết các vật thể từ xa mà không cần tiếp xúc trực tiếp, tương tự như khả năng của các loài chim như chim choi choi.

Người ta thường cho rằng xúc giác của con người chỉ giới hạn ở tiếp xúc vật lý, tức là cảm nhận vật thể thông qua tiếp xúc da thịt. Tuy nhiên, các loài chim lội nước như chim choi choi sử dụng khả năng di chuyển đồ vật bằng ý nghĩ để phát hiện con mồi ẩn dưới cát bằng mỏ của chúng.

Cảm biến xúc giác từ xa là khả năng phát hiện các vật thể bị chôn vùi trong cát bằng cách tác dụng lực gần chúng và sử dụng các tín hiệu cơ học tinh vi truyền qua cát hoặc các vật liệu dạng hạt khác.

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu đã yêu cầu 12 người tham gia nhẹ nhàng lướt ngón tay qua cát để tìm những khối lập phương nhỏ ẩn giấu trước khi thực sự chạm vào chúng. Thí nghiệm được lặp lại 216 lần. Kết quả cho thấy mặc dù con người không có cấu trúc mỏ đặc trưng của loài chim, nhưng họ sở hữu khả năng cảm nhận tương đương với loài chim lội nước.

Bằng cách mô hình hóa các đặc tính vật lý của hiện tượng xúc giác từ xa, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng bàn tay con người cực kỳ nhạy cảm và có thể phát hiện sự hiện diện của các vật thể bị chôn vùi bằng cách cảm nhận những dịch chuyển nhỏ trong cát xung quanh, đạt độ chính xác 70% trong phạm vi phát hiện dự kiến.

Trong hầu hết các lần phát hiện thành công, người tham gia phát hiện vật thể mục tiêu bằng ngón tay cách vật thể đó khoảng 2,7 cm.

Các nhà nghiên cứu cũng đã tiến hành thí nghiệm tương tự bằng cách sử dụng một cánh tay robot được trang bị cảm biến xúc giác tùy chỉnh và được huấn luyện bằng thuật toán bộ nhớ dài hạn ngắn (LSTM). Mặc dù trung bình, robot có thể nhận biết các vật thể từ khoảng cách tương đối xa, nhưng nó thường xuyên đưa ra cảnh báo sai, dẫn đến độ chính xác tổng thể chỉ đạt 40%, thấp hơn nhiều so với con người.

Những phát hiện này khẳng định rằng con người thực sự có thể nhận biết sự hiện diện của một vật thể trước khi có tiếp xúc vật lý. Khả năng nhận thức này thật đáng ngạc nhiên vì nhận thức thường gắn liền với tiếp xúc trực tiếp với vật thể, và nó mở rộng hiểu biết của chúng ta về xúc giác.

Các nhà nghiên cứu cho biết nghiên cứu này cung cấp bằng chứng định lượng về khả năng xúc giác của con người, vốn chưa từng được ghi nhận trước đây. Những phát hiện này cũng cung cấp một chuẩn mực giá trị để cải thiện công nghệ hỗ trợ và cảm biến xúc giác của robot. Bằng cách mô phỏng nhận thức của con người, các kỹ sư có thể thiết kế các hệ thống robot tích hợp độ nhạy xúc giác tự nhiên tương tự cho các ứng dụng thực tế trong các lĩnh vực bị hạn chế về thị giác như phát hiện, đào bới hoặc tìm kiếm.

Elisabetta Versace, giảng viên cao cấp ngành tâm lý học tại Đại học Queen Mary London và là trưởng phòng thí nghiệm Prepared Minds, đã nảy ra ý tưởng cho thí nghiệm trên người này. Bà nói: “Đây là lần đầu tiên cảm ứng từ xa được nghiên cứu trên người, và nó đã thay đổi nhận thức của chúng ta về cách các sinh vật sống, bao gồm cả con người, nhận thức thế giới”.

Những phát hiện nghiên cứu trên đã được công bố tại Hội nghị quốc tế về Phát triển và Học tập của IEEE.