Chuỗi cung ứng dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc, OEM Đài Loan của Apple dẫn đầu

Trương Đình
•
Chủ Nhật, 30/04/2023

Các OEM (Nhà sản xuất thiết bị gốc) Đài Loan của các công ty Mỹ như Apple đang chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc Đại Lục. Các công ty này đang đầu tư vào các cơ sở sản xuất có chi phí lao động thấp hơn và ít rủi ro địa chính trị hơn, chẳng hạn như Việt Nam và Ấn Độ.

Electronics factory in Shenzhen — Nhà máy Foxconn ở Trịnh Châu, Trung Quốc. (Ảnh: Wikipedia)

Theo Nikkei (Nihon Keizai Shimbun), các công ty Đài Loan bắt đầu thâm nhập vào Trung Quốc từ những năm 1990 và đóng vai trò then chốt trong việc biến Trung Quốc Đại Lục thành công xưởng của thế giới. Ba thập kỷ trôi qua, các công ty Đài Loan hiện đang đi đầu trong việc chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc.

Các OEM của Apple tìm cách đa dạng hóa địa điểm sản xuất, Việt Nam và Ấn Độ trở thành những chiếc bánh ngọt

Nhà sản xuất điện tử Quanta Computer là nhà sản xuất MacBook theo hợp đồng lớn nhất của Apple. Quanta đã ký một thỏa thuận trong tháng này để xây dựng nhà máy Việt Nam đầu tiên của công ty tại tỉnh Nam Định, miền bắc của Việt Nam.

“Chúng tôi quyết tâm hoàn thành dự án này,” Giám đốc Quanta C.T. Huang (Hoàng Kiện Đường) cho biết tại một buổi lễ ký kết vào tuần trước. “Chúng tôi hy vọng khởi động nhà máy mới càng sớm càng tốt.”

Chi phí lao động thấp của Việt Nam là một phần quan trọng trong việc thu hút các nhà sản xuất. Theo dữ liệu của JETRO, mức lương cơ bản trung bình hàng tháng cho công nhân sản xuất là 277 đô la, thấp hơn một nửa so với mức trung bình 607 đô la của Trung Quốc. Dự đoán dân số Việt Nam sẽ vượt 100 triệu trong năm nay. Ông Ryotaro Hagiwara, một nhà nghiên cứu thực địa tại văn phòng Hà Nội của “Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản”, cho biết điều này đã mang lại cho các doanh nghiệp nhiều hy vọng về nhu cầu địa phương.

Nikkei cho biết, động thái đa dạng hóa sản xuất bằng cách dịch chuyển dây chuyền sản xuất khỏi Trung Quốc và đến các nơi khác, đã được thực hiện trong nhiều năm đối với các nhà sản xuất đang chứng kiến chi phí lao động tăng cao ở Trung Quốc. Bên cạnh chi phí gia tăng, một động lực khác là căng thẳng thương mại và công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.

Quanta đã sử dụng cơ sở sản xuất tập trung ở Trung Quốc để đạt được tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, nhưng một năm trước, thành phố Thượng Hải phong tỏa vì dịch bệnh đã khiến họ phải đóng cửa một nhà máy có 40.000 công nhân, công ty bị ảnh hưởng nặng nề. Với việc cắt đứt chuỗi cung ứng, Quanta không thể sản xuất sản phẩm chủ lực của mình là MacBook Pro và việc giao hàng bị trì hoãn hơn hai tháng, điều này cũng làm gián đoạn các kế hoạch của Apple.

Nikkei cho rằng việc mở rộng sang Việt Nam đánh dấu một bước đột phá thực sự của Quanta trong việc thoát khỏi sự phụ thuộc lâu dài vào Trung Quốc. Theo ước tính từ TrendForce có trụ sở tại Đài Bắc và các nguồn khác, trong vòng 3 năm tính đến năm 2025, sản xuất của công ty (Quanta) bên ngoài Trung Quốc dự kiến sẽ tăng lên khoảng 30% tổng sản lượng.

Không chỉ MacBook Pro mà cả việc sản xuất iPhone của Apple tại Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng vào năm ngoái. Vào tháng 10 năm ngoái, một đợt bùng phát dịch tại nhà máy Foxconn ở Trịnh Châu, nhà lắp ráp iPhone lớn nhất của Apple, thậm chí đã gây ra các cuộc biểu tình, nhiều nhân viên chọn cách rời đi. Apple cho biết vào thời điểm đó rằng nhà máy đang hoạt động với “công suất giảm đáng kể”.

p3249411a71563247 — Nhà máy Foxconn ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam đã nổ ra một cuộc biểu tình của nhân viên mới. (Ảnh chụp màn hình video)

Mặc dù hoạt động tại nhà máy Trịnh Châu đã được phục hồi, nhưng các vấn đề về nguồn cung đã ảnh hưởng đến nguồn cung của các mẫu iPhone 14 Pro và iPhone 14 Pro Max trong mùa mua sắm quan trọng vào dịp nghỉ lễ.

Hiện Foxconn đang đầu tư mạnh vào tỉnh Bắc Giang của Việt Nam. Truyền thông địa phương đưa tin vào mùa hè năm ngoái rằng Foxconn đã lên kế hoạch đầu tư thêm 300 triệu USD và thuê 30.000 công nhân. Hồi tháng 2, Foxconn đã ký hợp đồng thuê 45 ha đất đến năm 2057. Ước tính đến năm 2025, khoảng 30% hoạt động sản xuất của Foxconn sẽ được hoàn thành bên ngoài Trung Quốc.

Pegatron, nhà sản xuất iPhone lớn thứ hai của Apple, đã đầu tư mạnh vào thành phố Hải Phòng của Việt Nam. Wistron của Đài Loan có kế hoạch bắt đầu vận hành một nhà máy máy tính cá nhân tại Việt Nam vào năm tới.

Ngoài Việt Nam, các OEM Đài Loan của Apple cũng đang đầu tư vào Ấn Độ. Ấn Độ dự kiến đã chính thức vượt Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào cuối tháng này. Lực lượng lao động lớn và rẻ của Ấn Độ, bao gồm cả những công nhân có kỹ năng kỹ thuật quan trọng, là một sức hút lớn đối với các nhà sản xuất.

Chủ tịch Foxconn Lưu Dương Vĩ (Young Liu) đã gặp Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Ấn Độ vào cuối tháng Hai. Tại một sự kiện của ngành công nghiệp Đài Loan vào tháng Ba, ông Lưu nói rằng nền kinh tế Ấn Độ chắc chắn sẽ bay cao, Đài Loan cần nắm bắt cơ hội này.

Foxconn lắp ráp iPhone 14 tại Chennai, Ấn Độ. Công ty cũng đã đảm bảo các địa điểm cho các nhà máy mới ở các bang Karnataka và Telangana. Foxconn đang muốn mở rộng dấu chân của mình ở Ấn Độ.

Ngoài Foxconn, Wistron và Pegatron cũng sản xuất các thiết bị của Apple tại Ấn Độ. Apple thường bắt đầu lắp ráp các mẫu ở Ấn Độ từ 7 đến 8 tháng sau khi ra mắt sản phẩm. Nhưng điều này đã thay đổi vào năm ngoái, khi công ty bắt đầu sản xuất các thiết bị iPhone 14 mới ở Ấn Độ chỉ vài tuần sau khi chúng được tung ra thị trường.

Nikkei cho biết, các thay đổi cũng đang diễn ra trong bảng mạch in, một thành phần quan trọng trong máy tính và thiết bị gia dụng. Một giám đốc điều hành ngành điện tử Đài Loan cho biết, việc sản xuất đã bắt đầu chuyển từ trung tâm sản xuất hiện tại ở Vũ Hán sang Thái Lan. Dự đoán Thái Lan sẽ vượt qua Trung Quốc về sản lượng bảng mạch in.

Trung Quốc chiếm khoảng một nửa sản lượng các thành phần linh kiện toàn cầu. Nhưng chỉ trong tháng 3 và tháng 4, các nhà cung cấp Đài Loan của Apple là Unimicron Technology và Compeq Manufacturing đã công bố sự hiện diện của họ tại Thái Lan.

Doanh nghiệp Mỹ mệt mỏi với rủi ro sản xuất tại Trung Quốc

Sự bất ổn định của môi trường sản xuất của Trung Quốc đã gây ra tác động rất lớn đến các doanh nghiệp ở Trung Quốc. Nikkei cho biết, kế hoạch đầu tư vào Việt Nam của xưởng đúc Đài Loan phản ánh rằng các khách hàng Mỹ của họ đã quá mệt mỏi với những rủi ro do sản xuất mà thị trường Trung Quốc mang lại.

Một báo cáo của Wall Street Journal năm ngoái, trích dẫn những người quen thuộc với vấn đề này cho biết, Việt Nam và Ấn Độ đang được Apple xem là lựa chọn thay thế cho Trung Quốc. Apple đã nói với một số nhà sản xuất hợp đồng của mình rằng họ muốn tăng sản xuất bên ngoài Trung Quốc.

Dẫn đầu là các quốc gia như Hàn Quốc và Nhật Bản, đầu tư trực tiếp nước ngoài được phê duyệt vào Việt Nam đã tăng đều đặn, đạt 38 tỷ USD vào năm 2019, tăng khoảng 80% so với một thập kỷ trước. Mặc dù xu hướng này đã bị đình trệ trong một vài năm khi COVID-19 càn quét thế giới, nhưng hiện đang bắt đầu khôi phục.

Trong quý 1 năm 2023, số dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Đài Loan vào Việt Nam tăng 87% so với cùng kỳ năm ngoái. Ông Ryotaro Hagiwara của “Tổ chức Xúc tiến Mậu dịch Nhật Bản” cho biết: “Đặc biệt, miền bắc Việt Nam đã trở thành cơ sở sản xuất mới cho các sản phẩm của Apple.”

Chính phủ Việt Nam rất muốn tận dụng cơ hội này. Vào ngày 22/4, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính nói với đại diện các công ty nước ngoài rằng thành công của các nhà đầu tư cũng là thành công của Việt Nam. Tại cuộc họp, ông đã thúc giục các quan chức khác trong Chính phủ Việt Nam lắng nghe những quan tâm của các công ty nước ngoài.

TrendForce dự đoán rằng đến năm 2028, 30% đến 35% tổng số iPhone sẽ được sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Nhà phân tích Mia Huang cho biết, sản xuất trong nước là rất quan trọng để đáp ứng nhu cầu của Ấn Độ, do mức thuế cao của Ấn Độ đối với điện thoại thông minh nhập khẩu.

Vào ngày 18/4, cửa hàng do Apple trực tiếp điều hành đầu tiên ở Ấn Độ đã khai trương và đích thân CEO Tim Cook của Apple đã có mặt. Tim Cook cho biết ông rất lạc quan về việc Apple vào thị trường Ấn Độ.

Trong quý đầu tiên của năm nay, hơn 90% đầu tư trực tiếp của các công ty Đài Loan bên ngoài Đài Loan đã đến những nơi bên ngoài Trung Quốc Đại Lục. Đầu tư vào các nước Đông Nam Á và Ấn Độ tăng gần gấp 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi đầu tư vào Trung Quốc giảm khoảng 10%.