‘Chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế bị đứt gãy’, cần thay đổi phương cách ngừa dịch

“Không phong tỏa theo vùng rộng mà theo điểm dân cư nhỏ nhất có nguy cơ cao; không cực đoan đóng cửa DN nếu lây nhiễm chỉ trong phạm vi hẹp của 1 dây chuyền/phân xưởng/bộ phận riêng biệt; bãi bỏ và nghiêm cấm các giấy phép con không đúng quy định…” – là những đề xuất vừa được 14 hiệp hội đại diện cho nhiều ngành hàng chủ lực của Việt Nam đưa ra trong bản đề xuất chiến lược gửi Chính phủ để phục hồi sản xuất trước nguy cơ cả doanh nghiệp (DN) và người lao động kiệt quệ hoàn toàn.

• Biến thể Delta có làm lung lay vị thế “công xưởng sản xuất” của Việt Nam?

Ngày 16/9, thay mặt cộng đồng doanh nghiệp, 14 Hiệp hội DN đại diện cho nhiều ngành hàng chủ lực của Việt Nam đồng đứng tên trong Thư kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, các Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Vũ Đức Đam đề xuất chiến lược “Phòng chống dịch theo điểm” phục hồi sản xuất, kinh doanh an toàn trong bối cảnh chống dịch mới.

14 Hiệp hội bao gồm: các Hiệp hội Da giày-Túi xách Việt Nam, Dệt may Việt Nam, Gỗ và lâm sản Việt Nam, Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam, Giấy và bột giấy Việt Nam, Nhựa Việt Nam, Sữa Việt Nam, Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam, Doanh nghiệp điện tử Việt Nam, Thực phẩm minh bạch; các Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, Lương thực, thực phẩm TP.HCM, Mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM.

Các Hiệp hội doanh nghiệp cho biết bản đề xuất được đưa ra sau khi trao đổi nhiều lần với các DN thành viên và chuyên gia. Các điểm kiến nghị được các DN đưa ra, xuyên suốt từ sửa đổi Chỉ thị 15, 16, Quyết định 2686/QĐ-BCĐQG, mức độ phong tỏa, quy tắc test COVID… đến sớm thực hiện việc bãi bỏ các hạn chế về vận tải hàng hóa, hỗ trợ doanh nghiệp quy định tại Nghị quyết 105/NQ-CP “để vừa từng bước phù hợp phục hồi kinh tế, mà vẫn kiềm chế được dịch”.

Vì sao cần thay đổi?

Theo 14 Hiệp hội, đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 4 do biến chủng Delta khiến việc giãn cách xã hội tại Hà Nội, TP.HCM và nhiều tỉnh miền Nam đã kéo dài từ 2-3 tháng. “Giãn cách, phong toả diện rộng và kéo dài khiến các DN gặp rất nhiều khó khăn và tình hình này không thể kéo dài”, thư kiến nghị nêu.

So với cùng kỳ năm trước, chỉ số sản xuất ngành công nghiệp (IIP) của TP.HCM tháng 8/2021 giảm 49,2%, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng giảm 59,4%. Khoảng 18% DN EU đã chuyển đơn hàng ra khỏi Việt Nam.

“Nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản, chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế bị đứt gãy, người lao động mất việc làm, nông-ngư dân không tiêu thụ được sản phẩm. Nhiều lao động ở các tỉnh không có việc làm, không có lương thực và tiền dự trữ.” – 14 Hiệp hội ngành hàng lớn của Việt Nam cho hay.

Theo 14 Hiệp hội, yêu cầu khởi động lại nền kinh tế là rất cấp bách, cả 3 trụ cột y tế, kinh tế, xã hội phải vững mới có thể phòng ngừa dịch lâu dài. Nhắc lại quan điểm của Thủ tướng Nguyễn Minh Chính tại cuộc họp ngày 29/8 – “phải sống chung lâu dài với dịch bệnh, không thể khống chế tuyệt đối, phải thích ứng và có cách làm phù hợp” – đại diện các DN cho rằng điều này tức là chuyển từ mục tiêu “Zero Covid” hiện nay sang mục tiêu “Sống chung với dịch” và “quan điểm này là phù hợp với quan điểm của WHO nêu ngày 7/9/2021 và quan điểm của nhiều quốc gia trên thế giới”.

• Thủ tướng Chính thừa nhận phải “sống chung với dịch, không thể khống chế tuyệt đối”

Cần sửa đổi Chỉ thị 15, 16

Các Hiệp hội kiến nghị các chỉ thị, quy định phòng chống dịch phải do Trưởng ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch COVID-19 ban hành, thống nhất trên cả nước. Bãi bỏ và nghiêm cấm các giấy phép con không đúng quy định.

Kiến nghị Chính phủ ban hành chỉ thị mới, thay thế Chỉ thị số 15 và 16 do dịch bệnh đã chuyển giai đoạn mới, phù hợp với mục tiêu “sống chung với COVID-19” mà không làm quá tải hệ thống y tế.

Các Hiệp hội kiến nghị bỏ khái niệm hàng hóa thiết yếu trong các chỉ thị trên. Không phong tỏa theo vùng rộng mà theo điểm dân cư nhỏ nhất có nguy cơ cao (xóm, tổ dân phố, ngõ phố, khu tập thể, phân xưởng, phòng ban).

Đáng lưu ý, các Hiệp hội kiến nghị Chính phủ xem xét sửa đổi Quyết định 2686/QĐ-BCĐQG (QĐ.2686.signed) “Quy định đánh giá mức độ nguy cơ và các biện pháp hành chính tương ứng trong phòng, chống dịch COVID-19” cho phù hợp với thực tiễn, với các tiêu chí khoa học và rõ ràng hơn, “vì xác định nguy cơ sai sẽ dẫn đến chiến lược sai”.

Các mức độ giãn cách mới cần tùy theo nguy cơ dịch bệnh, năng lực y tế, tình hình & tiến độ tiêm chủng, từng loại hình sản xuất-kinh doanh.

“Các Hiệp hội tin tưởng rằng nếu các đề xuất này được thông qua, sẽ chấm dứt được tình trạng phong tỏa diện rộng kéo dài, giúp DN mở cửa lại an toàn, giảm đáng kể được nguy cơ dịch bùng phát” – 14 Hiệp hội đại diện cho nhiều ngành hàng khẳng định.

Kiến nghị “các địa phương không cực đoan đóng cửa DN”

Các Hiệp hội kiến nghị Chính phủ trao quyền chủ động trong mô hình và phương thức tổ chức cũng như vận hành phòng dịch cho các tổ chức/DN, tự đánh giá theo các tiêu chí.

Nhắc lại quy định tại Quyết định 2787/QĐ-BCĐQG: “phong tỏa tạm thời toàn bộ CSSXKD, KCN hoặc từng phân xưởng/dây chuyền sản xuất/tổ sản xuất/khu vực sản xuất/vị trí làm việc có trường hợp mắc bệnh (F0) trên cơ sở tình hình thực tế”, các hiệp hội nhấn mạnh điều này có nghĩa là “chỉ khoanh vùng và xử lý điểm có ca bệnh, các bộ phận không bị ảnh hưởng hoạt động bình thường có kiểm soát”.

Theo đó, các Hiệp hội kiến nghị Chính phủ quán triệt các địa phương không cực đoan đóng cửa DN nếu lây nhiễm chỉ trong phạm vi hẹp của 1 dây chuyền/phân xưởng/bộ phận riêng biệt.

Ngoài ra, các Hiệp hội đề xuất Bộ Y tế ban hành công điện và hướng dẫn rõ ràng cho DN áp dụng đồng bộ toàn quốc về quy tắc test COVID-19 trong nhà máy/DN (quy định rõ về tỷ lệ số công nhân phải test, thời gian test cụ thể cho các trường hợp: chưa tiêm vắc-xin, đã tiêm 1 mũi và đã tiêm 2 mũi), lập các trạm y tế lưu động tại các KCN, tăng trang thiết bị và năng lực cho nhân viên y tế cơ sở.

D0 chi phí xét nghiệm COVID-19 hiện rất lớn do giá kit cao, mật độ xét nghiệm dày, gây tốn kém cho DN, các Hiệp hội đề xuất với Chính phủ cho các tổ chức y tế được bán kit xét nghiệm theo giá cạnh tranh (để kéo giá xét nghiệm xuống, giảm chi phí cho người dân và DN); kiểm soát giá kit xét nghiệm như mặt hàng cần bình ổn giá hoặc được Nhà nước trợ giá theo Luật giá.

Bãi bỏ các hạn chế về vận tải, đơn giản hoá thủ tục bằng văn bản scan, gửi online

Nhắc lại Nghị quyết 105/NQ-CP, 14 Hiệp hội kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan, ban ngành, địa phương chấp thuận các các văn bản scan, gửi online để được giải quyết các thủ tục phục vụ sản xuất kinh doanh và hành chính; gộp Sổ sức khỏe & Giấy thông hành điện tử, tiêm chủng, kê khai y tế, đi đường trên 1 phần mềm duy nhất để quản lý theo mã QR Code xanh thống nhất trên toàn quốc, “không để mỗi tỉnh 1 phần mềm, vừa tốn kém, vừa kém hiệu quả”.

14 Hiệp hội kiến nghị Chính phủ giữ đúng tiến độ nêu trong Nghị quyết 105, về việc yêu cầu “Bộ GTVT “chủ trì… ban hành hướng dẫn quy định về giao nhận, vận tải trong điều kiện phòng chống dịch COVID… trong tháng 9/2021”.

Kiến nghị Chính phủ yêu cầu các địa phương bãi bỏ các hạn chế về vận tải hàng hóa giữa các vùng. Thay vào đó, chỉ kiểm tra người trên các phương tiện vận chuyển tại điểm đầu và điểm đến. Nếu xe hàng đến từ các vùng có dịch, cần yêu cầu tài xế tuân thủ 5K, xét nghiệm âm tính trong 72h kèm nguyên tắc “bong bóng” (không tiếp xúc). Còn các vùng khác chỉ cần áp dụng 5K.

• Nhóm DN vừa và nhỏ tại TP.HCM ‘kêu cứu’: Doanh thu nhiều nơi đã 0%

Tôn trọng quyền mưu cầu sinh kế của mọi công dân

Đáng lưu ý, 14 Hiệp hội kiến nghị công dân trên toàn quốc được tham gia giao thông và các hoạt động xã hội (trừ hoạt động tập trung đông người) khi có xét nghiệm âm tính. Lý giải về điều này, đại diện các doanh nghiệp cho hay: “Các cá nhân đều có quyền và mong muốn mưu cầu sinh kế, di chuyển vì vậy không nên phân biệt người đã tiêm và chưa tiêm vắc-xin mà nên phân biệt theo kết quả xét nghiệm…”

Xét nghiệm âm tính có giá trị trong vòng 14 ngày đối với người đã tiêm 2 mũi vắc-xin hoặc khỏi bệnh, 5 ngày đối với người đã tiêm 1 mũi, 3 ngày đối với người chưa tiêm vắc-xin .

Tổ chức, các nhân tự xét nghiệm, tự khai báo trên phần mềm quản lý quốc gia, tự chịu trách nhiệm pháp lý đối với khai báo của mình.

Đối với vấn đề người lao động, 14 hiệp hội đề xuất các giải pháp linh động, áp dụng đối với người chưa tiêm, người đã tiêm đủ 2 mũi và người đã khỏi COVID-19 trong vòng 6 tháng.

Đối với lao động chưa tiêm, các hiệp hội kiến nghị Chính phủ thống nhất giữa các tỉnh, cho phép người lao động đi lại để đảm bảo chuỗi sản xuất, cung ứng, nhất là các địa phương có sản xuất nông-thuỷ sản. Áp dụng việc test COVID âm tính thay vì cách ly 14 ngày.

Đối với lao động đã tiêm 2 mũi vắc-xin, hoặc người đã khỏi COVID-19 trong vòng 6 tháng (có chứng nhận của bệnh viện, hoặc xét nghiệm có kháng thể chống virus trong máu và virus âm tính, những người này sau 6 tháng cần tiêm vắc-xin): sẽ cấp mã QR Code xanh để được làm việc và đi lại ở tất cả các vùng; nếu từ vùng có nguy cơ cao hơn đến vùng có nguy cơ thấp hơn cần xét nghiệm âm tính.

Cho phép người lao động đang mắc kẹt ở các khu nhà trọ được về quê hoặc quay trở lại làm việc trước khi xét nghiệm. Xét nghiệm miễn phí, hỗ trợ tiền đi đường để họ có thể về quê hoặc đi làm khi có xét nghiệm âm tính. Xã phường nơi đến có trách nhiệm hướng dẫn cách ly, xét nghiệm lại trong 14 ngày.

Lý giải riêng về đề xuất hỗ trợ người lao động, các Hiệp hội cho rằng việc người lao động trong điều kiện ăn uống thất thường, sức đề kháng suy giảm, chật hẹp, đông người sẽ dẫn đến nguy cơ lây nhiễm sẽ không dứt. Nếu tình trạng này kéo dài thì TP.HCM và các tỉnh lân cận khó có thể trở lại bình thường mới. Ngoài ra, việc xét nghiệm cho các lao động được về quê cũng là dịp để bóc tách F0, tránh lây nhiễm và tiềm ẩn nguy cơ bất ổn.

Nguyễn Minh

Xem thêm: