Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Năm (31/1) đã ký sắc lệnh hành pháp tăng thuế đối với hàng hóa Canada từ 25% lên 35% đối với tất cả sản phẩm không thuộc thỏa thuận thương mại Mỹ – Mexico – Canada (USMCA), theo thông tin từ Nhà Trắng.

My Canada
Tổng thống Trump (trái) và Thủ tướng Canada Mark Carney. (Ảnh: Shutterstock)

Theo một bản thông tin của Nhà Trắng, các hàng hóa được trung chuyển qua nước thứ ba để né tránh mức thuế mới sẽ chịu thêm mức phạt trung chuyển là 40%.

Động thái này – phần nào được Washington liên kết với cái gọi là “thất bại của Canada trong việc ngăn chặn buôn lậu fentanyl”.

Thông báo từ Nhà Trắng đổ lỗi cho “việc Canada tiếp tục không hành động và có biện pháp trả đũa,” và được đưa ra sau khi ông Trump nói rằng Thủ tướng Canada Mark Carney đã tìm cách liên lạc trước thời hạn ngày 1/8, nhưng hai bên không có cuộc trò chuyện nào.

Ông Trump trước đó tuyên bố rằng bất kỳ quốc gia nào không đạt được thỏa thuận với Mỹ trước thứ Sáu (1/8) sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn. Văn phòng của ông Carney chưa phản hồi yêu cầu bình luận.

Giới chức tại Ottawa nhiều lần nhấn mạnh rằng chỉ một lượng cực nhỏ fentanyl vào Mỹ có nguồn gốc từ Canada, và họ đã thực hiện các biện pháp nhằm tăng cường kiểm soát biên giới.

Ông Carney hôm thứ Tư cho biết các cuộc đàm phán thương mại đã diễn ra “mang tính xây dựng” nhưng có thể sẽ không kết thúc kịp thời hạn. Ông nhắc lại rằng một thỏa thuận loại bỏ toàn bộ thuế quan của Mỹ là điều khó xảy ra.

Ông Carney còn phải phối hợp phản ứng của mình với 10 tỉnh bang, trong đó một số muốn có lập trường cứng rắn, trong khi những tỉnh khác lại muốn cách tiếp cận mềm mỏng hơn.

Thủ hiến Doug Ford của tỉnh bang Ontario – chiếm khoảng 40% GDP của Canada và là trung tâm công nghiệp của đất nước – yêu cầu Ottawa áp thuế trả đũa 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Mỹ.

“Canada không nên chấp nhận bất kỳ điều gì thấp hơn một thỏa thuận công bằng. Đây không phải lúc để nhượng bộ. Chúng ta cần giữ vững lập trường,” ông đăng trên mạng xã hội X.

Ông Trump nói rằng mặc dù ông “yêu mến Canada,” nhưng nước này đã đối xử “rất tệ với Mỹ trong nhiều năm.”

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết ông Trump có thể cân nhắc lại quyết định nếu ông Carney “bắt đầu quyến rũ hơn và dỡ bỏ các biện pháp trả đũa.”

Trước đó vào thứ Năm, Trump đã đồng ý cho Mexico thời hạn 90 ngày để đạt được một thỏa thuận, cho phép nước này tránh được mức thuế 30% mà ông đe dọa áp dụng vào ngày 1/8. Tuy nhiên, Mexico vẫn phải chịu mức thuế 25% đối với các hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ không tuân thủ USMCA. Ông Trump đã liên kết mức thuế này với yêu cầu Mexico phải nỗ lực hơn trong việc ngăn chặn buôn lậu ma túy và người di cư.

Canada xuất khẩu khoảng 75% tổng hàng hóa của mình sang Mỹ, khiến nước này dễ bị tổn thương trước các hành động thương mại từ Washington.

Việc tăng thuế lên 35% sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu thép, nhôm, ô tô và các sản phẩm không tuân thủ thỏa thuận thương mại ba bên USMCA, trong khi thỏa thuận này sẽ được tái đàm phán vào năm tới.

Trong một diễn biến mới đây có liên quan, trên mạng xã hội Truth Social ông Trump đã đề cập đến phát biểu của Thủ tướng Canada Mark Carney rằng Canada đang có kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine tại Liên Hợp Quốc vào tháng 9 tới. Ông Trump viết: “Ồ! Canada vừa tuyên bố ủng hộ việc thành lập Nhà nước Palestine. Điều đó sẽ khiến chúng ta rất khó đạt được Thỏa thuận Thương mại với họ. Ôi, Canada!!!”