Phố Wall nghĩ gì về khoản thù lao nghìn tỷ đô la của Musk?
- Lý Ngọc
- •
Ngày 6/11, tại Đại hội cổ đông của Tesla, hơn 75% cổ đông đã thông qua gói thù lao trị giá gần 1.000 tỷ USD dành cho Elon Musk, Giám đốc điều hành của hãng. Theo kế hoạch này, nếu Musk đạt được các mục tiêu đầy tham vọng mà ông cam kết, tỷ lệ sở hữu của ông trong Tesla sẽ tăng từ 13% lên 25%, cho phép ông kiểm soát 1/4 cổ phần công ty.
Sự kiện này nhanh chóng trở thành tâm điểm của giới tài chính toàn cầu. Dưới sự lãnh đạo của Musk, Tesla đã đạt giá trị vốn hóa 1,4 nghìn tỷ USD, vượt tổng giá trị thị trường của tất cả các nhà sản xuất ô tô phương Tây cộng lại. Phần lớn định giá này dựa trên niềm tin rằng Musk có thể chuyển đổi Tesla thành một công ty trí tuệ nhân tạo, và triển khai hàng triệu xe taxi tự hành trong tương lai.
Trong bài phát biểu ứng khẩu tại đại hội, Musk mô tả tầm nhìn về một thế giới được thống trị bởi AI, xe tự lái và đội quân robot Optimus – những robot có khả năng phẫu thuật chính xác hơn con người và thậm chí “xóa bỏ đói nghèo”. Ông gọi Optimus là “sản phẩm lớn nhất từng được tạo ra” và ví nó như một “cỗ máy in tiền vô hạn”.
Đại hội lần này cũng được xem là dấu mốc kết thúc 12 tháng đầy biến động của Tesla và Musk. Với đế chế kinh doanh trải rộng từ Tesla, SpaceX đến xAI, Musk hiện sở hữu tài sản 460 tỷ USD, giữ vững vị trí người giàu nhất thế giới.
Sau khi tin tức lan ra, giới phân tích đưa ra nhiều ý kiến trái chiều:
Matt Britzman (Hargreaves Lansdown) nhận định gói thưởng “một nghìn tỷ USD” quả là choáng ngợp, nhưng để được nhận, Musk phải đạt những mục tiêu “cao như đỉnh Everest”. Theo ông, đây là “sự ràng buộc lợi ích tối thượng”: nếu Musk không tạo ra giá trị vượt trội, ông sẽ chẳng nhận được gì; còn nếu ông thành công, cổ đông sẽ sở hữu công ty trị giá 8,5 nghìn tỷ USD. Britzman dự báo năm 2026 sẽ là “bước ngoặt quyết định”, đồng thời thừa nhận rằng rủi ro phụ thuộc vào một cá nhân (key man risk) là có thật, nhưng “phần thưởng Musk” vẫn còn rất mạnh mẽ.
Mike O’Rourke (Jones Trading) cho rằng Musk là người hiếm hoi có thể hoàn thành “nhiệm vụ bất khả thi” trong giới kinh doanh. Ông tỏ ra bất ngờ khi Musk không rời Tesla để tập trung vào các công ty riêng trong bối cảnh doanh số xe điện giảm. Tuy nhiên, O’Rourke cảnh báo rằng “một công ty 1,5 nghìn tỷ USD trả 1 nghìn tỷ USD cho CEO khó có thể có kết cục tốt đẹp.”
Chris Beauchamp (IG Markets) nhìn nhận thực tế hơn: vì gói thưởng là các quyền chọn cổ phiếu dựa trên hiệu suất, nên nó không khiến Tesla phải chi ngay. Nếu Musk giúp công ty tăng giá trị lên 8,5 nghìn tỷ USD, vấn đề tài chính sẽ tự được giải quyết. Tuy nhiên, ông lo ngại sự tập trung của Musk, khi CEO này cùng lúc điều hành nhiều công ty lớn.
Russ Mould (AJ Bell) cho rằng cổ đông ủng hộ gói thưởng là có lý, vì các điều kiện để Musk đạt được là “rất khắt khe”. Do đó, với phần lớn cổ đông, phê chuẩn gói này gần như không gây thiệt hại: “Nếu Musk thật sự kiếm được 1 nghìn tỷ USD, cổ đông chắc chắn cũng hưởng lợi khổng lồ.”
Ở chiều ngược lại, Brian Dunn (Đại học Cornell) chỉ trích rằng định giá Tesla không phản ánh lợi nhuận thực tế, mà dựa trên niềm tin “rằng điều phi thường sẽ xảy ra”. Theo ông, đặt cược 1 nghìn tỷ USD vào niềm tin này là “không đáng”.
Sự phản đối nổi bật nhất đến từ Quỹ Dầu khí Na Uy – cổ đông lớn thứ mười của Tesla, nắm 1,1% cổ phần. Quỹ này, với quy mô 2,1 nghìn tỷ USD, cho rằng khoản thưởng “quá mức, gây loãng cổ phần và không giải quyết rủi ro phụ thuộc vào cá nhân Musk”.
Thomas DiNapoli, Kiểm toán trưởng bang New York, người đứng đầu nhóm phản đối, cho rằng đây là “phần thưởng cho quyền lực không bị kiểm soát, chứ không phải cho thành tích”, đồng thời chỉ trích hội đồng quản trị đã “củng cố vị thế của một CEO không bị ràng buộc”.
Dù vậy, đa số nhà đầu tư vẫn đứng về phía Musk. Một nhóm lãnh đạo Tesla – bao gồm Chủ tịch Robyn Denholm, CFO Vaibhav Taneja và Cố vấn pháp lý Brandon Ehrhart – đã đến New York vận động cổ đông. Họ cảnh báo rằng nếu mất Musk, tương lai Tesla sẽ trở nên u ám.
Tóm lại, việc thông qua gói thưởng 1.000 tỷ USD đánh dấu sự tin tưởng tuyệt đối của cổ đông vào Musk, dù vẫn còn nhiều tranh cãi về quy mô và rủi ro của nó. Với tham vọng biến Tesla thành tập đoàn dẫn đầu về AI, robot và xe tự hành, Musk tiếp tục định hình tương lai ngành công nghiệp, và đồng thời thử thách giới hạn của lòng tin mà thị trường đặt vào ông.
Xem thêm
