Cách uống nước thông thái

Khánh Nam
•
Thứ Ba, 21/10/2025

Theo Trung y, quá trình chuyển hóa nước không chỉ phụ thuộc vào chức năng thận mà còn phụ thuộc vào chức năng của tỳ (lá lách). Do vậy, mỗi thể tạng cơ thể sẽ có nhu cầu nước khác nhau. Người có thể nhiệt, dễ ra mồ hôi và khô miệng, thường cần bổ sung nước nhiều hơn. Ngược lại, người có thể hàn thường tay chân lạnh hoặc hay bị tiêu chảy, thì không nên uống quá nhiều nước, vì có thể gây tổn hại cho tỳ và thận. Ngoài ra, thời điểm nên uống nước trong ngày cũng rất quan trọng. Vậy làm sao để biết bạn đã uống nước đúng cách và đủ lượng cần thiết?

“Thời gian vàng” trong bổ sung nước cho cơ thể

Mat Troi loc sach nuoc chi trong 30 phut 1 — (Ảnh minh họa: Wiki)

Một học sinh trung học tại Đài Loan đã tham gia một cuộc thi uống nước và đã uống hết 6.000 ml nước chỉ trong 30 phút. Khi trở về nhà, cậu bắt đầu chóng mặt, nôn mửa và co giật, sau đó được đưa đi cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Đây là một trường hợp điển hình của “ngộ độc nước cấp tính” xảy ra khi uống quá nhiều nước khiến nồng độ natri trong máu bị pha loãng, làm rối loạn hoạt động của não bộ và toàn cơ thể.

Mặc dù nước là nguồn gốc của sự sống, nhưng việc “uống càng nhiều càng tốt” không phải lúc nào cũng đúng.

Quan điểm của Trung y về chuyển hóa nước trong cơ thể

Nhiều người có thói quen uống thật nhiều nước vào mùa hè và không nhận ra rằng thận – cơ quan giữ vai trò trung tâm trong quá trình chuyển hóa nước cũng có giới hạn và đôi khi không thể xử lý kịp. Ứ đọng nước trong cơ thể có thể gây phù tay chân, tiểu tiện nhiều lần, mất ngủ, làm giảm chất lượng giấc ngủ và khiến cơ thể mệt mỏi hơn.

Theo quan điểm của Trung y, quá trình chuyển hóa nước không chỉ phụ thuộc vào chức năng thận mà còn phụ thuộc vào chức năng của tỳ (lá lách). Tỳ thuộc cùng hệ năng lượng với vị (dạ dày), trường (ruột) và tụy, đồng thời giữ vai trò quan trọng trong hấp thu dưỡng chất và chuyển hóa nước trong cơ thể.

Khi tỳ, vị hư yếu, việc uống quá nhiều nước có thể gây ra tình trạng “thấp”, tức ứ đọng ẩm ướt và nước trong cơ thể. Người có thể trạng này thường có các biểu hiện như: mặt phù, tay chân lạnh, miệng khô mặc dù đã uống nhiều nước suốt cả ngày. VIệc tiếp tục uống nước quá nhiều sẽ khiến sự mất cân bằng càng trầm trọng, tạo nên vòng luẩn quẩn của căng trướng và uể oải.

Uống bao nhiêu nước mỗi ngày là đủ?

Không có một con số chuẩn cố định cho tất cả mọi người. Lượng nước cần uống mỗi ngày nên được điều chỉnh theo thể trạng, điều kiện thời tiết và thói quen sinh hoạt của từng người. Thay vì cố gắng tuân theo một con số máy móc, điều quan trọng hơn là chúng ta cần lắng nghe nhu cầu của cơ thể.

Cơ thể con người có một “bộ báo động nước” tự nhiên, đó là các thụ thể thẩm thấu luôn theo dõi độ loãng của máu. Khi máu cô đặc, não bộ sẽ phát tín hiệu khát nước và việc uống nước lúc này giúp bổ sung chính xác lượng nước mà cơ thể đang cần.

Bên cạnh đó, thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu nước của mỗi người. Bạn có có ở trong phòng máy lạnh cả ngày không? Bạn có tập thể dục nhiều không? Bạn có ra mồ hôi nhiều không? Tất cả những yếu tố này đều quyết định lượng nước mà cơ thể cần.

Cách đơn giản nhất để nhận biết tình trạng mất nước là quan sát màu sắc của nước tiểu.

Nước tiểu trong, không màu: cho thấy bạn đã uống quá nhiều nước.
Vàng nhạt: là màu lý tưởng, thể hiện cơ thể đủ nước và chuyển hóa bình thường.
Vàng đậm đến cam: báo hiệu mất nước, cần bổ sung nước ngay lập tức.
Cam sẫm hoặc nâu: có thể là dấu hiệu rối loạn gan hoặc chuyển hóa, khi đó chỉ uống nước thôi là không đủ mà cần đi khám ngay lập tức.

Cũng cần lưu ý rằng màu nước tiểu có thể bị ảnh hưởng bởi thực đơn ăn uống. Ví dụ, ăn thanh long, củ dền hoặc bổ sung vitamin nhóm B có thể khiến nước tiểu ngả màu đỏ hoặc vàng. Do đó, việc đánh giá tình trạng mất nước cần được xem xét tổng thể, không nên hoảng hốt chỉ vì một lần thay đổi màu sắc. Ngoài ra, nước tiểu đầu tiên vào buổi sáng có màu vàng đậm hơn là hoàn toàn bình thường do cơ thể không được bổ sung nước trong suốt đêm. Khi uống đủ nước, màu nước tiểu sẽ dần nhạt đi.

Uống nước không đủ làm gia tăng nồng độ hormone gây căng thẳng có hại

Những yếu tố ảnh hưởng đến lượng nước cần uống

Mỗi thể tạng cơ thể có nhu cầu nước khác nhau. Người có thể nhiệt, dễ ra mồ hôi và khô miệng, thường cần bổ sung nước nhiều hơn. Ngược lại, người có thể hàn thường tay chân lạnh hoặc hay bị tiêu chảy, thì không nên uống quá nhiều nước. Vì uống dư nước có thể gây tổn hại cho tỳ và thận.

Một số người cho rằng, uống thật nhiều nước giúp cải thiện nhu động ruột. Tuy nhiên, bác sĩ Trung y Ngô Quốc Bân cho biết mặc dù phương pháp này có thể hiệu quả với hầu hết mọi người, nhưng với người bị táo bón do thể hư, việc uống nước khi bụng đói lại có thể phản tác dụng.

Ông kể một bệnh nhân từng cố gắng giải quyết chứng táo bón bằng cách uống mỗi sáng một ly lớn (khoảng 300 – 500 ml) khi chưa ăn gì. Tuy nhiên, tình trạng táo bón không cải thiện mà bệnh nhân còn bị chàm và đầy hơi. Theo Trung y, chàm được xem là biểu hiện của chứng thấp, tức thừa ẩm trong cơ thể. Bác sĩ Ngô khuyên bệnh nhân không nên uống quá nhiều nước trước bữa sáng và nếu khát thì chỉ nên uống khoảng 100 ml. Sau một tuần thực hiện, tình trạng táo bón của bệnh nhân đã cải thiện rõ rệt.

Tại sao ly nước đầu tiên trong ngày lại quan trọng

Ly nước đầu tiên mỗi sáng có thể xem là “ly nước cứu sinh”. Sau một đêm ngủ đủ giấc, cơ thể ở trong trạng thái mất nước nhẹ, khiến thể tích huyết tương giảm, làm máu đặc hơn (tăng độ nhớt). Đồng thời, huyết áp tăng tự nhiên vào sáng sớm, và nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ được thống kê là cao nhất ngay sau khi thức dậy. Đối với những người mắc bệnh tim mạch, sự kết hợp giữa máu cô đặc cộng với huyết áp cao hơn có thể gây áp lực lên tim và mạch máu.

Uống một ly nước ấm ngay khi thức dậy giúp làm loãng máu, cải thiện tuần hoàn và giảm nguy cơ tim mạch tăng đột biến vào buổi sáng. Tóm lại, hành động này giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và giảm áp lực lên tim.

Ngay cả đối với người không mắc bệnh tim mạch, ly nước đầu tiên trong ngày vẫn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe quan trọng:

Bù nước: Giúp bổ sung lượng dịch đã mất do hô hấp và mồ hôi trong đêm.
Hỗ trợ tiêu hóa: Kích thích dạ dày và ruột bắt đầu quá trình chuyển hóa trong ngày. Với phần lớn mọi người hành động này giúp kích thích nhu động ruột, song những người bị táo bón hoặc thể trạng yếu chỉ nên uống nước ở mức độ vừa phải.
Thải độc: Tăng chức năng thận và giúp đào thải các sản phẩm chuyển hóa ra khỏi cơ thể.
Tăng năng lượng: Khôi phục cân bằng nước, giúp cơ thể cảm thấy nhẹ nhõm và tràn đầy sinh lực.

Sau khi thức dậy, chúng ta nên uống một ly nước ấm khoảng 200 ml, uống từng ngụm nhỏ để hấp thu nước từ từ. Tuyệt đối không nên uống cạn một hơi, vì uống quá nhiều nước đột ngột có thể làm loãng máu nhanh, tăng gánh nặng cho tim và thận.

Những thời điểm khác cần bổ sung nước

Bên cạnh tầm quan trọng của ly nước buổi sáng, còn có những thời điểm khác trong ngày mà việc uống nước đúng lúc đặc biệt cần thiết:

Mệt mỏi vào buổi chiều: Nhiều nhân viên văn phòng bắt đầu ngáp liên tục vào buổi chiều, không hẳn vì mệt thực sự mà do mất nước nhẹ. Khi cảm thấy uể oải vào khoảng 2 – 3 giờ chiều, hãy uống một cốc nước để tỉnh táo hơn và cải thiện khả năng tập trung.
Ra mồ hôi nhiều: Các hoạt động như tập thể dục, tắm suối nước nóng hoặc ngâm mình trong bồn tắm đều khiến cơ thể mất nước nhanh chóng. Nếu không bù nước kịp thời, cơ thể sẽ giảm khả năng điều hòa thân nhiệt, thậm chí có thể dẫn đến say nắng hoặc kiệt sức do nhiệt.
Khi đi máy bay: Trong khoang máy bay, độ ẩm không khí chỉ trong khoảng 20% khiến da dễ bị khô và mất nước. Vì vậy cần uống nước thường xuyên để duy trì độ ẩm cho cơ thể và làn da.

Mất nước không chỉ ảnh hưởng đến cơ thể mà còn làm đầu óc trì trệ và dễ sinh tâm trạng uể oải. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, chỉ cần mất khoảng 2% trọng lượng cơ thể dưới dạng nước, chức năng nhận thức đã bị suy giảm rõ rệt, đặc biệt là khả năng tập trung, điều hành và phối hợp vận động. Vì thế, việc bổ sung đủ nước là yếu tố then chốt để giữ cho trí óc minh mẫn và cơ thể hoạt động hiệu quả.

Từ khóa uống nước

Tin chọn lọc